Wat betekent rust, regelmaat en reinheid?
De drie R'en staan voor rust, reinheid en regelmaat. 'Van oudsher werden ze gebruikt bij baby's, die aan de hand van strakke schema's werden verzorgd,' legt pedagoog Annalotte Ossen uit. Daarbij kun je denken aan vaste tijden voor het voeden, verschonen, slapen en wassen.
Rust
Slapen: Zorg voor een gezonde afwisseling tussen waken en slapen. Leg je baby wakker in bed, met een vast ritueel, zodat hij zelf leert slapen.
Prikkelreductie: Beperk nieuwe indrukken, zeker als je kind vermoeid is, om overprikkeling te voorkomen, wat leidt tot minder rust.
Reinheid
Hygiëne: Zorg voor een schone baby (schone luier) en een schone omgeving, zeker als baby alles in zijn mond stopt.
Modern inzicht: Baby's mogen ook blootgesteld worden aan 'vuil' om hun immuunsysteem te trainen; 'te schoon' is ook niet goed.
Regelmaat
Rituelen: Creëer vaste rituelen (bijv. luier, voeden, knuffelen, muziekje) voor slapen en wakker worden, de volgorde is belangrijker dan de exacte kloktijd.
Voorspelbaarheid: Dit geeft een baby een veilig en vertrouwd gevoel, omdat hij weet wat er gaat gebeuren.
Afstemmen: Pas de regelmaat aan het tempo van de baby en de fase waarin hij zich bevindt, en stem het af op thuissituaties (bijv. kinderopvang).
Hoe zijn de drie R'en ontstaan?
Rust, reinheid en regelmaat vormen samen een opvoedprincipe uit de twintigste eeuw. 'Begin jaren 1900 waren de drie R'en de norm,' weet Ossen. 'De kraam- of wijkverzorgende hamerde er bij iedere kersverse moeder op: zorg voor een totaal voorspelbaar ritme voor de baby, dat is het beste.'
Vaste slaap- en rusttijden zouden er bijvoorbeeld voor zorgen dat baby's leerden om zelf in slaap te komen. Een baby laten huilen was toen heel normaal. Volgens de deskundige omarmde iedereen deze manier van opvoeden, omdat iedereen het nou eenmaal zo deed. De kerk speelde daar in die tijd ook een grote rol in.
Wat leverde de drie R'en op?
De drie R'en waren niet zomaar een hype, ze waren noodzakelijk goed en zorgden ervoor dat vrouwen, die in die tijd vaak meer dan zes kinderen kregen en de zorg droegen terwijl hun man buitenshuis werkte, hun gezin draaiende hielden.
'Het gaf moeder houvast en daarnaast was het goed voor de kinderen, omdat ze wisten waar ze aan toe waren.' Omdat men vond dat het werkte, hield de methode ook stand wanneer de kinderen uit de luiers waren.
Wat betekenen de drie R'en precies?
Rust staat van oudsher voor strakke bed- en rusttijden. Regelmaat voor bijvoorbeeld vaste tijden voor maaltijden en vaste momenten voor het nemen van een bad. Reinheid gaat over bevorderen van hygiëne tegen infectieziekten.
'Vroeger kwam het vooral neer op strakke schema's (regelmaat en structuur in dagelijkse activiteiten) die voor reinheid (hygiëne om ziektes te voorkomen) en rust (vermijden van overprikkeling en stress) zorgden,' vertelt de pedagoog.
Tegenwoordig is dat in de basis nog steeds zo, al zijn de drie R'en in een modern jasje gestoken.
Tip: Een onrustige baby: wat kun je doen?
Hoe passen we de drie R'en nu toe?
Volgens Ossen zijn de drie R'en nooit verdwenen uit de kraamzorg. 'Een voorspelbaar ritme voor baby's is belangrijk gebleven.' Alleen, zegt ze, is de focus verschoven van een ritme op de klok naar het combineren van handelingen. Rond een vaste tijd op staan, eerst verschonen, dan voeden, dan wassen en aankleden bijvoorbeeld.
Daarnaast is, in tegenstelling tot in de vorige eeuw, kijken naar de behoefte van een kind vandaag de dag wel belangrijk. 'Vroeger moest een kind mee in een ritme dat vooraf bepaald was, nu stemmen we het ritme meer af op het kind,' zegt Ossen.
Een baby uit laten huilen, daar kijken we nu anders naar, omdat we inmiddels weten dat zoiets negatieve gevolgen heeft voor de hechting. Volgens Ossen is de focus verschoven. De drie R'en vormen de basis, maar zijn uitgebreid met "verbinding" en "contact". Ook de motivatie om ze toe te passen is veranderd.
Lees ook: Waarom we drie R'en terug willen: 'Rust en regelmaat zijn ver te zoeken, en ook met reinheid is het droevig gesteld'
Waarom is er (weer) behoefte aan de drie R'en?
Volgens Ossen is er anno 2025 behoefte aan de drie R'en, omdat er zo weinig rust is in ons leven. Ze ziet dat veel ouders overlopen in organisatorische taken van het gezin. Denk aan sport, culturele uitstapjes, sociale dingen, en qualitytime voor het gezin. Ze kunnen en willen (te) veel.
Daarnaast, zegt Ossen, is de context van ons leven totaal veranderd. 'Vroeger ging je om half zes eten, keek je daarna samen tv, gingen de kinderen naar bed en was er daarna rust in huis. Dat is totaal veranderd. Alles gaat 24/7 door.'
Wat leveren de drie R'en anno nu op?
'Ze geven rust,' zegt Ossen resoluut. Een rustige ouder straalt rust uit en straalt dat af op de kinderen. En daar profiteert het hele gezin van.
Zo pas je de drie R'en toe:
Denk na over hoe de drie R'en er voor jezelf uitzien. Hoe combineer je als ouder werk, sociaal leven en sporten met het gezinsleven? Wat heb ik nodig om me rustig te voelen? Hoe iemand rust vindt, verschilt per persoon.
Denk na over een manier van het toepassen van de drie R'en die bij jou past en maak bewuste keuzes. Begin en eindig de dag altijd volgens een bepaald ritueel en/of ga bewust niet alle verjaardagen af. Kortom: maak keuzes.
Leef de drie R'en voor, zorg voor een goed voorbeeld en vergeet daarbij niet op je kind(eren) te letten. Jij kunt opladen van sociale activiteiten, terwijl ze je kind misschien leegzuigen.
Maak tijd en ruimte voor persoonlijke hygiëne, zodat een kind leert dat het belangrijk is om goed voor jezelf te zorgen. Hanteer een vast badmoment en maak een moment van samen nageltjes knippen.
Het ineens over een andere boeg gooien, is dat niet eng?
'Veel ouders vinden het spannend om grenzen te stellen. In eerste instantie zullen kinderen niet juichend reageren, dat is begrijpelijk, maar probeer het toch,' drukt Ossen op het hart.
Volgens haar is het heel oké om te zeggen dat je 's avonds om een bepaalde tijd wil eten, dat speelafspraken tot zo laat duren en dat er een vaste bedtijd is. 'Het hoeft allemaal niet stipt op de klok, maar richtlijnen geven houvast.'
Leestip: Sprongetjes van je baby: zo ga je om met de 3 H's
Dit doen de drie R'en voor je kind(eren)
Volgens de pedagoog vinden kinderen het fijn als er duidelijkheid is, omdat het houvast en een gevoel van veiligheid geeft. Vooral het creëren van rustmomenten is van groot belang.
'Vaak is er iedere dag wel wat: BSO, sport en een speelafspraak. Bouw ook momenten van rust in.' Een tekort kan ervoor zorgen dat een kind om de haverklap ontploft of steeds moe is.
'Een kind kan zijn grenzen nog niet bewaken, dat doe je als ouder. Dat geldt voor de kleintjes, maar ook voor kinderen die naar de basis- of middelbare school gaan. 'De verleiding om eindeloos te gamen of scrollen op hun smartphone is groot,' zegt Ossen. Ze vindt het een belangrijke taak van ouders om dat te begrenzen, omdat kinderen dat zelf nog niet voldoende kunnen.
Zo blijven de drie R'en relevant en in de hele opvoeding terugkomen, wil ze maar zeggen. 'Er zit veel wijsheid in. De oude methode gecombineerd met liefde, verbinding en contact is een prachtige formule.'
Lees ook: Zoveel slaap heeft je baby per maand nodig
Bronnen: NVO
