'Krijg je kinderen, dan is één ding zeker: je vriendschappen veranderen drastisch'

Zij vertelt over haar wilde nachten, jij over je gebroken nachten. Zij wil stappen, jij wilt slapen. Welkom in de wereld van de veranderende vriendschappen.

Jullie werden geboren in dezelfde straat en sindsdien is de vriendschap solid as a rock. En dan is er die vriendin met wie je regelmatig lallend de kroeg uit rolde, natuurlijk nooit voor het ochtendgloren. Of die ene vriendin die je ontmoette in Thailand. Zij net als jij alleen. En beiden met meer heimwee dan jullie toe durfden te geven. Het klikte en een vriendschap voor het leven was geboren. Je werkbuddies, dat speciale borrelclubje, de meiden van het buik-benen-billenlesje op maandagavond, je beste vriend met wie je elke week naar de film gaat, de vriendin die je midden in de nacht kunt bellen. De wandelvriendin, de concertbuddy. Wat een rijkdom, al die vrienden voor het leven.

Maar dan krijg je kinderen. En wordt alles anders.

Sorry, geen tijd

Verhuizen, een nieuwe partner, ander werk: grote gebeurtenissen hebben invloed op hoe je vriendschappen zich ontwikkelen. Maar krijg je kinderen, dan weet je één ding zeker: je vriendschappen veranderen drastisch, zegt hoogleraar sociologie Beate Völker. Twee aspecten spelen daarin een belangrijke rol. Völker: ‘Het eerste aspect is tijd, of bijna geen tijd meer hebben. De structuur van je dag wordt extreem bepaald door kleine kinderen.’ Van wanneer ze wakker worden, voedingen, hapjes, slaapjes, opvang en peutergym, tot het consultatiebureau en ga zo maar door. ‘Dat ‘beslag’ op je tijd gaat heel ver. Zo ver dat je dus domweg vaak letterlijk geen tijd hebt om af te spreken. Die tijdsdruk heeft ook effect op hoe je reageert, hoe je met dingen omgaat en hoe je tegen de wereld aankijkt.’

Geen geneuzel

Een tweede aspect dat meespeelt, is kwetsbaarheid. Völker: ‘Iedereen die ouder is geworden, voelt zich ineens kwetsbaarder, door de ontdekking dat het leven totaal niet vanzelfsprekend is. En dat er dus iets met je kind kan gebeuren. Ouders kunnen aan de ontbijttafel zitten, naar hun kinderen kijken en op datzelfde moment ineens heel dankbaar zijn dat iedereen gezond is. Vaak merk je dat jonge ouders daarom meer behoefte hebben aan verdieping. Aan dingen die ertoe doen. Ze waarderen sommige belangrijke vrienden daardoor juist veel meer dan voorheen. Maar omdat tijd zo kostbaar en schaars is, willen ouders liever geen tijd meer verspillen aan geneuzel.’ Aan een afspraak met iemand waar ze geen energie, lol of een goed gesprek uit halen. Zo’n kabbelende date. Nee, liever besteden ze hun spaarzame tijd met een andere vriend of met hun gezin. En zie hier hoe je onbewust als jonge ouder het kaf van je vriendschappelijke koren scheidt.

Vrienden bepalen je leven

Wacht, maar vriendschappen zijn toch heel belangrijk? Want hoe schaars de tijd ook is, vrienden zijn er, voor veel mensen, eigenlijk altijd wel. Völker: ‘Vriendschap is in alle tijden van je leven belangrijk. En tegenwoordig misschien nog wel belangrijker dan vroeger. De verwachting is dat dat nog meer toeneemt.’ En dat heeft alles te maken met gezinnen die kleiner worden, familie die niet altijd dichtbij woont en huwelijken die stranden (zo’n dertig tot veertig procent). Völker: ‘Wat blijft over? De vrienden die met je door het leven gaan, van wie je op aan kunt. Uit onderzoeken blijkt dat goede vrienden een positieve bijdrage leveren aan je gezondheid. Je afweersysteem wordt beter door contact met vrienden. Ze hebben ook een positief effect op je persoonlijke ontwikkeling: vrienden bevestigen hoe je in het leven staat, wie je bent. De grote vragen beantwoorden, fases doorlopen: dat doe je doorgaans met je vrienden.’

Berna Güroğlu is hoogleraar ontwikkelings- en onderwijs-psychologie aan de Universiteit Leiden en heeft jaren onderzoek gedaan naar het belang en verloop van vriendschappen die al in de jonge kinderjaren ontstaan. ‘Met je vrienden kun je je sociale skills oefenen, je leert samen veel over de sociale aspecten van het leven, zoals eerlijkheid en vertrouwen. Al die sociale competenties die je in vriendschappen opdoet, zijn bepalend voor het succes in je leven en hoe tevreden je bent.’

Blijvertje of niet?

Ook niet onbelangrijk: vrienden maken je gelukkig. Güroğlu: ‘In een studie hebben wij onderzocht wat er gebeurt in je hersenen als je met je vrienden omgaat. We ontdekten dat het hersengebied, het zogenaamde striatum, dat heel belangrijk is in het verwerken van beloningen, actiever wordt als je met je vrienden omgaat. Hetzelfde gebied wordt bijvoorbeeld als je geld wint, mooie dingen ziet of je favoriete muziek luistert. Een gezonde activatie van dit deel van je hersenen is belangrijk voor je welzijn. Bij depressieklachten zie je dat dit gebied vaak minder gezond functioneert. Je kunt vriendschappen dus zien als een soort sociale beloningen, die een positieve bijdrage leveren aan hoeveel vertrouwen je in jezelf hebt, hoe blij je bent.

Er is een sterke relatie tussen hoe goed het gaat met je vriendschappen en hoe je je voelt.’ Maar wat maakt dat de ene vriend blijft na de komst van de kinderen en de andere niet? Völker: ‘Vaak is dat een samenloop van omstandigheden. Doordat je minder tijd hebt, ga je bijvoorbeeld niet meer standaard mee naar de vrijdagmiddagborrel. De afspraken die je voor de komst van je kind met je vrienden kon maken, veranderen. De kans dat vriendschappen verwateren is dan vrij groot.’ Echt een einde aan een vriendschap maken, dat komt bijna nooit voor. Het contact ebt langzaam weg. Het is niet zoals bij een huwelijk, dat je uitspreekt dat je gaat scheiden. Völker: ‘En het leuke is: op een dag zou je het contact weer kunnen aanhalen. De relatie is niet verbroken, maar staat gewoon even op een laag pitje.’

Tips: zo houdt je er een gezond seksleven op na als jonge ouders

Vriendin heeft niks met kinderen

Ook in hetzelfde schuitje zitten als je vrienden heeft invloed op het contact. Oftewel: als je vriendin net als jij kinderen heeft of kinderen in elk geval leuk vindt, scheelt dat. Völker: ‘Wat je vaak ziet, is dat vrienden hun afspraken plannen mét de kinderen erbij. Wel zo praktisch. Zo kun je je spaarzame tijd combineren met je vriendin en de kinderen. En het is ook heel leuk, want je deelt je kinderen en de vriendschap op hetzelfde moment.’

Wie het lastiger maken, zijn de vrienden zonder kinderen bij wie het zwanger worden bijvoorbeeld niet lukt, en de categorie vrienden die eigenlijk ‘niks met kinderen heeft’ en je kind stelselmatig negeert. Dan kan jullie date zomaar beginnen met: ‘We gaan het vanavond niet over je kinderen hebben hoor, je bent een avondje uit!’ Völker: ‘Een vriendschap met iemand die net doet of je geen kinderen hebt of die een aversie heeft tegen kinderen en het liefst elk gesprek erover mijdt, tja, dat gaat bijna niet. Het is dan alsof je niet kunt zijn wie je bent, of in elk geval een heel groot gedeelte van jezelf. Een deel dat óók belangrijk is om te delen.’ Het is alsof je zegt tegen iemand die fulltime werkt en dat met veel passie doet: ‘Ik heb niks met jouw werk, daar gaan we het vanavond gewoon lekker niet over hebben.’

Wees eerlijk

Wat te doen in zo’n geval? Völker: ‘Je kunt die relatie best in de lucht houden, maar dat kost veel energie. Het is nou eenmaal zo dat je met kinderen bewuster met je tijd om moet gaan. Laat het van je gevoel afhangen. Misschien zijn er andere dingen die je wel met haar deelt? Wees eerlijk: heb je zin om haar te zien? Het mooie van vriendschap vind ik juist dat alles zo zijdelings besproken kan worden en van het een in het ander overgaat. En dat je het gezellige samenzijn niet kunt voorspellen, dat het vloeit. En hoe fijner dat is, hoe positiever je de vriendschap zult beoordelen.’

Güroğlu: ‘Het verschilt ook per persoon hoe iemand in vriendschappen omgaat met een verandering, zoals de komst van een kind. Iemand die bewust heeft gekozen om geen kinderen te krijgen, kan nog steeds geïnteresseerd zijn in jouw leven en hoe het met je gaat. En daar horen de kinderen dan natuurlijk ook bij. Je deelt misschien het hebben van kinderen niet, maar dan kun je natuurlijk nog steeds wel interesse tonen. Vindt iemand dat lastig, dan kan het ook te maken hebben met hoe diegene zelf in zijn vel zit, of in welke mate hij tevreden is over zijn eigen levensinvulling.’

Is het voorbij?

Je merkt het allebei: ineens gaan jullie anders dan vroeger met elkaar om, de vriendschap is minder vanzelfsprekend. Jullie zien elkaar minder vaak of je hebt minder zin om de ander te zien. Je wilt er letterlijk geen tijd voor vrijmaken. Güroğlu adviseert om toch te proberen het gesprek aan te gaan. Onder het mom van: ‘Ik kan iets zeggen, we zijn goed bevriend, we kunnen het daarover hebben en uiteindelijk komt het goed.’

Dat beaamt ook Völker, alleen is het ook goed je te realiseren dat niet elke vriendschap voor eeuwig is. Sommige vriendschappen blijven jaren bestaan, maar soms komen en gaan ze ook zomaar. Völker: ‘En daarvoor hoef je het niet altijd ‘uit’ te maken. Soms zie je elkaar gewoon even een periode wat minder. Een vriendschap kan het prima aan om tijdelijk op een iets lager pitje te staan. We weten ook van jonge ouders dat de komst van een kind veel ruimte inneemt in hun hoofd. Zij kunnen letterlijk niet meer over iets anders praten. Maar dat is tijdelijk, want hoe zelfstandiger die kinderen worden, hoe meer ruimte jij als ouder weer hebt. Zo tegen de tijd dat ze naar de basisschool gaan. Misschien vind je dan wél weer meer aansluiting met je vriendin die liever niks van je kinderen wil weten, maar ondertussen wel een heel gezellig iemand is om een avond mee uit te gaan.’

Leestip: 10x social mama: welk type ben jij?

Nieuwe vrienden

Ineens sluipen er langzaam allemaal nieuwe contacten je WhatsApp binnen. Want met kinderen komen ook nieuwe vrienden. De moeder van het vriendje van je kind op het kinderdagverblijf, de buren die iets verderop in de straat wonen met kinderen zo oud als die van jou, het zwangerschapspufclubje of de mede-ouders van de peutergym. Ineens draait de wereld zich om en bepalen je kinderen indirect met wie je nieuwe vriendschappen sluit. Want zonder hen was je nooit in contact gekomen met deze mensen. Mensen met wie je automatisch veel deelt, want: dezelfde fase, dezelfde problemen, hetzelfde geluk. Mensen die net als jij weinig tijd hebben, maar het waarschijnlijk heel leuk vinden om samen naar de speeltuin te gaan. En onderweg op de fiets ernaartoe elkaar beter te leren kennen. En tegen de tijd dat je kind naar de basisschool gaat, sta je met een grote groep nieuwe mensen op het schoolplein. Je kind is een stuk ouder en jij hebt weer meer tijd voor jezelf. Benieuwd wat er dan opbloeit, doodbloedt en welke banden van vroeger je misschien weer gaat aanhalen.

Dit artikel is eerder verschenen in Ouders van Nu Magazine

Lees ook: Vriendschappen tijdens en na je zwangerschap