De eerste weken met een pasgeboren baby zijn voor veel ouders een roes van slapeloze nachten, kraambezoek en elkaar leren kennen als gezin. Maar voor Rick van der Zweth (PvdA), Maarten Koning (D66), Rik van der Graaf (CU) en Marijn de Pagter (VVD) betekende vader worden óók: de telefoon op stand-by houden en tussendoor belangrijke politieke besluiten niet missen.
Lees ook: Alle soorten verlof rondom zwangerschap voor jou en je partner
Terwijl je zorgt voor je pasgeboren kind, maar ook met je hoofd bij de politiek bent, word je heen en weer geslingerd tussen gezin en bestuur. Waar collega's buiten het stadhuis geboorteverlof hebben en thuisblijven, moesten deze raadsleden het allemaal zélf zien te organiseren.
Portefeuilles werden tijdelijk bij collega's ondergebracht, fractiegenoten namen debatten over. Maar als het aankwam op het uitbrengen van een stem, moesten de vaders er zelf staan. Bleven ze weg, dan ging er een stem verloren voor hun partij - en dat kán het verschil maken, zeker bij spannende besluiten.
Wel regeling voor zwangeren
Die zoektocht naar balans raakt ondertussen aan een ingewikkeld juridisch dilemma waar Den Haag zich al jaren op stukbijt. Voor vrouwelijke raadsleden die zwanger zijn, is er een speciale regeling: zij kunnen met verlof en worden dan tijdelijk vervangen door iemand anders op de kieslijst.
Deze vervanging kan maximaal zestien weken duren en kan eventueel met nog eens zestien weken worden verlengd. Zo blijft hun fractie gedurende hun verlof vertegenwoordigd en gaat er geen stem verloren.
Lees ook: Jonge vaders vertrekken uit de politiek: 'Lastig te combineren met ouderschap'
Individueel gekozen
Voor partners is zo'n regeling er niet. Om ook die groep verlof te kunnen bieden, is meer nodig dan alleen het wijzigen van een wet - er is zelfs een aanpassing van de Grondwet vereist, zo liet voormalig minister Hugo de Jonge vorig jaar aan de Tweede Kamer weten.
De wetgever aarzelt om veranderingen in gang te zetten, omdat elke raadszetel direct verbonden is aan de individuele gekozen volksvertegenwoordiger: de kiezer stemt immers op een persoon, niet op een functie.
Ziek melden
Het raadswerk in Utrecht is parttime: raadsleden doen dit dus naast hun gewone baan. Op hun gewone werk krijgen ze wel geboorteverlof, maar voor hun raadswerk niet. Op dit moment mag een raadslid alleen tijdelijk worden vervangen bij zwangerschap, bevalling of langdurige ziekte.
'Ik heb vooral bij de tweede zwangerschap onderzocht wat de mogelijkheden zijn', vertelt Van der Graaf. 'Want het voelde onrechtvaardig dat er niets is geregeld. Wat overblijft is dat je dan eigenlijk zou moeten doen alsof je ziek bent, of de dokter of burgemeester voor de gek houden – maar dat gaat me veel te ver.'
Samen verantwoordelijk
De grondwettelijke beperkingen en politieke terughoudendheid maken verandering traag en ingewikkeld, maar de behoefte groeit. Bijna nergens wordt het dilemma zo scherp gevoeld als in een stad als Utrecht waar lokale politiek en jong ouderschap dicht bij elkaar liggen.
'Het gaat niet alleen om ons als vaders', benadrukt Van der Zweth. 'Ook voor vrouwen is het nu suboptimaal geregeld. Vrouwen vangen vaak alles op, maar emancipatie betekent dat je samen verantwoordelijk bent.'
Geen superhelden
Wat de vier mannen duidelijk willen maken: volksvertegenwoordigers zijn geen superhelden, maar mensen van vlees en bloed met gezinnen, onzekerheden én behoefte aan tijd voor hun kind in die eerste weken. 'Het zou zo waardevol zijn als verlof ook voor partners mogelijk wordt', zegt De Pagter.
'Niet alleen voor jezelf en je kind, maar ook als signaal naar de maatschappij: het is normaal en belangrijk dat beide ouders er kunnen zijn in die kwetsbare periode.'
Verkiezingen
Met landelijke verkiezingen in het vooruitzicht hopen deze vier jonge vaders dat landelijke partijen hun oproep serieus nemen. Want, zo benadrukt Koning: 'We zijn geen vier zielige vaders - het gaat om een bredere emancipatiebeweging.
De politiek moet mee met de tijd. Wie wil dat jonge mensen met gezinnen zich blijven inzetten voor de publieke zaak, moet zorgen dat zij hun raadswerk kunnen combineren met het ouderschap.'
