De 2-jarige dochter van Jorien (33) kreeg de waterpokken en lag drie weken in het ziekenhuis waarvan een paar dagen op de kinder-ic. 'In eerste instantie verliep de ziekte normaal', blikt Jorien terug.
Haar oudste had al waterpokken gehad, waardoor ze een beetje wist wat ze kon verwachten. Toen de pokken er vreemd uit begonnen te zien en haar jongste hoge koorts kreeg, veranderde dat.
Lees ook: Waterpokken bij je baby en kind: wat te doen?
Hoort dit erbij?
'Ik vertrouwde het niet, maar dacht ook: hoort dit er niet gewoon bij?' Ze belde de huisarts en deelde een foto van haar dochters huid. 'Houd het in de gaten en neem nogmaals contact op als de klachten verergeren', was het advies dat ze kreeg. Toen dat gebeurde, werd ze naar het ziekenhuis gestuurd.
Zenuwslopende dagen volgden. Want wat de artsen ook probeerden, haar dochter werd zieker en zieker. Uiteindelijk werd ze overgeplaatst naar een academisch ziekenhuis, waar ze op de kinder-ic belandde.
Bacteriële infectie
'Na bloedonderzoek en een biopt van de blaasjes, die inmiddels pikzwart en zo groot als een 2 euromunt waren geworden, bleek ze een bacteriële infectie te hebben opgelopen die heel diep was doorgedrongen', vertelt Jorien. Ook al kon er nu gericht behandeld worden, pas na enkele dagen - en weer een switch van antibiotica - knapte haar dochter op.
Inmiddels gaat het weer goed met haar. Toch staat die periode voorgoed in Joriens geheugen gegrift. 'Mijn kind was doodziek en ik was doodsbang. Ik wist dat je ziek kan worden van waterpokken of nog beter, ik weet dat er altijd uitzonderingen zijn, maar dat het zo ernstig kon zijn en óns zou overkomen, dat had ik nooit kunnen bedenken.'
Lees ook: Getest: dít middel helpt het best tegen jeuk bij waterpokken
Meestal onschuldig
Veruit de meeste kinderen worden amper, of zelfs helemaal niet ziek door de waterpokken. Jaarlijks meldt een kleine groep zich bij de huisarts (ruim 4 op de 1.000 kinderen), een nog veel kleinere groep (200 tot 350 kinderen) belandt in het ziekenhuis, in zeldzame gevallen op de ic. In uitzonderlijke gevallen komt een kind te overlijden.
Ook al gaat het om relatief kleine getallen, het zal je kind maar zijn. Er bestaat een goed werkend vaccin (effectiviteit van 92 procent bij het geven van twee prikken, enkele weken tot maanden na elkaar) tegen de waterpokken dat voorkomt dat kinderen na besmetting (erg) ziek worden. Waarom krijgen kinderen die meedoen aan het vaccinatieprogramma die prik niet?
Geen vaste prik
De Gezondheidsraad heeft in 2020 geadviseerd om die vaccinatie niet op te nemen in het Nederlandse vaccinatieprogramma (de BES-eilanden, Bonaire, Sint-Eustatius en Saba, uitgezonderd). De reden: de ziekte circuleert veel in Nederland, waardoor vrijwel alle kinderen (96 procent) het voor hun vijfde levensjaar in een milde vorm krijgen.
Dat is gunstig, want kinderen die de ziekte voor hun twaalfde levensjaar krijgen, worden er doorgaans amper ziek van. 'Bijna alle kinderen hebben een onschuldig ziektebeeld', zegt Emmeline Buddingh, kinderinfectioloog bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).
Vaak hebben ze alleen jeukende blaasjes op hun lichaam, maar ook verhoging, koorts, een gebrek aan eetlust en een algeheel ellendig gevoel komen voor. Ook die symptomen zijn volgens Buddingh normaal en onschuldig. Doorgaans veranderen de blaasjes na een paar dagen in korstjes, verdwijnen de klachten en komen kinderen er op eigen kracht bovenop.
Waarom in andere landen wel?
Dat op de BES-eilanden, maar ook bijvoorbeeld in Spanje en de VS, wel gevaccineerd wordt tegen de waterpokken, is omdat de ziekte daar minder circuleert en de kans dat de ziekte op latere leeftijd toeslaat, groter is. De kans dat iemand (erg) ziek wordt, is bij besmetting na 12 jaar groter.
Volgens De Gezondheidsraad zou vaccineren in ons land een negatief effect kunnen hebben. In een toelichting, schrijft ze: 'Als er door vaccinatie minder virus circuleert en de vaccinatiegraad is niet optimaal, dan kunnen meer infecties op oudere leeftijd ontstaan'. Die zijn gevaarlijker en kunnen tot meer ziekenhuisopnames en sterfgevallen leiden.
Lees ook: Van moedermelk in bad tot nagels kort houden: dit zijn tips van ouders bij waterpokken
Risicogroepen of op eigen verzoek
'De vaccinatie tegen waterpokken is in Nederland wel beschikbaar voor sommige kinderen met afweerziektes en andere mensen die in de risicogroep vallen', zegt Buddingh. Dat zijn: pasgeboren baby's van moeders die kort voor of na de bevalling zelf waterpokken hadden, te vroeg geboren baby's waarvan de moeder waterpokken heeft, mensen met minder afweer en mensen van 12 jaar of ouder die het virus nog niet hebben gehad (geldt vooral voor zwangeren).
Daarnaast, zegt Buddingh, kan een arts adviseren om preventief te vaccineren tegen waterpokken, maar dat hangt af van de onderliggende aandoening.
Persoonlijke afweging
Tot slot kan de prik op eigen verzoek (en eigen kosten) in overleg met de huisarts of GGD worden aangevraagd. Waarom zou je dat als ouder doen? Dat is volgens de kinderarts, die het oordeel van de Gezondheidsraad in acht neemt, een persoonlijke afweging.
De kosten verschillen per gemeente en kliniek. Bij de GGD in Amsterdam bijvoorbeeld, kost een prik 85,50 euro. Omdat er twee prikken worden gegeven en ook het consult (20 tot 35 euro) in rekening wordt gebracht, is de totaalprijs ongeveer 200 euro.
Lees ook: Waterpokken en zwanger: wat zijn de risico's?
Niet krabben
Buddingh adviseert om kinderen met waterpokken heel goed in de gaten te houden, omdat opengekrabde waterpokken voor serieuze problemen kunnen zorgen. 'Knip de nagels van je kind kort en vraag eventueel jeukverzachtende crème via de huisarts.'
Als je je kind een pijnstiller wilt geven, kies dan voor paracetamol. Er zijn aanwijzingen dat aspirine-achtige preparaten en ibuprofen complicaties kunnen geven bij virusinfecties zoals de waterpokken.
Opengekrabde blaasjes kunnen ontsteken door een bacteriële infectie, en door zo'n ontsteking kan een kind (heel) erg ziek worden. 'Zo'n infectie is te herkennen aan een rode huid rond de blaasjes en pus uit de blaasjes', legt Buddingh uit. De huisarts zal dan waarschijnlijk antibiotica zal voorschrijven.
Bacteriële infectie
In de meeste gevallen is daarmee de kous af, maar dat gebeurt niet altijd: jaarlijks belanden zo'n 200 tot 350 kinderen met waterpokken in het ziekenhuis. Vaak zijn ze ziek door een bacteriële infectie. In zeer uitzonderlijke gevallen, lopen ze een long- of hersenontsteking op.
Wat ook voorkomt is een opname omdat ze amper eten en drinken door pijnlijke blaasjes in de mond en uitdroging dreigt. 'Die kinderen krijgen een infuus of een sonde.' Meestal duurt zo'n opname maar kort (een dag, of enkele dagen), in zeldzame gevallen langer.
Niet zo onschuldig
Ook al weet Jorien dat de situatie met haar dochter uitzonderlijk was, sindsdien ziet ze waterpokken niet meer als onschuldige ziekte. 'Ik denk dat het goed is dat ouders weten dat zoiets kan gebeuren, en dat waakzaamheid echt belangrijk is. Het kan iedereen overkomen.'
Van het bestaan van de vaccinatie wist ze tot voor kort niet af. Of ze 'm, als ze er wel van op de hoogte was, wel had genomen, dat weet ze niet.
Het verschil tussen gewoon ziek en gevaarlijk ziek
Hoe maak je als ouder onderscheid tussen gewoon erg ziek en gevaarlijk ziek? Naast de veranderende (huid rond de) pokken, gelden daar volgens kinderarts Buddingh de standaard alarmbellen voor. Neem direct contact op met de huisarts of huisartsenpost als je kind:
- Minder of niet reageert als je iets zegt of moeilijk wakker te krijgen is.
- Moeilijk, piepend of sneller dan normaal ademt of soms (even) stopt met ademen en/of de huid in de hals en tussen de ribben naar binnen gaat bij het ademen, of de neusvleugels meebewegen bij het ademen.
- Blijft huilen (ontroostbaar is), anders huilt dan normaal, het huilen verandert in kreunen, je kind huilt met weinig kracht of op lage toon.
- Veel minder kleur heeft in het gezicht (bijvoorbeeld bleke, of vlekkerige huid), blauw of grijze lippen.
- Minder drinkt dan normaal (minder dan de helft) en/of meer dan twaalf uur niet geplast heeft.
- Blijft overgeven.
Bron: Thuisarts.nl
Bronnen: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) , RIVM.nl, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Gezondheidsraad: vaccinatie tegen waterpokken
