Mindfulnesstrainer weet de oplossing voor stress in het gezin, en die is makkelijker dan je denkt

We leven in een hypernerveuze samenleving. Maar liefst één op de zes Nederlanders heeft stressvol werk en dat kan thuis voor onrust, een kort lontje en zelfs een burn-out zorgen. Volgens het CBS is in de afgelopen tien jaar het aantal uren dat ouders per week werken gestegen. Meer werken betekent voor veel ouders dat zij minder tijd kunnen doorbrengen met hun kinderen.

Deze ratrace komt terug in de opvoeding: kinderen voelen meer prestatiedruk, hebben een vollere agenda en weinig ruimte om te lummelen. Drukkere banen en talloze clubjes en hobby's van kinderen zorgen bovendien voor een minder gezellige tijd samen als gezin: in plaats van spelen hebben kinderen meer schermtijd en ouders klappen thuis de werklaptop regelmatig open.

Lees ook: Prestatiedruk onder kleuters: 'Onbewust nemen kinderen het gedrag van ouders heel snel over'

Verwachtingen

Het is dan ook niet vreemd dat er sneller conflicten kunnen ontstaan vindt GZ-psycholoog en mindfulness-trainer Erfan Azhar, ouders moeten niet te streng zijn voor zichzelf. 'We leven in een maatschappij waarin er veel moet en ook snel.

Kinderen moeten daarin mee en ook hun dagen worden vaker volgepland met naschoolse activiteiten. Maar is dat wel nodig of probeer je als ouder aan bepaalde verwachtingen te voldoen? Waar komt dat gedrag vandaan? Dat zijn vragen die je aan jezelf moet stellen.'

Mindfulness

We doen als ouders inderdaad meer dan ooit: naast die drukke baan willen we ook in het weekend langs de lijn staan bij voetbal en de vrije dag zit vaak vol sociale activiteiten, voor zowel ouder als kind. Zo besteden we nu meer dan anderhalf keer zoveel tijd aan de opvoeding van onze kinderen dan in de jaren tachtig.

Nog een belangrijke verandering is dat kinderen minder (buiten) spelen, die kans krijgen ze niet omdat er nauwelijks een vrij moment is. Dat ziet Azhar in zijn praktijk steeds vaker voorbijkomen: 'Het aantal gehaaste ouders heb ik zeker zien toenemen. Ze hebben regelmatig vragen over aandacht- en concentratieproblemen of over woede-uitbarstingen van hun kinderen.'

Zoveel prikkels

Azhar: 'Een kind van 4 jaar kan, door boosheid, bijvoorbeeld gaan slaan. Dat is onwenselijk gedrag maar hoort er ook bij, zo'n jong kind heeft nog hulp nodig bij het reguleren van emoties. Als het tempo in zo'n gezin altijd hoog ligt, kunnen ouders sneller overprikkeld zijn en dan is het lastig om empathisch te reageren. Ouders willen vooral dat het gedrag snel stopt, vanuit stress en niet vanwege onwil.'

Deze miscommunicatie zorgt ervoor dat het weleens mis kan gaan: de ouder leeft volgens het (hoge) tempo van onze samenleving tussen drukke banen en volle agenda's en kinderen moeten daarin mee. Maar het brein van een jong kind is niet altijd bestand tegen zoveel prikkels en de meeste kinderen hebben meer rust nodig dan ze krijgen. De oplossing ligt volgens Azhar in vertragen. 'Zo komt er meer ruimte om het gedrag van een kind te begrijpen en begeleiden, dat heeft een positief effect op het hele gezin.'

Lees ook: Mijn peuter slaat, hoe kan ik hierop het best reageren?

Oerwoede

Arthur (37) en Sanne (35), ouders van twee dochters van 3 en 5 jaar, weten daar alles van. Nadat zij allebei in een burn-out terechtkwamen volgden ze kort na elkaar bij Azhar een mindfulnesscursus van acht weken in een poging meer rust te vinden.

Voor ze overspannen raakten hadden ze een veeleisende baan: ze gingen maar door, snauwden elkaar af en de agenda's zaten propvol. Sinds ze hebben geleerd vaker een rustmoment in te lassen, merken ze dat iedereen daarvan is opgeknapt. Er is nu een limiet aan (sociale) activiteiten, ook voor hun kinderen.

Dat was niet makkelijk om voor elkaar te krijgen, voor Sanne begon het na een emotioneel bezoek aan het consultatiebureau. 'Ik heb daar flink gehuild, ik voelde een soort oerwoede en kon om kleine dingen heel erg boos worden: als de kinderen hun tanden niet wilden poetsen, als ze niet luisterden. Bij het consultatiebureau adviseerden ze een mindfulnesscursus te doen, door die cursus ging dat gevoel van boosheid weg.'

Lees ook: Saskia is boos: 'Ik ontplof om kleine dingen, ook waar de kinderen bij zijn'

Perfecte moeder

Vertragen was het belangrijkste dat Sanne leerde, het effect daarvan zag Arthur ook. 'Als je slecht in je vel zit, zijn je kinderen een spiegel. De verklaring voor hun gedrag ligt dus vaak bij jezelf. Nadat mijn vrouw leerde om rustiger aan te doen, merkte ik dat ze meer geduld had en dat dat beter werkte bij de kinderen.'

Het leren vertragen heeft ze niet alleen geduldiger gemaakt, maar ook beter leren omgaan met de emoties van hun kinderen. Sanne: 'Ik weet nu dat het een bui is wanneer mijn kinderen boos zijn en dat het mijn taak is om ze te ondersteunen in hun boosheid. Het frustreert me daardoor minder.'

Sinds ze hebben geleerd een moment voor zichzelf te nemen als het allemaal te veel wordt, merken Sanne en Arthur dat er in huis geen ongecontroleerde woedeaanvallen meer zijn. 'We willen allemaal de perfecte moeder en vrouw zijn en alles goed doen. Daardoor bouwt de spanning op en dat merk je ook in het gezin, iedereen schiet sneller uit zijn slof.'

Lees ook: Ken jezelf: dit is hoe je een parental burn-out kunt voorkomen

Ochtendritueel

Psycholoog Azhar begrijpt wel waar die korte lontjes vandaan komen. 'Door een hoog dagelijks tempo kan er te veel van een kind gevraagd worden. Het is per gezin verschillend welke factoren daarin een rol spelen maar meestal wordt het duidelijk tijdens het ochtendritueel.

Er is haast omdat ouders naar hun werk moeten en kinderen naar school, vaak worden er meerdere dingen tegelijk gevraagd: 'Doe je jas aan, pak je tas, trek je schoenen aan'. Voor jonge kinderen is dat lastig en voor ouders is het dan, heel begrijpelijk, moeilijk geduld op te brengen. Het beste is dan even een moment voor jezelf te nemen.'

En heb je een heel ambitieus kind, dat echt zelf het liefst hele dagen van lesje naar lesje gaat? Dan raadt Azhar nog steeds aan op de rem te trappen. 'Je kind kan van alles willen maar het is aan jou, als ouder, om de kaders te bepalen en de rust te bewaken.'

Lees ook: 10x tips om je kind op tijd op school te krijgen

Kleine aanpassingen

In gehaaste momenten kan het moeilijk zijn geduld op te brengen en laat dat nou juist zijn wat je dan nodig hebt. Het kan helpen je kind 's ochtends te vragen eerst zijn jas aan te doen en daarna pas de schoenen. Of begin vijf minuten eerder met de deur uitgaan zodat je je minder opgejut voelt.

Met dit soort kleine aanpassingen, het bewaken van de agenda's en af en toe een rustmoment inlassen (voor álle gezinsleden) breng je voor je het weet de nodige vertraging terug in huis.

Bronnen: CBS, Nederlands Jeugdinstituut, Mulier Instituut, Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS)