'Je kind zelfvertrouwen geven is goed, maar overdrijf het niet'

Bij elke stap die je dreumes zet, zeg jij: ‘Goed zo!’ en bij iedere tekening vertel je hoe ‘súpermooi!’ die is. Je wil je kind een flinke dosis zelfvertrouwen geven. Maar is dit wel echt zo goed of krijgt hij op die manier een onrealistisch zelfbeeld?

Veel zelfvertrouwen werd jarenlang als hét middel tegen allerlei sociale problemen en leerproblemen gezien. Daar hebben heel wat ouders naar geluisterd. Uit onderzoek blijkt dat veel kinderen zichzelf tegenwoordig als een ‘heel bijzonder persoon’ zien en buitengewoon zelfverzekerd zijn.

Misvatting

Volgens hoogleraar psychologie Jan Derksen van de Nijmeegse Radboud Universiteit is het een misvatting dat je kinderen een dienst bewijst door ze te overladen met complimenten, zo zei hij tegen Psychologie Magazine: ‘Wanneer je kinderen overdadig prijst en ze niet leert omgaan met falen en verlies, wordt de afstand tussen zelfwaardering en de werkelijkheid te groot.’

Zelfvertrouwen versus je goed voelen

Bovendien is eigenwaarde of zelfvertrouwen wat anders dan je goed voelen, legt David Walsh uit in het boek Nee! Waarom ouders het niet zeggen en kinderen het wel moeten horen. Een kind dat moet zwoegen voor een voldoende voor wiskunde, voelt zich waarschijnlijk op korte termijn beter als hij dat vak mag laten vallen. Maar wanneer het met hard werken en een zeven binnensleept, zal dat zijn zelfvertrouwen vergroten.

Teleurstelling slecht voor het zelfvertrouwen?

De tweede denkfout is dat teleurstelling of frustratie slecht is voor het zelfvertrouwen. Onzin en doodzonde, stelt Walsh. Een beetje stress en frustratie zijn heilzaam, omdat het een beroep doet op je zelfredzaamheid. Ruim je als ouder constant alle obstakels uit de weg, dan gaat je kind geloven dat het eventuele hindernissen niet zelf kan oplossen en dat hij zijn ouder daar voor nodig heeft.

Gevolgen voor het zelfvertrouwen van je kind

Het gevolg van deze opvoeding is een generatie jonge mensen die slecht kan omgaan met de scherpe kantjes van het bestaan en de eigen beperkingen, zegt Derksen. Hij nuanceert: ‘Je mag kinderen best leren trots te zijn op zichzelf, maar ze moeten in staat zijn om die trots te lachen. We zijn in het echt altijd kwetsbaarder en zwakker dan in onze fantasie.’

Effecten vertekend zelfbeeld

Onderzoek door psycholoog Sander Thomaes van de Universiteit Utrecht laat zien wat het effect van zo’n vertekend zelfbeeld is. Tijdens een populariteitsspelletje kregen sommige kinderen te horen dat ze waren weggestemd als de minst leuke. Hoe minder realistisch het zelfbeeld was – zowel te positief als te negatief – hoe meer last ‘weggestemde’ kinderen van de afwijzing bleken te hebben. Een realistisch zelfbeeld is dus een goede buffer tegen sociale afwijzing.

Tips voor een realistisch zelfbeeld bij je kind

Wil je je kind een realistisch zelfbeeld meegeven? Hoogleraar psychologie Jan Derksen geeft een aantal tips.

• Leer kinderen hun eigen beperkingen te zien en accepteren. Je mag jonge kinderen dus heus weleens een spelletje laten verliezen. En je kunt best samen kijken wat er nog verbeterd kan worden aan een tekening.
• Prijs niet het resultaat, maar de inspanning: een 7 waarvoor hard gestudeerd is, verdient een groter compliment dan een 10 die zonder inspanning is gehaald.
• Accepteer je eigen feilbaarheid; zo geef je als ouder het goede voorbeeld. Derksen: ‘Neem kritiek serieus, en laat zien dat je jezelf corrigeert.’
• Stimuleer flexibiliteit, autonomie en geduld. Geef je kind bijvoorbeeld een woordenboek als hij hulp vraagt bij een opstel, in plaats van het goede antwoord te geven.

Bron: Psychologie Magazine, Shutterstock