'Onze scholen lopen hopeloos achter'

Kinderen halen lagere resultaten dan twintig jaar geleden, zegt de Onderwijsinspectie. Eva hoopt dat deze constatering tot veranderingen op scholen leidt. Niet alleen voor haar ‘brave’ dochter, maar vooral ook voor de ‘extra-aandacht-leerlingen’. Zoals Alice.

Extra aandacht

Elke week ben ik een half uur lang leesmoeder op de school van mijn dochter, die in groep 3 zit. Mijn dochter vindt dat geweldig en ik ook vanwege het kijkje in haar klas. Mijn kind is (tot nu toe) de ideale leerling: ze houdt van school, luistert naar de juf en doet braaf mee. Haar vriendinnetje Alice, zo observeer ik tijdens het leesmoederen, is niet zo volgzaam. Als de timer op het digibord al ver in het rood is (het moment dat de groep écht stil moet zijn omdat de les begint), is Alice nog grapjes aan het maken. Als alle kinderen allang op hun stoel zitten, loopt Alice nog even snel een rondje. En als ze iets wil vragen, vergeet ze standaard haar vinger op te steken.

Soms erger ik me daaraan (de juf toont eindeloos geduld), maar dan moet ik mezelf er weer even aan herinneren dat elk kind nou eenmaal anders is. Dat mijn dochter zo braaf doet in de klas, is geen verdienste van mij of haar. Zo steekt ze gewoon in elkaar en thuis is het wel anders. Bovendien vind ik Alice’s vrolijkheid, energie en humor wél onwijs leuk. Maar met meer dan dertig kinderen in een piepklein lokaal, is het natuurlijk niet ‘handig’ dat Alice (en nog wat andere kinderen) extra aandacht vragen.

‘Nog minder tijd voor mij’

Laatst haalde Alice’s moeder haar bij mij op na een speelafspraakje en kwam het gesprek op de grote groep en Alice haar gedrag. ‘Ik zie het als ik kom lezen in de klas,’ bevestigde ik. ‘Maar Alice is zeker geen vervelend kind. Ik vind haar juist een leuk en sprankelend meisje’. Dankbaar keek haar moeder mij aan. ‘Dat is nou zo fijn om een keer te horen. Als je steeds weer verteld wordt dat het gedrag van je kind storend is in de klas, word je daar een beetje verdrietig van’.

Ik ben er even stil van. Hoe vervelend moet die spagaat zijn als ouder: van je kind houden zoals ze is en haar vooral ook willen laten voelen dat ze mag zijn hoe ze is, maar van leraren steeds commentaar krijgen. Alice’s moeder vervolgde: ‘Bij het tienminutengesprek vroeg ik aan de juf: kan het niet zo zijn dat Alice net even een andere aanpak, wat meer aandacht, nodig heeft dan de rest? Het antwoord was dat de juf haar dat niet kan geven met nog 29 kinderen.’ En dus zitten Alice haar ouders elk weekend met hun dochter haar weektaak af te maken, die eerder niet lukte omdat het meisje te veel kletste en de juf haar niet kan helpen. Ondertussen propt de school er na de meivakantie nog een kind bij in de groep. ‘Ah nee, dan heeft de juf nog minder tijd voor mij!’ verzuchtte Alice tegen haar moeder.

Minder goede onderwijsresultaten

Toen ik las dat Nederlandse kinderen steeds minder goede onderwijsresultaten halen, moest ik hieraan denken. De Onderwijsinspectie geeft geen verklaring voor de gekelderde resultaten en ik kan ook geen pasklare oorzaak aanwijzen. Maar als mij iets duidelijk is geworden bij het schrijven van het boek De schoolfabriek, en door het spreken van heel veel ouders en leraren, is het wel dat elk kind anders is. En dat kijken naar het individuele kind, waar zijn talenten liggen en hoe hij specifiek leert, essentieel is. Maar nu lukt dat vaak niet op basisscholen.

Het onderwijs staat stil

Met klassen van dertig kinderen, leraren die onder druk staan en takenpakketten voor scholen die alleen maar uitgebreid worden, is er geen ruimte voor. De juffen die ik spreek, zeggen allemaal hetzelfde: op school moet nu zoveel meer dan twintig jaar geleden, toen kinderen volgens de Onderwijsinspectie betere resultaten haalden. Kinderen leren tegenwoordig niet alleen lezen en schrijven, maar ook hoe ze moeten samenwerken en organiseren, ze leren over de wereld en de maatschappij (en als je pech hebt gooit een politieke partij ook nog een balletje op om op school het Wilhelmus erin te stampen).

Leraren moeten meer, maar hebben minder tijd. Want ze hebben ook nog een shitload aan administratie. En als een collega ziek is, krijgen ze die groep erbij omdat invallers niet te vinden zijn. ‘Het onderwijs staat stil,’ vindt een juf die ik sprak. ‘Het loopt hopeloos achter.’ De maatschappij verandert in rap tempo, maar op scholen kleien kinderen nog net geen asbak meer voor Vaderdag. Want de tijd om te moderniseren ontbreekt.

Eenheidsworst

‘Je kind moet vroeg of laat die eenheidsworst in, je moet je aanpassen. Maar het is zo fijn als leraren er de lol van inzien dat een kind een beetje anders is,’ zegt columnist Aaf Brandt Corstius in De schoolfabriek. Ze heeft gelijk, ze moeten meedoen, dat weet ik wel. En misschien worden ze er ook niet minder van in zo’n keurslijf. (Al vraag ik me af: hoe weet je nou dat ze er niet minder van worden?) Maar ik vind het toch zonde. Want nu benutten we de talenten van kinderen niet ten volle. De ‘brave’ leerlingen zoals mijn dochter krijgen amper individuele aandacht, want die doen toch wel mee. En de ‘extra-aandacht-leerlingen’ krijgen het gevoel dat ze niet goed zijn zoals ze zijn. Als je niet uitkijkt, heeft Alice binnen no-time een minderwaardigheidscomplex. Want waarom krijgt ze als enige elk weekend haar weektaak mee naar huis?

Alice is geweldig

Nu hoor ik mensen denken: later moeten ze zich ook aanpassen. Tja. Ik ken heel veel beroepen waarin het een enorme verdienste is om je vinger niet op te steken, maar gewoon te vragen. Journalist bijvoorbeeld. Individualiteit, zelfstandigheid, assertiviteit, uitbundigheid: het zijn eigenschappen die tegenwoordig best courant zijn. Maar in een klas van dertig kinderen met een leraar met een enorm takenpakket zijn ze niet handig.

Ik hoop dat de cijfers van de Inspectie tot verandering leiden. Niet omdat ik het nou zo erg vind dat de resultaten omlaaggaan, maar om Alice, die als enige nog zit te kletsen als de stil-wekker op het digibord afgaat. En die altijd voor haar beurt praat. Omdat zij nooit het gevoel mag krijgen dat ze niet helemaal top is. Ik vind haar geweldig.

Alice is een gefingeerde naam.

Steun de campagne ‘Goed onderwijs: ik teken ervoor’

Wil je dat je kind nu (of straks als hij naar school gaat) een lieve én goede juf of meester voor de klas heeft staan? En dat vijf dagen per week? Steun dan de campagne van Ouders van Nu i.s.m. de AOb ‘Goed onderwijs: ik teken ervoor!’.

Je kunt de petitie hier ondertekenen.

Klik hier voor meer achtergrondinformatie over de actie.