Veel moeders hebben te maken met complicaties rond de zwangerschap en bevalling, maar deze problemen hebben veel meer invloed op zwarte vrouwen. Zij hebben maar liefst drieënhalf keer meer kans om te overlijden aan zwangerschapsgerelateerde oorzaken dan witte vrouwen. Hoe kan dat?
Substandaard zorg
In Nederland komt moedersterfte weinig voor, maar dat maakt het onderliggende probleem niet minder belangrijk. Verloskundige Djanifa da Conceicao (@djanifa_verlosmoeder op Instagram) vertelt: 'Een studie uit 2009 wijst aan dat 74 procent van de moedersterfte van zwangeren met een niet-westerse afkomst als oorzaak 'substandaard zorg' had. Substandaard zorg houdt in dat een zwangere vrouw zorg heeft gekregen van een zorgverlener die niet voldoet aan de richtlijnen van de gangbare zorg in Nederland. Met name zwarte vrouwen zijn hier de dupe van.
Hoe komt dat?
'Dat heeft te maken met verschillende factoren,' legt Da Conceicao uit. 'Bijvoorbeeld door een taalbarrière. Als je als zorgverlener iemand niet goed verstaat, is het lastig om te ontdekken wat het probleem is. Het kan ook te maken hebben met generalisatie: zo komen bij sommige etnische groepen bepaalde ziektes vaker voor, maar binnen die groepen zien we vaak nog grotere verschillen dan in vergelijking met andere groepen. Zo'n ziekte is dus niet altijd aan genen te wijten. Tot slot kan het te maken hebben met racisme: de zorgverlener geeft bepaalde zorg niet of luistert niet omdat iemand van een andere afkomst is.'
Gemiste signalen
Ook onbewust racisme speelt een grote rol. 'Nederland bestaat allang niet meer alleen uit witte lichamen, maar de gezondheidzorg is daar nog wel op ingesteld. Zorgverleners worden opgeleid in witte systemen en leren bijna niets over donkere lijven. Dat is gevaarlijk, want als je niet weet hoe een bepaalde ziekte eruitziet op een donker lijf, is de kans aanwezig dat je belangrijke signalen mist.'
Wat kun je doen?
'Je hier bewust van zijn, is al een belangrijke stap. Ben jij een zorgverlener? Dan is het goed om te kijken naar de diagnoses die je stelt en jezelf af te vragen: is de diagnose die ik stel op een wit lichaam hetzelfde? Daarnaast is belangrijk om je ook bewust te zijn van het feit dat symptomen op verschillende huidskleuren niet een-op-een te vergelijken zijn. Is het symptoom bijvoorbeeld rode huid? Dan is dat niet vergelijkbaar. Het is heel belangrijk dat zorgverleners zichzelf scholen in diversiteit, dat kan levens redden.'
Voorlichting voor iedereen
'Daarnaast is het ook belangrijk om als je in een praktijk werkt eens te kijken naar wat je aan de muur hebt hangen. Is dit representatief voor de samenleving? Grote kans van niet. Daar maakte ik mezelf ook schuldig aan, want er is weinig materiaal te vinden. Daarom heb ik de handen ineengeslagen met Atelier Mayura om voorlichtingsposters te maken voor verschillende afkomsten. De geboortezorg moet een afspiegeling zijn van onze maatschappij en representatief voorlichtingsmateriaal is hierbij noodzakelijk.'
