De meeste vrouwen in Nederland (69 procent) kiezen ervoor om hun pasgeboren baby met de borst te voeden, blijkt uit cijfers van het Ministerie van Volksgezondheid.
Na acht dagen geeft 58 procent van de moeders nog steeds volledige borstvoeding, na een maand doet een minderheid (47 procent) dat nog en na drie maanden krijgt nog maar een derde van de baby's uitsluitend moedermelk. De rest krijgt de fles of een combinatie van borst- en kunstvoeding.
Handig: hier staan al onze artikelen over borstvoeding bij elkaar
Praktische voordelen
Dat een grote groep vrouwen vol goede moed begint aan het geven van borstvoeding is niet zo gek. In de geboortezorg worden ze ermee doodgegooid dat borstvoeding de beste voeding is voor hun kind.
Informatie is vaak gericht op voordelen zoals 'het is op de juiste temperatuur, je hebt het altijd bij je, het is gratis'. Ook praktische tips over aanleggen, verschillende houdingen en het herkennen van hongersignalen zijn er in overvloed.
Borstvoeding heeft ook schaduwkanten
Over de schaduwkanten wordt veel minder geschreven. Terwijl het op gang krijgen van borstvoeding een weg van de lange adem is die vaker dan eens gepaard gaat met ongemak, pijn en onzekerheid. Het gevolg: een relatief kleine groep moeders die begint aan borstvoeding, zet ook echt door.
En ook al is het gezondheidsadvies van onder andere de Wereldgezondheidsorganisatie en het Voedingscentrum 'voed je baby de eerste zes maanden met de borst', doet slechts 19 procent van de moeders dat.
Lees ook: 12x alles wat je nodig hebt als je borstvoeding wilt geven
Borstvoedingstrauma
Gz-psycholoog Karianne van Vliet is gespecialiseerd in psychische klachten rond ouderschap. In haar praktijk behandelt ze onder anderen vrouwen die een heftige bevalling meemaakten of kampen met postnatale depressie.
Kortgeleden deelde ze een post over borstvoedingstrauma op haar socialemediakanalen. Ze werd overspoeld met reacties van zowel moeders als professionals die aansloegen op de psychische klachten die borstvoeding soms met zich mee brengt.
Pijnlijk en moeilijk begin
Het bevestigde haar vermoedens over de gevoeligheid van het onderwerp, waar zowel in haar vakgebied als in de geboortezorg als in de media (te) weinig aandacht voor is. 'Borstvoeding is mooi en bijzonder, maar in het begin kan het óók pijnlijk en moeilijk zijn. Het kan emotioneel veel met een moeder doen. Ze kan niet eerst rustig herstellen van de bevalling, het dient zich meteen aan en dat kan heel heftig zijn.'
Een slechte ervaring met borstvoeding is nooit de reden dat vrouwen zich bij Van Vliet melden. Toch wordt het vaak een belangrijk onderdeel van hun behandeling. 'Ik vraag cliënten er altijd naar en merk dan dat er vaak pijn zit omdat het niet lukte, omdat ze zich hebben laten overhalen om eerder te stoppen of om juist langer door te gaan.'
Lees ook: Als borstvoeding geven niet lukt: 11x goudeerlijke verhalen van vrouwen
Borstvoeding raakt aan moedergevoel
Dat het zo'n gevoelig onderwerp is, noemt ze meer dan logisch. 'Het gaat over het moedergevoel, het is heel basaal: ik wil mijn kind voeden en in leven houden. Natuurlijk, we hebben tegenwoordig kunstvoeding dus het leven van de baby hangt er niet meer van af als het niet lukt. Maar het overstappen op de fles, dat gaat over de baby.
Het niet meer geven van de borst gaat over de moeder. Het is het eerste wat ze voor haar kind kan doen, het hakt erin als dat niet lukt. 'Ik faal, mijn lichaam laat me in de steek, ik geef mijn kind niet het allerbeste', het zijn overtuigingen over borstvoeding die moeders gek kunnen maken.'
Daarnaast maken vrouwen in haar praktijk zich ook vaak druk over minder goede hechting - een omstreden theorie die in 2020 door wetenschappelijk onderzoek onderuit is gehaald. Het gaat om de interactie tussen moeder en kind tijdens het voeden, niet of ze haar borst of een fles geeft.
Prima alternatief
Op de site van Het Voedingscentrum staat 'borstvoeding is het beste, kunstvoeding is een prima alternatief'. Maar hoe goed is 'prima' eigenlijk? Woordvoerder Lolkje de Vries zegt dat het advies gebaseerd is op de voedingsstoffen en niet op de psychische kant van borstvoeding.
'Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat borstvoeding gezondheidsvoordelen oplevert.' Ze doelt op overtuigend bewijs dat er minder kans is op maag-darminfecties, middenoorontsteking en luchtweginfecties bij baby's die de borst krijgen. Maar daarmee zegt het adviesorgaan niet dat kunstvoeding niet goed is.
Integendeel: 'Flesvoeding bootst moedermelk zo goed mogelijk na. Er zijn geen nadelen aan, behalve dat het de unieke samenstelling van borstvoeding (die zich aanpast aan de behoefte van het kind) nooit volledig kan evenaren, omdat we niet precies weten wat er in moedermelk zit.' In het buitenland ligt dat anders, omdat schoon drinkwater essentieel is voor het maken van flesvoeding en dat in veel landen niet voor handen is.
Lees ook: Alle feiten en fabels over flesvoeding op een rij
Nooit ten koste van het welzijn van de moeder
Het geven van borstvoeding mag volgens woordvoerder De Vries nooit te koste gaan van het welzijn van de moeder: 'Ons advies geldt zolang het goed voelt voor moeder en kind. Als dat niet zo is, is kunstvoeding echt een heel goed alternatief.'
Ook psycholoog Van Vliet benadrukt graag dat het welzijn van de moeder belangrijker is dan het (blijven) aanbieden van de borst. 'Een moeder en baby zijn een twee-eenheid, tijdens de zwangerschap maar ook zeker daarna. Als het niet goed gaat met de moeder, dan heeft dat invloed op haar band met kind.'
De psycholoog zou willen dat er in de geboortezorg vaker en beter naar het grotere geheel wordt gekeken. 'Borstvoeding is meer dan voeding alleen, het gaat óók over de relatie tussen moeder en kind. Dat de voedingsmomenten ontspannen verlopen, is minstens zo belangrijk als de voedingsstoffen die in de moedermelk zitten.'
Lees ook: Holistische verloskunde: 'Voor het eerst vroeg iemand wat ík wilde tijdens de bevalling'
Kan ik dit nog dragen?
Ze nodigt moeders die het geven van borstvoeding als onaangenaam ervaren uit om zo snel mogelijk in gesprek te gaan met de kraamhulp, partner of een lactatiekundige en af te wegen: hoe graag wil ik dit en kan ik het nog dragen?
'Dat is voor iedere vrouw anders. Voor een moeder die het heel graag wil - en die zich relatief goed voelt na de bevalling - telt het lijden minder zwaar, voor haar zou stoppen óók lijden zijn. Maar als het uit balans is, dan is het echt oké om (tijdelijk of deels) over te stappen op kunstvoeding. Als borstvoeding ten koste gaat van de moeder, gaat het uiteindelijk ook ten koste van de baby. En dat is nooit de bedoeling.'
