Ziekenhuis Radboudumc in Nijmegen werkt hieraan mee, net als Moeders van Morgen Lareb, een kenniscentrum over geneesmiddelen voor vrouwen die moeder willen worden, zwanger zijn en die borstvoeding geven.
Lees ook: Wat je moet weten over medicijngebruik tijdens de zwangerschap
Uitgesloten van onderzoeken
Kennis of een geneesmiddel wel veilig is voor zwangere vrouwen, ontbreekt nogal eens. De reden daarvoor is dat zwangere vrouwen vaak worden uitsloten van onderzoeken naar geneesmiddelen.
Maar patiënten kunnen natuurlijk niet zomaar zonder hun geneesmiddelen, ook niet als ze zwanger zijn. Denk bijvoorbeeld aan epilepsie-medicatie, antibiotica, antidepressiva of pijnstillers.
Aangepaste dosering nodig
Bekend is ook dat zwangere vrouwen vaak een aangepaste dosering van een geneesmiddel nodig hebben, omdat hun lichaam tijdens de zwangerschap verandert en anders reageert.
Maar een te hoge dosering geeft kans op bijwerkingen en bij een te lage dosering werkt een geneesmiddel misschien niet, of minder goed. Ook is niet altijd bekend hoeveel van een middel bij het ongeboren kind terechtkomt, en of het schadelijk is.
,,Artsen schrijven zwangere vrouwen dan maar vaak de gemiddelde dosering voor", zegt Rick Greupink, universitair docent en onderzoeker van het Radboudumc.
Virtuele patiënten
Als er zo weinig onderzoek gedaan wordt op zwangere vrouwen zelf, hoe komt het platform dan aan die veilige doseringen? Greupink: ,,Sinds tien, vijftien jaar zijn er computermodellen die simuleren wat een geneesmiddel doet bij een zwangere vrouw. Die techniek heeft een vlucht genomen."
Die modellen zijn volgens Greupink betere voorspellers van wat een goede dosering is bij zwangere vrouwen dan dierproeven. ,,Onderzoek naar doseringen op virtuele patiënten wordt ook al geaccepteerd door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen."
Naast computermodellen doet Radboudumc medicijnonderzoek op placenta's die het ziekenhuis na de bevalling met toestemming van moeders ontvangt.
Lees ook: Hooikoorts als je zwanger bent, welke medicijnen mogen wél?
Verantwoord zwanger
Een raad van deskundigen beoordeelt alle adviesdoseringen. Artsen kunnen die doseringen voor zwangeren daarna opzoeken in het Farmacotherapeutisch Kompas, een actueel naslagwerk waar alle artsen in kunnen. Het eerste geneesmiddel met een dosering op maat voor zwangeren, is het antidepressivum sertraline.
Aanstaande moeders en vrouwen die net bevallen zijn kunnen de adviesdoseringen opzoeken op de website Moeders van Morgen van Lareb.
Directeur Agnes Kant van Lareb: ,,We zijn blij met deze aanvulling. Lareb zet al 12,5 jaar heel veel informatie over de veiligheid van medicijnen rond de zwangerschap op Moeders van Morgen. Ik mag niks, denken veel zwangere vrouwen, maar dat is niet zo."
Voorzichtig zijn is belangrijk, beaamt Kant, maar je moet ook op een verantwoorde manier zwanger kunnen zijn. Misselijk zijn totdat je uitgedroogd bent, of op de koop toe nemen dat je epilepsie verergert is wellicht niet nodig.
Britte is verloskundige en net bevallen: 'Ik wil niet weten of het nadelig is, dacht ik'
Britte van Weert had veel medicatie nodig tijdens haar zwangerschap, waaronder weeënremmers en de zware pijnstiller fentanyl. 'Met 27 weken werd mijn zwangerschap medisch, zoals dat heet', vertelt Van Weert, die zelf verloskundige is.
Haar ongeboren dochtertje bleek onverwachts een aangeboren afwijking te hebben en moest twee keer in de baarmoeder worden geopereerd. 'Ik heb niet gevraagd of de medicatie die ik kreeg nadelig was. Ik wilde het niet weten, want mijn besluit stond al vast. Ik wilde die weeën-remmers, want die verkleinden de kans op een vroeggeboorte en een slechte start van mijn kindje.'
Als verloskundige heeft Van Weert elke dag gesprekken met zwangere vrouwen die, hoe ze ook aankijken tegen medicijngebruik rondom de zwangerschap, allemaal maar een ding willen: alles zo goed mogelijk doen voor hun kindje. Hoewel het de huisarts is die medicatie voorschrijft en niet de verloskundige, helpt Van Weert in de spreekkamer zwangere vrouwen graag met het afwegen van de risico's van medicatie.
Bijhouden is een dagtaak
Dat bijhouden is een dagtaak: 'Want er verandert nog wel eens wat. Een tijd geleden moesten zwangeren meteen stoppen met antidepressiva. Nu niet meer. De ene huisarts is terughoudend met iets voorschrijven tegen misselijkheid, de andere huisarts niet.'
Verloskundigen gebruiken een simpele pijnstiller als paracetamol ook wel eens om hun diagnose aan te scherpen, zegt Van Weert. 'Als een zwangere vrouw zegt dat ze buikpijn heeft en ik denk niet meteen: foute boel, kan ik eerst een paracetamol aanraden. Die haalt de pijn van weeën echt niet weg, maar kramp in haar darmen wel.'
