Gezamenlijk gezag over kind krijgen

Gezag over kind

Kinderen onder de 18 jaar mogen nog niet over alles zelf beslissen. Daarom staan minderjarige kinderen altijd onder gezag van één of twee meerderjarigen, bijvoorbeeld van de ouders, één ouder, of een voogd. Als je getrouwd bent of geregistreerd partnerschap hebt, krijgen beide ouders automatisch het gezag over jullie kind. Ook als het gaat om een adoptiekind. Als je niet getrouwd bent of geen geregistreerd partnerschap hebt, krijgt alleen de moeder automatisch het gezag over het kind. Wanneer de andere ouder het kind erkent, heeft die ook het ouderlijk gezag.

Lees ook: Niet getrouwd en wel kinderen? Dit moet je allemaal regelen

Wat valt onder (gezamenlijk) gezag?

'Gezag' is de bevoegdheid om ergens beslissingen over te nemen. In dit geval gaat het om ouderlijk gezag, dus de bevoegdheid om te beslissen voor jouw kind. Er kunnen maximaal twee mensen gezag hebben over een kind. Als je in je eentje het gezag hebt over je kind, noemen we dat 'eenhoofdig gezag'. Als je het gezag met je partner deelt, dan heet dat 'gezamenlijk gezag'.

Gezag over je kind houdt volgens de wet in:

• Dat je verantwoordelijk bent voor de opvoeding en verzorging van je kind.

• Dat je het geld en de spullen van je kind beheert.

• Dat jij de wettelijke vertegenwoordiger van je kind bent. Je zet de handtekening voor je kind en je bent verantwoordelijk voor het gedrag van je kind.

• Dat je (vrijwel altijd) een onderhoudsplicht hebt. Dit betekent dat jij de kosten voor de verzorging en opvoeding van je kind moet betalen tot hij 18 jaar is, en de kosten van levensonderhoud en studie tot hij 21 jaar is.

Verschil erkenning, gezag en voogdij

Er bestaat weleens verwarring over de termen erkenning, gezag en voogdij. Toch betekenen al deze termen allemaal wat anders.

• Erkenning: Dit gaat over wie de juridische ouder is. Als de moeder waaruit het kind geboren is niet getrouwd is, of geen geregistreerd partnerschap heeft met de vader of duomoeder van het kind, dan moet de vader of duomoeder het kind erkennen om juridisch ouder te worden. Na erkenning is dus bij wet vastgelegd dat jij een familierechtelijke betrekking hebt met je kind. Dat kan ook zo zijn als jij niet de biologische ouder bent. Door je kind te erkennen, word je als vader of duomoeder onderhoudsplichtig over het kind, tot hij 21 jaar is. Ook wordt je kind wettelijk jouw erfgenaam. Na erkenning krijg jij als vader of duomoeder recht op omgang met je kind en informatie over je kind.

• Gezamenlijk gezag: Gezag gaat over de verantwoordelijkheid die je als juridische ouder hebt voor de opvoeding en verzorging van je kind. Het houdt dus in dat jij allerlei rechten en plichten krijgt met betrekking tot je kind, zoals in het lijstje hierboven al omschreven. Samen met de moeder, die al automatisch gezag krijgt, mag je belangrijke beslissingen over je kind nemen. Als je niet getrouwd bent of geen geregistreerd partnerschap hebt, moet je je kind eerst erkennen voordat je gezag hebt.

• Voogdij: Op het moment dat geen van beide ouders meer het gezag over een kind heeft, wordt er een voogd voor het kind aangewezen. Dat gebeurt bijvoorbeeld als beide ouders zijn overleden of het gezag om een andere reden niet kunnen uitvoeren.

Lees ook: Zo regel je voogdij voor je kind

Automatisch gezamenlijk gezag moeder en vader

Zijn jullie getrouwd of geregistreerd partner? Dan krijgt zowel de moeder als de vader of duomoeder bij de geboorte automatisch ouderlijk gezag over jullie kind. Ook in het geval van adoptie. Als jullie getrouwd zijn of geregistreerd partnerschap hebben, hoeft de vader of duomoeder het kind dus niet te erkennen.

Ook als de man niet de biologische vader van het kind is, maar wel getrouwd is met de moeder, krijgt hij automatisch het gezag over het kind. Als je trouwt of een geregistreerd partnerschap aangaat ná de geboorte van het kind, krijgt de vader of duomoeder ook automatisch het ouderlijk gezag, op voorwaarde dat hij of zij de juridische ouder is van het kind. Je kunt je kind voor de geboorte erkennen, tijdens de aangifte van geboorte, of bij de rechtbank om gezamenlijk gezag vragen.

Gezamenlijk gezag aanvragen

Zijn jullie niet getrouwd en hebben jullie ook geen geregistreerd partnerschap? Dan krijgt de vader of duomoeder gezamenlijk gezag met de moeder zodra hij of zij het kind erkent. Dus: eenmaal erkend hebben jullie als ouders in principe automatisch het gezamenlijk gezag. Je hoeft dit niet nog apart aan te vragen. Tot 1 januari 2023 was dit wel het geval.

Kan je als moeder het gezag van de vader weigeren?

Als de vader (of duomoeder) jullie kind erkent, dan heeft hij of zij automatisch ook gezag. Jullie hebben dan dus gezamenlijk gezag. Willen jullie dat om wat voor reden dan ook niet, dan kunnen jullie bij de gemeente regelen dat de partner het kind wel erkent, maar geen gezag heeft. Wil je als moeder alleen het gezag, maar wil de vader gezamenlijk gezag? Als moeder weiger je dan de toestemming voor de erkenning. Dan heeft je partner ook het gezag niet. Hij kan dan wel via de rechter proberen jullie kind te erkennen of het gezamenlijk gezag te krijgen.

Gezag bij twee moeders

Bovenstaande regels voor het gezag gelden ook voor lesbisch ouderschap. Dus zijn jullie getrouwd, of hebben jullie een geregistreerd partnerschap, dan krijgen jullie beiden automatisch het gezag. Voorwaarde hierbij is wel dat niet iemand anders (zoals de donor) het kind tijdens de zwangerschap heeft erkend. Zijn jullie niet getrouwd of hebben jullie geen geregistreerd partnerschap? Dan moet de duomoeder het kind eerst erkennen of adopteren gezamenlijk gezag aan te vragen.

Als twee vrouwen voor adoptie kiezen, krijgen ze na de adoptie allebei het ouderlijk gezag over het kind. Dat geldt ook als zij niet getrouwd zijn of en geen geregistreerd partnerschap hebben.

Gezag bij twee vaders

Als twee mannen een kind krijgen, werkt het anders. Als jullie getrouwd zijn of geregistreerd partnerschap hebben, krijgen jullie alleen gezamenlijk gezag na een beslissing van de rechter. Als een van de twee mannen de biologische vader is van het kind, moet hij het kind eerst erkennen. Vervolgens kun je na een beslissing van de rechter het gezag krijgen. Lees hier hoe het verkrijgen van het gezag in z'n werk gaat in het geval van co-ouderschap of een draagmoeder.

In het geval van adoptie door twee vaders krijgen jullie wel allebei automatisch het gezag. Ook als jullie niet getrouwd zijn of geen geregistreerd partnerschap hebben.

Bron: Rijksoverheid