Postnatale depressie
Je hebt vast weleens van een postnatale depressie (ook wel postpartum depressie genoemd) gehoord, maar wat het nu echt inhoudt is je wellicht niet bekend. Letterlijk betekent het: depressie na de bevalling. De klachten en het ontstaan verschillen niet van een normale depressie. Mensen die lijden aan een depressie voelen zich somber gedurende het grootste gedeelte van de dag en bijna elke dag.
Een postpartum depressie kan samengaan met angsten en gedachten aan de dood, maar dat hoeft niet. Andersom kan ook; dat je gedachten aan de dood of zelfs een doodswens hebt, zonder bijkomende depressie. Depressies kunnen ook tijdens de zwangerschap voorkomen, dan spreek je van een peripartum depressie.
Hoewel een postnatale depressie vooral voorkomt bij vrouwen, kan een postpartum depressie ook voorkomen bij mannen.
Mijn partner heeft een postnatale depressie
De geboorte van een kind en de periode daarna zijn intens en vermoeiend, maar ook ontzettend bijzonder om mee te maken. In de meeste gevallen voert blijdschap de boventoon, maar dat geldt niet voor alle nieuwe ouders. In Nederland krijgen naar schatting jaarlijks ruim 23.000 vrouwen tijdens de zwangerschap en/of na de bevalling een depressie die weken, maanden en soms jaren kan aanhouden.
Hoe herken je een postpartum depressie?
Voor de meeste ouders is de babytijd behalve heel leuk ook een periode van enorm wennen. Je moet een nieuw ritme vinden, je nieuwe rol ontdekken en leert elkaar als ouders anders kennen. Het is normaal als je je in die periode niet aldoor happy voelt en ook weleens een dag baalt van je nieuwe leven. Maar wat als je merkt dat je partner zo vaak somber is dat je je er zorgen over maakt? Wat hoort nog bij 'af en toe een slechte dag' en wanneer spreek je van depressieve klachten? Dit zijn de signalen van een postpartum depressie:
slaapproblemen
vermoeidheid
lusteloosheid
rusteloosheid
veel piekeren
erg prikkelbaar
stemmingswisselingen
geen moedergevoel of overbezorgd
denken dat ze niet geschikt is voor het moederschap
niet/weinig kunnen genieten van de baby
schuldgevoel
concentratieproblemen
besluiteloosheid
geen eetlust of juist overdreven eetlust
gewichtsverlies
De sombere gevoelens beginnen meestal een paar weken na de bevalling en uiterlijk binnen vier maanden. Voelt je vrouw zich langer dan twee weken vrijwel dagelijks en het grootste deel van de dag somber? Kan ze nauwelijks van jullie kind genieten? Dan kan dit wijzen op een postpartum depressie.
Lees ook: Het verschil tussen de babyblues en een postpartum depressie
Omgaan met postpartum depressie
Als je vrouw een postpartum depressie krijgt, is dat ook voor jou erg zwaar. Waarschijnlijk neem je een groot deel van de zorg voor jullie baby op je, je hebt zorgen om haar én je eigen gevoel wordt er enorm door beïnvloed. Waar is het gezellige gezin waar je je op verheugde? Hoe ga je hiermee om?
Allereerst is het belangrijk dat je vrouw geschikte hulp krijgt. Een depressie is goed te behandelen. Hoe graag je haar ook wilt steunen, het behandelen van de depressie is iets om aan professionals over te laten. Ga samen naar de huisarts of maak een afspraak met jullie verloskundige. Zo kan passende begeleiding worden gezocht, voor haar, maar misschien ook voor jou.
Het is zwaar voor jullie allebei als je partner een depressie heeft. Het kost je veel energie en het kan verwarrend zijn: hoe help je haar en zorg je dat je zelf ook overeind blijft? Ook kan het de relatie onder druk zetten. Dan is het verstandig als een deskundige meekijkt en handvatten biedt.
Tips voor partners
Hoewel je baby en de gezondheid van je vrouw je grootste zorg zijn, en ook jullie omgeving waarschijnlijk vooral daarmee bezig is, is het belangrijk om ook zo goed mogelijk om jezelf te denken. Deze tips kunnen helpen:
Geef je lichaam zoveel mogelijk wat het nodig heeft: gezond eten en slaap. Vraag vrienden om voor jullie te koken en gezonde boodschappen te brengen.
Een goede nachtrust is een voorwaarde om negatieve gevoelens de baas te blijven, hoe moeilijk dat misschien ook te regelen is. Vraag een familielid of andere dierbare die je vertrouwt met jullie baby om af en toe een nacht te komen slapen en de zorg over te nemen. Of ga bijvoorbeeld samen met je baby een nacht bij je ouders logeren, zodat ze makkelijker kunnen helpen.
Probeer een vaste dagroutine op te bouwen, waarbij je ook even tijd voor jezelf hebt. Ook hierbij is hulp uit de omgeving heel fijn. Kan iemand oppassen zodat jij even kunt gaan sporten, of iets anders kunt doen waar je blij van wordt?
Ga er samen met de baby op uit. Een eind wandelen in de buitenlucht kan energie geven en je stemming positief beïnvloeden. Helemaal fijn als je vrouw ondertussen iets doet waar zíj van oplaadt, of een vriendin bij zich heeft bij wie ze haar hart kan luchten.
Probeer open te zijn over hoe je je écht voelt. Een depressieve moeder is bezig met haar eigen proces, met de dag doorkomen en proberen voor haar kind te zorgen. De kans is groot dat ze het daardoor niet opmerkt als het met jou ook niet lekker gaat. Voel je je slecht, kun je het niet opbrengen om gezellig te doen, leg haar dan uit wat erachter schuilt. Ze kan jouw stemming anders ook interpreteren als desinteresse of er onzeker door worden.
Praat ook met vrienden of iemand anders bij wie je je ei kwijt kunt. Dat geeft lucht. Als zij weten wat er speelt en hoe dat voor jou is, wordt de drempel om hulp te vragen bovendien lager. Bieden ze hulp aan? Grijp het met beide handen aan! Het kan zoveel verschil maken en ze doen het graag.
Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor de onmisbare rol van vaders in de babytijd. Ook het partnerverlof is uitgebreid. Maak daar vooral gebruik van, zeker als het thuis nog verre van ideaal gaat. Als je te snel weer aan het werk gaat, komt die verantwoordelijkheid erbovenop. Dat vergroot de kans dat je je na een paar weken ziek moet melden omdat het je te veel wordt.
Postnatale depressie bij de man
Een postpartum depressie treft niet alleen moeders, het kan ook partners overkomen. Ook als je vrouw geen depressie heeft, trouwens. Uit recente onderzoeken blijkt dat wereldwijd vijf tot tien procent van de partners een depressie krijgt tijdens de zwangerschap van hun vrouw of na de bevalling.
Een postnatale depressie bij een partner komt het meest voor in de derde tot negende maand na de bevalling, later dan bij moeders dus. Een reden zou kunnen zijn dat partners zich in de eerste periode na de geboorte wegcijferen en pas aan zichzelf toekomen als hun vrouw is hersteld van de bevalling en weer goed in haar vel zit.
Misschien had je je het ouderschap heel anders voorgesteld en voel je je helemaal niet zo gelukkig nu er een baby is. Als je omgeving dit wel van je verwacht, kan dit je behoorlijk aan het twijfelen brengen. Er zijn allerlei redenen waarom een postnatale depressie bij een man kan ontstaan:
Oververmoeidheid – vaak de grootste boosdoener. Nachtrust is belangrijk voor je energie en je stemming, en dat ontbreekt er nou net aan als je een baby hebt.
Verandering in de relatie – als er een baby komt, moeten de ouders hun relatie 'opnieuw uitvinden'. De eerste tijd gaat jullie aandacht (en die van je vrouw misschien nog meer) met name naar jullie kind. Het kan zijn dat je je daar jaloers door voelt. En dat dat weer schuldgevoel oproept. Of dat je 'vroeger' mist, en de manier waarop jullie toen met elkaar omgingen. Je vrijheid is weg, de onbezorgde lol en de seks zijn naar de achtergrond verdwenen. Dat kan ook verdrietig of somber maken.
Verantwoordelijkheidsgevoel – er is ineens een kind dat totaal afhankelijk van je is. Al je vrije tijd wordt erdoor opgeslokt. En doe je het wel goed? De verantwoordelijkheid kan als een zware last voelen. Ook kan het je bezorgd maken over je werk: kun je daar nog genoeg presteren nu je gezinsleven zoveel aandacht vraagt?
Hormoonverandering – ook bij mannen verandert de hormoonhuishouding als ze een kind krijgen. Ze maken tijdelijk minder testosteron aan en meer oxytocine. Er wordt een verband vermoed met het ontwikkelen van angst en depressieve klachten, maar dit moet nog worden onderzocht.
Signalen postpartum of postnatale depressie bij mannen
Hoewel de gezondheidszorg dezelfde signalen voor een postpartum depressie bij mannen hanteert als bij vrouwen, uit de depressie zich bij mannen vaak anders. Volgens het Landelijk Kenniscentrum Psychiatrie en Zwangerschap benoemen partners minder vaak dat ze verdrietig zijn of zich somber voelen. Zo'n 83 procent van de partners praat er niet over als hun nieuwe leven met een baby ze zwaar valt, blijkt uit onderzoek. Bij mannen uiten depressieve klachten zich vooral in boosheid, frustratie, rusteloosheid en prikkelbaarheid. Negatieve gevoelens worden ook vaker gerelativeerd of onderdrukt door te vluchten in werk of andere activiteiten, of in alcohol of drugs.
Risicofactoren postpartum depressie bij mannen
De risicofactoren voor een postnatale depressie bij mannen zijn vergelijkbaar met die bij vrouwen. Daarnaast is er nog een aantal specifieke mogelijke oorzaken voor een postpartum depressie bij mannen:
Niet goed voorbereid zijn op de veranderingen die de komst van een kind met zich meebrengt in de (seksuele) relatie met de partner.
Stress door werk of geldzaken.
Relatieproblemen, steun van de partner missen.
Niet samen zijn met de partner en daardoor gescheiden zijn van het kind.
Negatieve verwachtingen over het vaderschap, onzekerheid over de vaderrol.
Negatieve verwachtingen over hoe het kind zich zal ontwikkelen.
Alcohol- en/of drugsgebruik.
Als de moeder een depressie heeft, is het risico dat haar partner een depressie ontwikkelt acht keer verhoogd.
Hulp voor vaders met een postpartum depressie
Volgens onderzoek zoeken partners veel minder vaak hulp voor zichzelf dan moeders – zowel hulp in de vriendenkring als professionele begeleiding. Ze richten zich vooral op het welzijn van hun vrouw en kind. Daarbij komt dat er in de gezondheidszorg rondom de zwangerschap vooral aandacht is voor moeder en kind. Depressie bij partners wordt daardoor minder snel herkend waardoor ze vaak lang in hun eentje doorlopen met hun sombere gevoel. Toch is het heel belangrijk om je klachten serieus te nemen. Voor jezelf, maar ook omdat jouw welzijn en stemming van invloed zijn op je relatie en op de hechting met je baby.
Maak een afspraak bij de huisarts en bespreek hoe het met je gaat. De arts kan dan kijken of er hulp nodig is en welke vorm van behandeling het meest geschikt is. Er wordt gelukkig steeds meer duidelijk over depressieve klachten bij partners en wat hen mogelijk kan helpen. En als jij erover praat, maak je het onderwerp minder ongemakkelijk voor collega-partners die met hetzelfde worstelen.
Lees ook: Behandelmethoden bij een postnatale depressie
Bronnen: Lentis, Mind Blue, Landelijk Kenniscentrum Psychiatrie en Zwangerschap, Vakblad Vroeg
