Gezamenlijk gezag over kind krijgen

Als jij en je partner getrouwd zijn, of geregistreerd partner, dan krijgen jullie allebei automatisch het ‘gezag’ over je kind. Maar zonder huwelijk of geregistreerd partnerschap werkt het anders. Hoe zit dat precies? En wat moet je doen om gezamenlijk gezag over je kind te krijgen?

In samenwerking met expert

Raya Jorna

Familierechtadvocaat

Gezag over kind

Kinderen onder de 18 jaar mogen nog niet over alles zelf beslissen. Daarom staan minderjarige kinderen altijd onder gezag van één of twee meerderjarigen, bijvoorbeeld van de ouders, of één ouder, of een voogd. Als je getrouwd bent of geregistreerd partnerschap hebt, dan krijgen beide ouders automatisch het gezag over jullie kind. Ook als het gaat om een adoptiekind.

Maar als je niet getrouwd bent of geen geregistreerd partnerschap hebt, dan krijgt alleen de moeder automatisch het gezag over het kind. Wil je als partner ook gezag hebben, dan moet je gezamenlijk gezag aanvragen.

Niet getrouwd en wel kinderen? Dit moet je allemaal regelen. 

Wat is gezag?

‘Gezag’ is de bevoegdheid om ergens beslissingen over te nemen. In dit geval gaat het om ouderlijk gezag, dus de bevoegdheid om te beslissen voor jouw kind. Er kunnen maximaal twee mensen gezag hebben over een kind. Als je in je eentje het gezag hebt over je kind, noemen we dat ‘eenhoofdig gezag’. Als je het gezag met je partner deelt, dan heet dat ‘gezamenlijk gezag’.

Gezag over je kind houdt volgens de wet in:

• dat je verantwoordelijk bent voor de opvoeding en verzorging van je kind.
• dat je het geld en de spullen van je kind beheert.
• dat jij de wettelijke vertegenwoordiger van je kind bent. Je zet de handtekening voor je kind en je bent verantwoordelijk voor het gedrag van je kind.
• dat je (vrijwel altijd) een onderhoudsplicht hebt, wat inhoudt dat jij de kosten voor de verzorging en opvoeding van je kind moet betalen tot hij 18 jaar is, en de kosten van levensonderhoud en studie tot hij 21 jaar is.

Verschil erkenning, gezag en voogdij

Er bestaat weleens verwarring over de termen erkenning, gezag en voogdij. Toch betekenen al deze termen allemaal wat anders.

• Erkenning: gaat over wie de juridische ouder is. Als de moeder waaruit het kind geboren is niet getrouwd is, of geen geregistreerd partnerschap heeft met de vader of duomoeder van het kind, dan moet de vader of duomoeder het kind erkennen om juridisch ouder te worden. Na erkenning is dus bij wet vastgelegd dat jij een familierechtelijke betrekking hebt met je kind. Dat kan ook zo zijn als jij niet de biologische ouder bent. Door je kind te erkennen, word je als vader of duomoeder onderhoudsplichtig over het kind, tot hij 21 jaar is. Ook wordt je kind wettelijk jouw erfgenaam. Na erkenning krijg jij als vader of duomoeder recht op omgang met je kind en informatie over je kind.
• Gezamenlijk gezag aanvragen: Gezag gaat over de verantwoordelijkheid die je als juridische ouder hebt voor de opvoeding en verzorging van je kind. Het houdt dus in dat jij allerlei rechten en plichten krijgt met betrekking tot je kind, zoals in het lijstje hierboven al omschreven. Samen met de moeder, die al automatisch gezag krijgt, mag je belangrijke beslissingen over je kind nemen. Als je niet getrouwd bent of geen geregistreerd partnerschap hebt, moet je je kind eerst erkennen voordat je het gezag kunt aanvragen.
• Voogdij: op het moment dat geen van beide ouders meer het gezag over een kind heeft, dan wordt er een voogd voor het kind aangewezen. Dat gebeurt bijvoorbeeld als beide ouders zijn overleden, of het gezag om een andere reden niet kunnen uitvoeren.

Lees ook: Zo regel je voogdij voor je kind

Automatisch gezamenlijk gezag moeder en vader

Zijn jullie getrouwd of geregistreerd partner? Dan krijgen zowel de moeder als de vader of duomoeder bij de geboorte automatisch ouderlijk gezag over jullie kind. Ook in het geval van adoptie. Als jullie getrouwd zijn of geregistreerd partnerschap hebben, hoeft de vader of duomoeder het kind dus niet te erkennen. Voor duomoeder geldt wel de voorwaarde dat de donor onbekend is.

Ook als de man, niet de biologische vader van het kind is, maar wel getrouwd is met de moeder, krijgt hij automatisch het gezag over het kind. Als je trouwt of een geregistreerd partnerschap aangaat ná de geboorte van het kind, dan krijgt de vader of duomoeder ook automatisch het ouderlijk gezag, op voorwaarde dat hij of zij het kind erkend heeft. Je kunt je kind voor de geboorte erkennen, of tijdens de aangifte van geboorte, of op een later moment.

Wanneer krijgt vader géén automatisch gezag?

Ben je niet getrouwd of heb je geen geregistreerd partnerschap met de moeder op het moment van de geboorte, dan krijg je als vader niet automatisch het gezag over je kind.

Dat geldt dus ook als jij wel de biologische vader bent. In dat geval krijgt de moeder na de geboorte in haar eentje het gezag over het kind. Wil jij ook ouderlijk gezag hebben, dan moet je dat bij de rechtbank aanvragen. Maar om dat te kunnen aanvragen, moet je als vader eerst het kind erkennen.

Gezamenlijk gezag aanvragen

Tot 1 januari 2023 geldt nog dat als je je kind hebt erkend, je apart moet regelen dat je ook het gezag krijgt. Dat moet via de rechtbank. Via de website rechtspraak.nl kun je dit digitaal regelen. De moeder moet er wel mee instemmen. Daarvoor moeten zowel jij als je partner inloggen met DigiD. Om het gezag te kunnen aanvragen, heb je het Burgerservicenummer van je kind nodig. Dit Burgerservicenummer ontvang je bij de aangifte van de geboorte van je kind bij de gemeente.

Vanaf 1 januari 2023 verandert dit en krijg je bij de erkenning in principe als ouders automatisch het gezamenlijk gezag.

Gezag bij twee moeders

Bovenstaande regels voor het gezag gelden ook voor lesbisch ouderschap, op voorwaarde dat er volgens de wet geen vader in het spel is. Dat is het geval als er sprake is van een anonieme zaaddonor, of als er een bekende donor is die het kind niet heeft erkend. Dus zijn jullie getrouwd, of hebben jullie een geregistreerd partnerschap, dan krijgen jullie beiden automatisch het gezag.

Zijn jullie niet getrouwd of hebben jullie geen geregistreerd partnerschap? Dan moet de duomoeder het kind eerst erkennen, om vervolgens gezamenlijk gezag te kunnen aanvragen.

Als twee vrouwen samen een kind adopteren, of als je als vrouw het kind adopteert waarvan je partner de moeder is (partneradoptie), krijgen jullie automatisch gezamenlijk gezag. Dat geldt ook als jullie niet getrouwd zijn of geen geregistreerd partnerschap hebben.

Gezag bij twee vaders

Als twee mannen een kind krijgen, dan werkt het anders. Als jullie getrouwd zijn of geregistreerd partnerschap hebben, dan krijgen jullie alleen gezamenlijk gezag na een beslissing van de rechter. Als één van de twee mannen de biologische vader is van het kind, dan moet hij het kind eerst erkennen. Vervolgens kun je na een beslissing van de rechter het gezag krijgen. Lees hier hoe het verkrijgen van het gezag in z’n werk gaat in het geval van co-ouderschap of een draagmoeder.

In het geval van adoptie door twee vaders krijgen jullie wel allebei automatisch het gezag. Ook als jullie niet getrouwd zijn of geen geregistreerd partnerschap hebben.

Kosten?

Het aanvragen van gezamenlijk gezag kost niets. Ook het aanvragen van een uittreksel van het gezagsregister, een bewijsstuk dat jullie het gezag over je kind hebben, is gratis.

Dit artikel is tot stand gekomen en goedgekeurd door artsen en andere (medische) deskundigen van het Ouders van Nu expertteam.