Lesbisch en een kinderwens: een roze gezin

Lesbisch en een kinderwens

Er zijn verschillende 'soorten' ouders. Biologische ouders zijn de vader en moeder die hun DNA meegeven aan een kind. Juridische ouders zijn de wettelijke ouders van een kind. Zij hoeven biologisch niet verwant te zijn aan het kind. Dit is bijvoorbeeld zo bij een geadopteerd kind. En heb je een relatie met een vrouw die jullie kind baart, dan ben je duomoeder, ook wel meemoeder.

Heb je als vrouw een relatie met een vrouw, dan heb je vier mogelijkheden om juridisch ouder te worden. Verderop gaan we dieper in op opties 2-4, maar nu alvast een overzicht:

1. 01.

   Je baart zelf een kind (dan ben je dus zowel biologisch als juridisch de moeder).

2. 02.

   Je partner baart een kind en je laat een verklaring van Stichting Donorgegevens zien tijdens de geboorteaangifte. Hier zitten een aantal voorwaarden aan.

3. 03.

   Je partner baart een kind dat jij erkent.

4. 04.

   Je partner baart een kind dat jij adopteert.

Juridisch ouderschap en ouderlijk gezag

Een kind heeft maximaal twee juridische ouders. Dit geldt ook voor het ouderlijk gezag. Die twee termen komen vaak samen voor, maar betekenen net wat anders. Kort gezegd: als juridisch ouder heb je bepaalde rechten en plichten (zoals recht op omgang en onderhoudsplicht), maar je hebt niet automatisch zeggenschap over het kind. Die zeggenschap heb je pas als je ook het ouderlijk gezag hebt. Iemand met ouderlijk gezag mag beslissingen nemen over de opvoeding, medische behandelingen, schoolkeuze et cetera.

De vrouw uit wie een kind wordt geboren (geboortemoeder), is automatisch de juridische moeder van het kind. Zij heeft ook automatisch het ouderlijk gezag. Voor vaders en lesbische partners ligt dat net wat anders. Zij zijn niet vanzelfsprekend de juridische ouder en gezaghebbende ouder van het kind.

Lees ook: Regenboogouderschap: alle informatie op een rij

Juridische en gezaghebbende ouder worden als duomoeder

De wet Lesbisch Ouderschap maakt het mogelijk dat ook de duomoeder juridisch ouder wordt van het kind.

• Zijn jullie geregistreerd partners of getrouwd, en is de zwangerschap tot stand gekomen met behulp van onbekend donorzaad? Dan kan de duomoeder met een verklaring van Stichting Donorgegevens de juridische moeder van het kind worden. Hiervoor toon je deze verklaring bij de burgerlijke stand tijdens de geboorteaangifte. Je krijgt dan automatisch het ouderlijk gezag.

• Ben je als lesbisch stel geen geregistreerd partners en niet getrouwd, dan moet de moeder die niet bevallen is, de baby erkennen of adopteren. Het kind erkennen kan tijdens en na de zwangerschap. De geboortemoeder moet hier toestemming voor geven. De adoptie van het kind kan aangevraagd worden bij de rechtbank tijdens de zwangerschap, en wordt na de geboorte door de rechtbank uitgesproken. Een adoptieprocedure duurt langer dan een kind erkennen en is duurder, maar biedt wel de garantie dat het juridisch ouderschap ook internationaal erkend wordt. Ook kan een kind als hij ouder is een adoptie minder makkelijk ongedaan maken dan een erkenning. Is het kind eenmaal erkend, dan kunnen jullie bij de rechtbank samen ouderlijk gezag aanvragen voor de duomoeder.

Lees ook: Niet getrouwd maar wel kinderen? Dit moet je weten

De donor

Er zijn drie verschillende soorten donors:

• Een anonieme donor (A-donor)

• Een donor via een Nederlandse kliniek (B-donor)

• Een bekende donor (C-donor)

In Nederland kun je niet kiezen voor een anonieme donor (A-donor). Dat is omdat een kind volgens de wet recht heeft om te weten wie zijn (biologische) ouders zijn. Kies je voor een B-donor? Dan kan jullie kind als hij twaalf jaar is een aantal basisgegevens van de donor opvragen (zoals uiterlijke kenmerken). Als hij zestien jaar is, kan hij uitgebreidere gegevens opvragen (zoals naam, geboortedatum en woonadres).

Donorcontract

Een kind kan twee wettelijke ouders hebben, jij en je partner dus. Maar hoe zit het dan met de donor? Je kunt ervoor kiezen om de donor een rol in het leven van jullie kind te laten spelen. Regel dit het beste voor de geboorte van jullie kind. In een donorcontract leg je afspraken met de donor vast. Je spreekt af hoe je de verwekking aanpakt en welke rol de donor krijgt in het leven van jullie kind. Zo weten alle partijen waar ze aan toe zijn. Eventueel kun je je hiervoor laten begeleiden door een jurist, notaris of advocaat.

Met een donorcontract toon je bovendien aan dat het kind door kunstmatige inseminatie is verwekt in plaats van door gemeenschap. Een donor heeft bepaalde ouderschapsrechten en -plichten niet die een verwekker wel heeft. De donor hoeft bijvoorbeeld geen kinderalimentatie te betalen, zoals een verwekker dat wel moet. Kom je met de donor in conflict over het ouderschap? Dan weegt de rechter jullie afspraken in het donorcontract mee in zijn oordeel.

Lesbisch en zwanger worden

Wil je zwanger raken met donorzaad, dan wordt de term KID gebruikt (Kunstmatige Inseminatie met Donorzaad). Er zijn verschillende opties:

1. 01.

   ICI (ook wel zelfinseminatie)
   Bij ICI wordt het sperma via de vagina geïnsemineerd. Je kunt dat thuis doen met een steriele set – die je koopt bij de apotheek of via internet – of je gaat naar het ziekenhuis. Het voordeel van ICI in het ziekenhuis is dat het zaad wordt getest op seksueel overdraagbare ziektes. Voordat je thuis zelfinseminaties gaat doen, is het verstandig het zaad te laten testen op SOA's.

2. 02.

   IUI
   Is er na zes ICI-pogingen nog geen zwangerschap, dan is de volgende stap IUI. Ook als het donorzaad van slechte kwaliteit is, wordt er gekozen voor IUI. Hierbij wordt het zaad 'opgewerkt': alleen de beste zaadcellen worden geselecteerd, deze worden direct in de baarmoeder ingebracht.

3. 03.

   IVF of ICSI
   Lukt ICI of IUI niet? Dan kun je kiezen voor IVF en ICSI. Hierbij vindt de bevruchting plaats in een laboratorium en wordt de bevruchte eicel teruggeplaatst in je baarmoeder. Een behandeling met hormooninjecties kan hierbij nodig zijn.

4. 04.

   Interrelationele eiceldonatie
   Bij deze optie wordt de eicel van de ene moeder bevrucht via IVF of ICSI en het embryo wordt teruggeplaatst bij de andere moeder. Zo hebben jullie allebei een aandeel in de zwangerschap. Wel is het goed te beseffen dat dit traject ingrijpender is dan 'gewone' KID, en bovendien veel duurder is.

Omdat je geen kostbaar donorzaad wilt verspillen, is het bij KID extra belangrijk dat je op het juiste moment in de cyclus insemineert. Om te bepalen wanneer je eisprong is, kun je ovulatietesten doen. Gebeurt de inseminatie in het ziekenhuis? Dan meld je het ziekenhuis dat je een positieve ovulatietest hebt. Vervolgens word je twee dagen achter elkaar geïnsemineerd. Zo'n inseminatie duurt ongeveer vijf minuten. Afhankelijk van de situatie kunnen jullie er ook voor kiezen de inseminatie thuis te doen.

De kans om zwanger te worden is per KID-poging ongeveer 10 tot 15 procent. Als je na twee weken niet ongesteld wordt, doe je eerst thuis een zwangerschapstest. Is die positief? Dan krijg je een echo bij de kliniek. Is de test negatief, dan kun je een nieuwe poging doen. Na de echo word je overgedragen aan de verloskundige voor de vervolgcontroles.

Niet alle klinieken voeren alle bovenstaande behandelingen uit. Informeer dus bij ziekenhuizen in jouw regio of ze aan kunstmatige inseminatie bij lesbische stellen doen. Maar vraag bijvoorbeeld ook naar het slagingspercentage en klanttevredenheid.

Lees ook: Alles over eiceldonatie voor vruchtbaarheidsbehandelingen

Traject bij de kliniek

Bij de meeste klinieken krijg je vooraf een gesprek met iemand van maatschappelijk werk of een psycholoog. Op basis daarvan wordt beoordeeld of je het behandeltraject aankunt. Geeft de psycholoog een positief advies, dan volgt een gesprek met een KID-verpleegkundige. Diegene legt uit wat je van het traject kunt verwachten.

Kies je voor een donor uit het donorbestand van de kliniek? Dan maakt de kliniek een match op basis van de uiterlijke kenmerken van de biologische moeder. Dit wordt gedaan om ervoor te zorgen dat het kind zoveel mogelijk op zijn moeder zal lijken. Bij sommige klinieken kunnen jullie zelf een beperkt aantal voorkeuren opgeven, zoals de haarkleur of kleur van de ogen. Welke donor jullie krijgen toegewezen is afhankelijk van het beschikbare materiaal. Meestal is er een wachttijd.

Lees ook: Susanne en Chantal kregen twee baby's in negen maanden: 'Over een tijdje lijken ze waarschijnlijk een tweeling'

Meer informatie voor homoseksuele en lesbische wensouders vind je bij Stichting Meer dan Gewenst.

Bronnen: Rijksoverheid, Fiom.nl