De discussie over nieuwe regels voor de fatbike sleept al lang. De Tweede Kamer ziet liever maatregelen die alleen de fiets met dikke banden raken, maar het ministerie van Infrastructuur stelt dat zo'n status aparte praktisch onmogelijk is.
Lees ook: Omstreden fatbike krijgt kinderversie: Veilig Verkeer Nederland slaat alarm
Geldt ook voor e-steps
En na weer een nieuw onderzoek op verzoek van de Kamer concludeert minister Tieman wederom: losse regels zijn onuitvoerbaar, de fatbike valt slecht te onderscheiden van andere e-bikes, handhaving is ingewikkeld en producenten zullen de regels snel omzeilen.
Dus zal de helmplicht moeten gelden voor kinderen op álle elektrische fietsen, waaronder ook fatbikes, schrijft Tieman in een brief aan de Tweede Kamer. Ook e-stepjes en andere lichte elektrische voertuigen (LEV's) komen er mogelijk onder te vallen.
Ook in de bakfiets?
'Ik maak me grote zorgen over de fatbike', zegt Tieman in een toelichting. 'In 2024 zijn er zes keer zo veel jongeren na een ongeluk met de elektrische fiets op de spoedeisende hulp beland met hersenletsel. Ik vind het belangrijk om hierop in te grijpen.' Pas in de loop van 2026 kunnen de regels veranderd worden, de helmplicht kan dan in 2027 ingaan.
Veel details zijn nog onbekend, en moeten 'uitgewerkt' worden, meldt het ministerie. Zo is het onduidelijk hoe hoog de boete wordt en of de helmplicht ook geldt voor kinderen die als passagiers in een elektrische bakfiets zitten. En welk type helm precies verplicht wordt, is ook voor later.
Lees ook: Getest: de beste elektrische bakfietsen van het jaar
Keurmerk voor veilige fietsen
Tieman wil verder ook de gedragsaanpak intensiveren, met onder meer voorlichtingscampagnes. En er komt mogelijk nog een keurmerk voor veilige fietsen, daar wordt aan gewerkt samen met de branche.
Een minimumleeftijd voor het rijden op een elektrische fiets - zoals ook voorgesteld in de Kamer - zou de 'mobiliteitsvrijheid' van kinderen te veel aantasten, dus daar wil Tieman niet aan.
Het is overigens wel de vraag of de minister zijn maatregel door de Tweede Kamer kan loodsen. Strikt genomen kan het kabinet deze maatregel zonder parlement doorvoeren, maar partijen kunnen hem wel ter verantwoording roepen.
Lees ook: Handige checklist: hier moet je op letten als je een kinderfiets koopt
'Geen generieke maatregelen'
Een meerderheid van het parlement wil geen generieke maatregelen die alle elektrische fietsen raken. Het gaat de fracties alleen om de fatbike. 'Wat ons betreft gaat de minister gewoon doen wat de Kamer hem opdraagt', zei een PVV-Kamerlid eerder.
Maar met het zoveelste nieuwe onderzoek naar de mogelijkheden hoopt Tieman dat de Kamer alsnog overtuigd raakt dat de fatbike niet losgeknipt kan worden. Bovendien stuurde hij nieuw onderzoek van VeiligheidNL naar de Tweede Kamer waaruit blijkt dat het aantal ongelukken met e-bikes de afgelopen vijf jaar is verdubbeld. Vooral in de leeftijdsgroep van 12 tot en met 17 jaar is de stijging sterk. Zo is het aantal ongelukken met hersenletsel tot gevolg verzesvoudigd.
Lees ook: Meeste baby's dragen geen helm voorop de fiets: niet verstandig, zegt deze expert
De onderzoekers (zie het kader hieronder) stellen dat fabrikanten de nieuwe regels makkelijk kunnen omzeilen, dat de politie geen apparatuur heeft om fatbikes en andere e-bikes te onderscheiden, en dat er geen bewijs is dat de fatbike gevaarlijker is.
Onderzoekers: verschillen met andere e-bikes zijn te klein
In opdracht van het ministerie onderzocht adviesbureau Goudappel of onderscheid tussen fatbikes en andere e-bikes op basis van gewicht en koppel mogelijk is. Dat zijn de factoren die bepalen hoe snel en soepel een e-bike accelereert en hoeveel trapondersteuning wordt gegeven. De studie volgde op een Kamermotie.
Goudappel concludeert nu dat verschillen met andere e-bikes, zoals bakfietsen, veel te klein zijn. Bij populaire modellen van de fatbike, zoals de V8 en V20, is het koppel daarnaast eenvoudig aan te passen via een software-update. Regels zijn al met al gemakkelijk te omzeilen en bovendien nauwelijks handhaafbaar.
Daarmee sluit Goudappel zich aan bij mobiliteitsbureau DTV, dat in januari al sprak van 'een heilloze weg' om fatbikes apart te zetten. Fabrikanten kunnen strengere regels - voor bijvoorbeeld bandbreedte of zadeldikte - eveneens simpel ontwijken. Bovendien maken brede banden de fiets juist stabieler.
Minister Tieman hoopt dat het nieuwe rapport de Kamer eindelijk overtuigt dat aparte regels juridisch onhaalbaar zijn.
Volgens Goudappel is een helmplicht zoals Tieman nu voorstelt in ieder geval effectiever tegen fatbike-overlast. 'Generieke regels werken het beste', stelden onderzoekers Jeroen van Luyn en Wim Korver donderdagochtend tijdens een perspresentatie. Een maximumsnelheid op het fietspad is een andere optie, maar daarvoor zijn kentekens op e-bikes nodig – iets dat wettelijk en praktisch ingewikkeld is.
Van Luyn wijst op eerdere regels voor snorfietsen. De helmplicht en de rijbaanverplichting maakten het verkeer aantoonbaar veiliger. 'Natuurlijk was er deels uitwijkgedrag, maar de maatregel had wél effect.'
