Wat is de vijfde ziekte?
De vijfde ziekte (Erythema infectiosum) is een besmettelijke vlekjesziekte, die vooral voorkomt bij kinderen tussen de vier en tien jaar. Meestal in het voorjaar of de vroege zomer. De ziekte wordt ook wel 'besmettelijke roodheid' genoemd, omdat het eigenlijk niet meer is dan dat. Er ontstaan over het hele lichaam rode vlekjes. Dat begint eerst in het gezicht. Vooral de wangen kunnen erg rood worden. Na ongeveer een week verdwijnen de vlekken vanzelf. Als je de vijfde ziekte hebt, kun je last hebben van griepachtige verschijnselen. Denk bijvoorbeeld aan koorts, hoofdpijn en spierpijn. Bij de meeste kinderen zijn de klachten niet zo ernstig en zijn ze hooguit wat hangerig. Als je de vijfde ziekte hebt gehad, kun je die niet nog een keer krijgen.
INCUBATIETIJD*: Eén tot drie weken
SYMPTOMEN: griepachtige verschijnselen zoals koorts, hoofdpijn, spierpijn en rode vlekjes die samenvloeien tot grotere vlekken.
BESMETTELIJK: ja, één week voordat de rode vlekjes verschijnen.
RISICO VOOR ZWANGEREN: ja, er is kans op een miskraam.
*De tijd die verstrijkt tussen de besmetting en de eerste symptomen.
Waarschuwing: Deze kinderziektes zijn gevaarlijk voor zwangere vrouwen
Oorzaak van de vijfde ziekte
De vijfde ziekte wordt veroorzaakt door het Parvo B19-virus. Het virus zit in de keel van besmette mensen en wordt verspreid via druppeltjes in de lucht. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij hoesten, niezen of praten.
Wat zijn symptomen van de vijfde ziekte?
De vijfde ziekte begint bij kinderen meestal met kleine rode vlekjes in het gezicht. Soms kunnen de wangen vuurrood zijn en zien ze eruit alsof je kind er een klap op heeft gehad. De huid rond de mond ziet er juist heel bleek uit. Een dag later breiden de vlekjes zich uit naar de armen, benen en billen en weer een paar dagen later zit ook de romp vol uitslag.
De vlekken zijn groot en klein en liggen een grillig patroon door elkaar. Ook liggen ze vaak iets bovenop de huid, als een soort bultjes. De uitslag kan jeuken. Wat verder opvalt, is dat de roodheid kan wegtrekken en een paar uur later weer kan terugkomen. De huid van je kind gloeit en voelt warm aan.
Meestal heeft je kind lichte koorts en is hij wat hangerig, maar hij voelt zich niet echt ziek. Na ongeveer een week verdwijnen de vlekjes, zonder te vervellen of littekens achter te laten.
Heeft je kind huiduitslag? Check deze handige rode vlekkenwijzer.
Dit kind met de vijfde ziekte heeft last van vurige huiduitslag.
Vijfde ziekte bij baby's
Baby's kunnen besmet raken met de vijfde ziekte, maar gelukkig is de ziekte ook voor baby's onschuldig. Een baby met de vijfde ziekte heeft felrode wangen en vlekken. Is je baby jonger dan drie maanden en heeft hij de vijfde ziekte? Dan is het verstandig om met je baby langs de huisarts te gaan.
Meer vlekjesziekten: De meeste kinderziekten zijn onschuldig. Welke vlekjesziekten zijn er en hoe zie je het verschil?
Vijfde ziekte bij volwassenen
Als volwassenen de vijfde ziekte hebben, voelen ze zich vaak wel echt ziek. Ze kunnen veel last hebben van gewrichtsklachten. Denk bijvoorbeeld aan pijn en stijfheid van de handen, polsen, knieën en voeten. Dit duurt meestal één tot twee weken. Sommigen krijgen vlekken op hun gezicht en op de rest van hun lichaam.
Is de vijfde ziekte besmettelijk?
Het risico op besmetting is niet heel groot. De vijfde ziekte is vooral besmettelijk als je lange tijd dicht bij iemand in de buurt bent die besmet is, bijvoorbeeld als een gezinslid of een ander kind op het kinderdagverblijf de vijfde ziekte heeft. Door hoesten, niezen en praten kan het virus in de lucht komen.
Het duurt na besmetting één tot drie weken voordat je kind ziek wordt. In de week voordat de vlekjes ontstaan, kan hij andere mensen al besmetten. Omdat je dan nog niets aan je kind merkt, kun je de besmetting van anderen niet voorkomen. Zodra je de vlekjes ziet, is je kind al niet meer besmettelijk voor anderen.
Risico's: de vijfde ziekte en zwangerschap
Er zijn aanwijzingen dat de vijfde ziekte gevolgen heeft voor vrouwen die net zwanger zijn. Bij hen kan deze kinderziekte de aanleg van de organen van de baby verstoren. Het is dus beter om je zieke kind uit de buurt te houden van zwangere vrouwen.
Krijg je de vijfde ziekte in de eerste helft van je zwangerschap, dan is er een iets verhoogde kans op een miskraam of een doodgeboren kindje. Als je de vijfde ziekte hebt gehad voor je zwanger werd, kun je die niet nog een keer krijgen omdat je lichaam al antistoffen heeft gemaakt tegen het virus.
Werkplek vermijden
Ben je zwanger en werk je met kinderen, bijvoorbeeld in de kinderopvang, het basisonderwijs of de gezondheidszorg? Dan moet je je werkplek tijdelijk vermijden als daar een uitbraak van de vijfde ziekte is. Na drie weken, of als je langer dan twintig weken zwanger bent, kun je weer naar je werk.
Als je in verband met je werk een verhoogd risico loopt, adviseert de verloskundige meestal om rond twaalf weken zwangerschap bloedonderzoek te doen om te kijken of je de vijfde ziekte al hebt gehad. Zo ja, dan kun je het niet nog een keer krijgen.
Wanneer de huisarts inschakelen?
Als je kind de vijfde ziekte heeft, hoef je niet naar de huisarts. Twijfel je, dan kun je natuurlijk wel contact opnemen met de huisarts. Hij kan de vijfde ziekte vaststellen aan de hand van de symptomen en de vlekjes op het gezicht en het lichaam. Een bloedonderzoek is niet nodig. Neem sowieso contact op met de huisarts als je kind de vijfde ziekte heeft en:
-
te weinig of niet drinkt
-
steeds moet overgeven
-
suf wordt
-
benauwd is of heel snel gaat ademen
-
blijft huilen of gaat kreunen
-
de huidskleur grauw wordt
Voldoende drinken
Eerste helft zwangerschap
Als iemand in je omgeving de vijfde ziekte heeft en je bent in de eerste twintig weken van je zwangerschap, neem dan contact op met je huisarts. De arts kan bloedonderzoek doen om te controleren of je al antistoffen tegen de ziekte hebt. Dit gebeurt alleen als je symptomen van de vijfde ziekte hebt of als je eigen kind de vijfde ziekte heeft. Als blijkt dat je de vijfde ziekte hebt, word je doorverwezen naar de gynaecoloog. Je zwangerschap wordt dan extra goed in de gaten gehouden.
Wat kun je tegen de vijfde ziekte doen?
De vijfde ziekte gaat vanzelf over. Als je denkt dat jij de vijfde ziekte hebt of je kind, bel dan de huisarts als je daar vragen over hebt. Is je kind echt ziek, dan kun je hem het beste laten uitzieken. Zorg voor frisse lucht en als hij last heeft van jeuk, gebruik dan mentholpoeder.
Als je kind de vijfde ziekte heeft gehad, kunnen de vlekken binnen drie weken nog tijdelijk terugkomen. Dit kan door kou, warmte, stress of inspanning komen. De vlekken verdwijnen vanzelf weer.
Goed om te weten
Je kunt de vijfde ziekte maar één keer krijgen.
Mag je kind naar het kinderdagverblijf?
Als je kind zich verder goed voelt, kan hij naar het kinderdagverblijf of naar school. De vijfde ziekte is al besmettelijk voordat iemand klachten krijgt. Thuisblijven helpt niet om te voorkomen dat anderen ziek worden. Vertel de medewerkers van de kinderopvang of leerkracht van je kind dat hij de vijfde ziekte heeft. Zij kunnen in overleg met de GGD andere ouders informeren. Ouders kunnen dan letten op de klachten van de vijfde ziekte bij hun kind.
Valt de vijfde ziekte binnen Rijksvaccinatieprogramma?
Er is geen vaccin om de vijfde ziekte te voorkomen. Je kunt wel zelf een paar maatregelen nemen om de kans dat je de vijfde ziekte krijgt te verkleinen:
-
Gebruik een papieren zakdoek als je moet hoesten of niezen, of hoest/nies in de plooi van je ellenboog.
-
Gebruik een zakdoek maar één keer.
-
Was je handen regelmatig en na het hoesten/niezen.
-
Je hoeft niet uit de buurt te blijven van mensen die hoesten of niezen, maar pasgeboren baby's kun je beter wel uit hun buurt houden.
-
Leer je kind ook hoe hij 'netjes' kan hoesten en niezen.
Wat is het verschil tussen de vijfde en de zesde ziekte?
Het verschil tussen de vijfde en de zesde ziekte is heel duidelijk. Bij de zesde ziekte heeft je kind eerst paar dagen flinke koorts en daarna verschijnen de vlekjes. De vijfde ziekte begint juist met felrode vlekjes op de wangen.
Lees hier meer over de zesde ziekte
