Hoe weet je wat je kind online ziet en doet, zonder overal bovenop te hoeven zitten?
Je hoeft niet alles te controleren om betrokken te blijven. Het sleutelwoord is: praten. Door regelmatig met je kind te bespreken wat hij online tegenkomt (zowel de leuke dingen als de lastige situaties) krijg je vanzelf zicht op hoe hij denkt en waar hij tegenaan loopt. Online zijn er namelijk niet alleen risico's; kinderen ontwikkelen er ook vaardigheden, creativiteit en sociale contacten. Veel kinderen vinden het wel lastig om risico's en gevolgen goed in te schatten, zeker op de langere termijn. Als je samen in gesprek gaat over wat wél en niet oké is op internet en social media, wordt voor kinderen duidelijker waar jij je zorgen over maakt. En jij ziet beter hoe mediawijs je kind al is, wat er goed gaat én waar je nog kunt begeleiden.
Vragenlijst
Stel je kind (en jezelf) eens deze vragen om duidelijk(er) te krijgen hoe hij erin staat: wat gaat er al goed, wat vindt hij leuk én wat weet hij nog niet?
Over wat je deelt en ziet online:
Wat deel je wel en wat niet online? En waarom (niet)?
Wat vind jij leuke of positieve dingen die je online tegenkomt?
Zijn er dingen die je liever niet ziet of die je vervelend vindt?
Over verantwoordelijkheid en respect:
Als je een kwetsend filmpje of bericht doorstuurt, ben jij dan ook (een beetje) verantwoordelijk voor wat er gebeurt?
Mag je ongevraagd foto's of filmpjes van anderen online zetten, of moet je eerst toestemming vragen?
Wat zou jij ervan vinden als iemand iets over jou post zonder dat jij het weet?
Over online vs. offline contact:
Is er verschil tussen iets online en offline delen met anderen? Wat vertel je bijvoorbeeld liever in het echt?
Is er verschil tussen online en offline plagen of grapjes maken? Wanneer gaat iets te ver?
Hoe goed moet je nadenken over reacties die je ergens plaatst?
Over kritisch denken en beïnvloeding:
Hoe check je of een bericht klopt voordat je het deelt of doorstuurt?
Hoe weet je of bloggers of influencers echt enthousiast zijn over een product, of dat ze betaald worden om reclame te maken?
Over rechten en creativiteit:
Hoe weet je welke muziek, beelden of filmpjes je wel en niet zomaar mag gebruiken?
Wat vind jij leuk om zelf te maken online (zoals foto's, video's, muziek of tekeningen)?
Is je kind nog te jong voor dit soort vragen? Dan werkt een gesprek voeren op een andere manier beter. Jonge kinderen leren vooral door te kijken en mee te doen. Ga eens naast je kind zitten terwijl hij een filmpje kijkt of een spelletje speelt. Vertel tussendoor wat je ziet, stel eenvoudige vragen ('Vind jij dit grappig of niet zo leuk?') en laat zien waar hij op kan letten. Zo ontstaat vanzelf een gesprek op zijn niveau.
Veilig op internet: stap voor stap en samen ontdekken
Om vervelende situaties te voorkomen, helpt het om stap voor stap te beginnen met internet. Niet door alles dicht te zetten, maar door samen te oefenen. Jonge kinderen hebben vooral behoefte aan begeleiding, voorspelbare regels en iemand die meekijkt.
Bedenk welk apparaat past bij de leeftijd van je kind. Voor jonge kinderen is een tablet met een beperkt aantal apps vaak overzichtelijker dan een eigen telefoon.
Voer elke nieuwe stap samen uit. Een nieuwe app installeren? Laat je kind meekijken hoe jij dat doet en bespreek wat jullie instellen.
Houd overzicht en blijf betrokken. Door af en toe samen te kijken, zie je vanzelf wat je kind leuk vindt en waar hij hulp bij nodig heeft.
Er zijn verschillende manieren om veilig te beginnen. Je kunt bijvoorbeeld eerst kiezen voor een apparaat met alleen wifi in huis, of apps waarbij jij toegang en schermtijd kunt beheren. Wil je kind een social media-account? Maak het samen aan, loop de instellingen door en kies bewust welke apps wel en niet mogen én waarom. Door die keuzes te bespreken zie je wat je kind al snapt en waar je nog begeleiding kunt bieden.
Toon betrokkenheid, niet alleen je mening
Het gaat niet zozeer om wat jij vindt, maar om dat je betrokken bent bij wat je kind online doet. Kinderen praten makkelijker open als ze merken dat je echt nieuwsgierig bent, interesse toont en samen met hen ontdekt wat wel en niet kan. Leg af en toe uit waarom jij iets belangrijk vindt, maar focus vooral op luisteren, samen ervaringen delen en mediawijsheid opbouwen. Door je kind te vragen om te laten zien wat hij kan of hem daarover te laten vertellen, weet je waar je kind staat. Zo weet je ook waar hij extra begeleiding bij nodig heeft.
Tips voor ouders
- 1
Begin rustig: een mobiele telefoon zonder internet of een tablet met beperkte apps kan een goed startpunt zijn.
- 2
Bespreek keuzes samen: krijgt je kind een smartphone met abonnement of prepaid, en welke apps mogen erop?
- 3
Loop alles samen door: bij een smartphone met internet bespreek je samen instellingen, advertenties, privacy en leeftijdsgrenzen van apps.
- 4
Leg uit waarom iets wel of niet mag: koppel het aan concrete voorbeelden en houd rekening met de leeftijdsadviezen.
- 5
Word 'vrienden' of volg elkaar op social media: dit geeft je de mogelijkheid om op een natuurlijke manier gesprekken te starten over wat je kind online doet.
- 6
Praat regelmatig: maak er een gewoonte van om te vragen naar zijn ervaringen, wat hij leuk vindt en wat hij lastig vindt.
- 7
Houd gesprekken positief: waarschuwingen zijn nodig, maar benadruk ook wat goed gaat en wat leuk of leerzaam is.
- 8
Toon interesse: kijk mee als je kind gamet of lach samen om een grappig filmpje. Zo laat je zien dat je betrokken bent.
- 9
Laat je kind jou leren: vraag hem nieuwe functies of apps te laten zien. Zo voelt hij zich serieus genomen en leert hij jou iets, terwijl jij ziet hoe hij media gebruikt.
De rol van school
Mediaopvoeding is vaak een grijs gebied, en niet alles valt vanzelfsprekend onder de verantwoordelijkheid van school. Sociale media zoals Snapchat en Instagram worden bijvoorbeeld vooral privé gebruikt en horen meestal niet bij de lesstof. Het is daarom goed om na te vragen hoe de school van jouw kind hiermee omgaat en welke afspraken er bestaan.
Daarnaast is het belangrijk te weten welke informatievaardigheden de school kinderen bijbrengt. Leren ze bijvoorbeeld hoe ze betrouwbare informatie zoeken en controleren? En hoe zit het met het gebruik van afbeeldingen en andere media: wat mag je wel en niet gebruiken of delen?
Veel scholen besteden aandacht aan mediawijsheid, bijvoorbeeld tijdens de Week van de Mediawijsheid via programma's zoals MediaMasters. Toch kun je niet altijd verwachten dat de school alle begeleiding biedt. Vaak wordt ook van ouders verwacht dat zij thuis actief meedenken, bijvoorbeeld bij het maken van een werkstuk of het voorbereiden van een spreekbeurt.
Kortom: zie school als partner in mediawijsheid, maar blijf zelf betrokken en nieuwsgierig naar wat je kind leert en tegenkomt, zowel online als offline.
Tips bij het maken van schoolwerk
Als je kind informatie gaat opzoeken voor een werkstuk of spreekbeurt, is het handig om samen een paar afspraken te maken zodat hij veilig en verantwoord online kan werken.
Begin met kindvriendelijke websites: er zijn speciale zoekmachines en websites die informatie speciaal voor kinderen aanbieden, zoals https://wikikids.nl/ of https://jeugdbieb.nl/index.php
Veilig zoeken op gewone zoekmachines: zet de optie 'Safe Search' aan in Google of een andere zoekmachine, zodat ongepaste resultaten worden gefilterd.
Auteursrecht: als je content gebruikt (bijvoorbeeld voor een presentatie), hoef je je meestal geen zorgen te maken als het werk alleen voor school wordt gebruikt en niet openbaar gedeeld wordt. Leg dit wel even uit aan je kind, zodat hij bewust omgaat met andermans materiaal.
Boeken die helpen om (jou en) je kind mediawijs te maken:
/2d4d9adf0d6f4f2dbdfce693f8adce76/image.jpg)
/d89bc7145ac6449d9a0838a933ae0995/image.jpg)
/58e8258ab2b64a2c9bae356005c06fa6/image.jpg)
/ec5d6eb8b1754a4e9a3bcb29fdbff8a0/image.jpg)
/f6284d7884234d47a35c43e9ed4f757e/image.jpg)
/76e9a03184934659871db405838f96fe/image.jpg)
Bron: Mediawijsheid.nl
