Deze 7 adviezen kunnen ouders met (een vermoeden van) ADHD of autisme helpen

Laura Batstra, hoogleraar orthopedagogiek aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), ziet dat steeds meer mensen zich in bepaalde labels herkennen. 'Onze moeilijkheden beschrijven we sneller in stoornistaal: concentratieproblemen heten al gauw ADHD, prikkelgevoeligheid is autisme of hooggevoeligheid.' De termen zijn opgerekt, en dat verklaart ook waarom steeds meer volwassen mensen, en dus ook ouders, zich erin herkennen.

De stijging van het aantal diagnoses lijkt volgens haar dan ook vooral in de lichtere kant van het spectrum te zitten. Het zijn doorgaans volwassenen die kampen met relatief milde klachten op het gebied van perfectionisme, prikkelgevoeligheid en geheugen- of concentratieproblemen.

Lees ook: Psychische klachten kunnen na een zwangerschap vaak voorkomen worden: zo zorg je goed voor jezelf

Adviezen

Maar wat nou als je zo'n psychische diagnose krijgt, of jezelf herkent in eigenschappen die bij een bepaald label horen? Welke invloed heeft dat op jou als ouder, en hoe ga je daarmee om?

1) Praat erover

Het eerste advies dat Batstra geeft: praat met je dierbaren, ook over zaken waar je moeite mee hebt. 'Maak de dingen waar je tegenaan loopt bespreekbaar, zonder ze meteen met stoornistaal te labelen.' Dat kunnen grote en kleine zaken zijn, zoals: ik kan niet tegen het huilen van mijn kind als het langer dan een half uur aanhoudt. Ik sla op tilt als ik geen moment(je) voor mezelf heb op een dag. Of: ik kan me niet concentreren op mijn werk.

Soms is je hart luchten al genoeg. Soms kun je samen met je gesprekspartner zoeken naar mogelijke oplossingen. En misschien ervaart de ander wel opluchting als jij vertelt over je worstelingen: hé nog iemand die geen perfect leven heeft.

Lees ook: Druk, druk, druk: zo ga je als ouder slim om met je tijd en blijf je relaxed

2) Accepteer je 'eigenaardigheden'

Volgens Batstra is de troost die een label soms kan bieden ('het ligt niet aan mij, maar het ligt aan mijn autisme!'), vaak maar van korte duur. 'Uiteindelijk komt het er op neer dat wij - en vooral ook onze omgeving - onze eigenaardigheden en/of labels moeten accepteren.' En ja, dat is vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Maar signaleren wát die 'eigenaardigheden' zijn, is alvast een goed begin.

3) Zoek uit wat wel werkt

'Niet alles hóeft', zegt Batstra. 'Ik denk soms dat we een beetje doorgeschoten zijn in het voortdurend leuke dingen doen: het lijkt bijna een soort norm te zijn. Maar je hoeft echt niet mee te doen aan alle uitjes en visites als dat minder goed bij jou of je kind past.'

Onderzoek wat wel kan, of welke aanpassingen je nodig hebt om iets waar je tegenaan loopt beter te laten verlopen. Ga bijvoorbeeld op een rustig tijdslot naar een indoor speeltuin (vlak na openingstijd), of draag een koptelefoon wanneer je je niet kunt concentreren of gek wordt van het aantal prikkels dat je te verduren krijgt.

Lees ook: Ochtendroutine kinderen met ADHD: 5 tips om de dag te starten

4) Zorg goed voor jezelf

Batstra benadrukt het belang van zelfzorg, dat vaak het snelste wordt weggestreept in uitdagende periodes. Juist voor mensen die worstelen met bepaalde eigenschappen kan zelfzorg het verschil maken. 'Doe regelmatig iets wat je leuk vindt, zodat je ontspant en oplaadt. Als je goed voor jezelf zorgt, kun je goed voor je kind(eren) zorgen. Dat is de basisles voor iedere ouder.'

5) Heb realistische verwachtingen

Een ander advies dat ze geeft: heb realistische verwachtingen van het ouderschap en weet dat het niet allemaal rozengeur en maneschijn zal zijn. 'Moeilijke periodes horen bij het ouderschap. Je voelt je lang niet altijd fantastisch in de vele rollen die je vervult. Maar dat je door een zware periode gaat, betekent niet per se dat er iets mis is. Ouderschap is mooi, maar ook worstelen. Dat is normaal.'

Lees ook: 14 moeders vertellen hoe ze (stiekem) een moment voor zichzelf pakken

6) Creëer steun in je omgeving

Verder moedigt ze ouders die inschatten dat hun eigenschappen en karaktertrekken het ouderschap in de weg zouden kunnen staan aan om (al voor de baby is geboren) hulptroepen te organiseren. 'Creëer een vangnet van familieleden, vrienden, buren of een buurtgezin waar je tijdens momenten waarop je het even niet meer ziet zitten, op kunt leunen.' Met steun uit de omgeving is het ook haalbaarder om structureel momenten voor jezelf in te plannen.

Sociale steun kan helpender zijn dan therapie, zegt de hoogleraar. Ze verwijst naar een recente analyse waaruit blijkt dat als een behandelaar bij één patiënt succes wil hebben, hij er minimaal vijf moet behandelen. Therapie is dus niet de oplossing voor alles: heel vaak helpt het ook niet.

Lees ook: Gezinnen missen steun, blijkt uit onderzoek: 'Het beeld is: jij hebt ervoor gekozen, zoek het dan zelf maar uit'

7) Begrip

En tot slot advies voor alle ouders - ook die zónder (een vermoeden van) een label, 'Heb een beetje begrip voor elkaar', benadrukt Batstra. 'Sommige mensen zijn moeilijker dan anderen, sommigen ervaren meer problemen. Als je ziet dat ouders zich onhandig gedragen, dan kun je ze daar op afrekenen en er schande van spreken, of je kunt zeggen: 'Kan ik je helpen? Ik zie dat je het moeilijk hebt.''

Vertel eerlijke verhalen over het ouderschap

Tot slot denkt ze dat alle ouders - met of zonder (vermoeden van) een label - gebaat zijn bij het vertellen van meer eerlijke verhalen over ouderschap. 'We maken elkaar gek met het idee dat anderen het altijd leuk hebben, maar achter iedere voordeur wordt geworsteld en ieder gezin heeft het, bij vlagen, moeilijk.'

'Laten we veel meer erkennen dat het ouderschap soms zwaar is, in plaats van alleen de gezellige foto's en succesverhalen te delen op sociale media,' sluit Batstra af. Daarmee wil ze overigen niet zeggen 'schouders eronder, stel je niet aan', want er zijn ook mensen die juist te lang wachten met het zoeken van hulp die ze wel nodig hebben.

Als vuistregel hanteert ze: als je last hebt van eigenaardigheden, maar je kan wel meedraaien in de maatschappij, dan is er geen reden tot paniek en verwijst ze naar bovenstaande tips. Lukt dat niet meer? Trek dan aan de bel voor (psychische) hulp.