Renske werd zwanger in Gambia en kon niet weg: ‘Het malariaseizoen stond op uitbarsten’

Renske en Alex reizen met hun truck door Afrika als corona roet in het eten gooit. Ze zitten vast in Gambia, als Renske zwanger wordt. Halverwege de zwangerschap wil ze naar huis, maar hoe?

Renske (31, accountmanager) en Alex (35, projectontwikkelaar) gingen in 2019 op reis door Afrika met hun hond en 4×4-truck. Inmiddels zijn ze weer terug in Amsterdam, waar ze wonen op een woonboot.

Zwangerschapstest

‘Het was een beetje een onconventionele manier om erachter te komen of ik zwanger was: plassen in een cupje met suiker. Als de suiker op een bepaalde manier zou gaan klonteren, was de kans groot dat ik zwanger was.

We deden vrijwilligerswerk bij een programma dat zich inzet voor de rode franjeaap, diep in de bushbush van Gambia, en ik voelde me al tijdje anders. Er was geen internet, laat staan een apotheek in de buurt om een gewone test te kopen en een collega wees me op deze traditionele manier van testen.

Dus er zat niets anders op dan het te proberen. Er klonterde weinig en toen ik later, na meer dan een uur rijden, een echte zwangerschapstest kon kopen, bleek ik niet zwanger. Dat vonden we allebei best een beetje jammer, hoewel we niet bewust bezig waren om zwanger te worden.

Een week werd negen maanden

We waren al een tijdje onderweg met onze 4×4-truck. Via Frankrijk, Portugal en Spanje staken over naar Marokko, waar we drie maanden bleven. Vanaf daar vervolgden we onze reis door West-Afrika, via Mauritanië en Senegal naar Gambia. We hadden van vrienden gehoord dat er iets aan zat te komen en konden het nieuws redelijk volgen, maar de mededeling van de president dat Gambia vanwege corona een week in lockdown zou gaan, was toch even schakelen.

Dan gaan we een weekje vrijwilligerswerk doen bij de Gambian Horse en Donkey Trust, een ziekenhuis voor ezels en paarden die daar kunnen bijkomen van het harde werk op het land, waarbij ze niet altijd even goed behandeld worden. De grenzen waren dicht, we konden nergens heen en we hadden zin om iets nuttigs te doen. Little did we know, we hebben er negen maanden gezeten en hielpen in die tijd bij allerlei projecten van de Trust.

Eén grote familie

Daar ging het kriebelen: die eerste, traditionele, zwangerschapstest smaakte naar meer. Het Afrikaanse leven had ons al gevormd; we woonden een tijdje tussen Afrikaanse families op een compound en de uitdrukking it takes a village to raise a child was daar echt van toepassing. Bij vertrek wist ik nog steeds niet welk kind bij welke moeder hoorde, alle kinderen waren continu bij de volwassenen in de buurt – al dan niet in een doek op hun rug.

Zodra ze iets nuttigs kunnen doen, vanaf een jaar of 4, 5, krijgen ze hun taakjes, te beginnen met het voeren van de kippen. Heel mooi om te zien; het leerde ons dat kinderen in allerlei omstandigheden groot kunnen worden.

Twee dikke strepen

Dus waarom niet bij ons in de bus, onderweg? Bovendien hadden we een leuk koppel ontmoet met een kind en zij hobbelde de hele dag op blote voetjes om hen heen, het toppunt van vrijheid.

We besloten ervoor te gaan, het zou vast even duren en als zwanger zijn op reis niet fijn zou zijn, zouden we de truck laten staan en gewoon terugvliegen naar huis. Maar het duurde niet even: het was in één keer raak.

Ik had nog een gewone zwangerschapstest van de vorige keer, waar meteen twee dikke strepen op verschenen. Meteen stapten we in de auto, om anderhalf uur te rijden naar de dichtstbijzijnde apotheek, waar we vijf testen kochten. Allemaal positief.

In shock

Alex was meteen razend enthousiast, maar ik was in shock. Ineens realiseerde ik me wat het betekende: ik was zwanger in een Afrikaans land waar we niet uit konden, want de lockdown duurde en duurde maar. En ik had nog geen idee hoe het zat met verloskundige zorg.

Gelukkig kenden we iemand die ook zwanger was en zij wist een kliniek waar ze goede ervaringen mee had. We konden meteen komen. Hoewel ‘meteen’ een rekbaar begrip is in Afrika: onze afspraak was om elf uur en we waren uiteindelijk om vier uur aan de beurt. Dat gebeurt steeds, ontdekten we na een aantal afspraken. Je moet er gewoon een hele dag voor uittrekken.

Mensen met geld

De kliniek was in de stad en was duidelijk alleen voor mensen met geld. Een controle kostte 10 euro, een schijntje voor ons, maar ook voor de rijkere vrouwen die er zaten nog best duur. Daar in die wachtkamer realiseerde ik me eens te meer hoe bevoorrecht we eigenlijk waren, niet alleen omdat we hier terechtkonden, maar ook omdat we al ons hele leven toegang hebben tot de beste gezondheidszorg en dat makkelijk voor lief nemen.

Terwijl: voor veel vrouwen in Gambia is er helemaal geen verloskundige zorg. Ze gaan naar de marabouts, lokale spirituele genezers en bevallen thuis met behulp van de buurvrouw. En hoewel ook de zorg in de ‘luxe’ kliniek veel eenvoudiger is dan in Nederland, kreeg ik een uitgebreid bloedonderzoek, een echo, en later ook een onderzoek naar het Downsyndroom, al was er verder geen prenatale screening.

Die eerste echo was geweldig: we zagen een kloppend hartje. Ik was echt zwanger en alles ging goed! Dat was toch een opluchting, ook al voelde ik me prima en zag ik de zwangerschap helemaal zitten.

Niet bevallen in Gambia

Ook het idee om de baby op reis geboren te laten worden, kreeg steeds concretere vormen, ook omdat we vooralsnog toch nergens heen konden en nog volop met ons vrijwilligerswerk bezig waren; inmiddels voor een schildpaddenopvang.

Het leek me bijzonder, een baby krijgen in Gambia. Maar een bezoekje aan het bevalcentrum van de kliniek maakte in één klap duidelijk dat we dat dus niet gingen doen. Bevallen ging daar nog heel ouderwets, met je benen in de beugels, het was er ook niet schoon en hygiënisch. Later hoorden we dat écht rijke Gambianen massaal naar Senegal reizen om te bevallen en ook expats blijven er zelden voor in Gambia.

Zorgen over malaria

De grenzen waren officieel nog steeds niet open, maar via via lukte het ons om toch naar Senegal te komen en weer terug naar Mauritanië. Ik was daar blij mee, omdat in Gambia en Senegal het malariaseizoen op uitbarsten stond en malaria in Mauritanië juist nauwelijks voorkomt.

Malaria kan echt gevaarlijk zijn voor ongeboren baby’s. Dat is eigenlijk het enige waar ik me gedurende de zwangerschap echt zorgen over heb gemaakt, terwijl ik gek genoeg niet bang was om corona te krijgen of andere kwalen.

Elke keer een echo

Ik voelde me goed en energiek en met de baby ging het ook prima, wisten we van de controles die we overal onderweg wisten te regelen; dat ging makkelijker dan ik had verwacht en de zorg was ook zo goed overal.

In Senegal kwamen we bijvoorbeeld een zwangere vrouw tegen en vroegen haar waar ze op controle ging. Dit keer was het geen privékliniek en werd ik gecontroleerd op de gang, waar iedereen bij was. Het enige dat we van het snelle Frans van de dokter konden verstaan was ‘très bon’, heel goed. Maar meer hoefden we ook eigenlijk niet te weten.

De goede controles maakten dat we ons allebei echt geen zorgen maakten over de zwangerschap. We hebben onze baby in Afrika ook vaker gezien dan in Nederland het geval zou zijn; bij elke afspraak kregen we een echo.

Roze slagroom

De twintigwekenecho was in Mauritanië, die is daar ook gebruikelijk. We kwamen aan bij een smoezelig gebouw waar een enorme rij stond, dat was even schakelen. Maar de echoscopist sprak supergoed Engels en trok wel anderhalf uur voor ons uit.

Het geslacht schreef ze op een briefje, zodat we met zijn tweetjes een kleine revealparty konden houden in de Sahara, waar we een paar dagen zouden rondreizen.

In de supermarkt kochten we muffins met roze slagroom. Blauwe hadden ze niet, dat losten we op met bessenjam. Ook bliezen we roze en blauwe ballonnen op, waarbij de blauwe meteen knapten van de hitte.

Genoeg aanleiding dus om te denken dat het een meisje was, terwijl ik er zelf heilig van overtuigd was dat ik een jongen in mijn buik had, ook omdat een arts in Gambia dat al met negen weken meende te kunnen zien. Maar op het briefje stond toch echt ‘It’s a girl!’ Zo tof!

In de hangmat

Het was een heel relaxte tijd, we werkten wat, maar lagen vooral veel in de hangmat, deden yoga, zwommen en wandelden. Thuis maakten ze zich zorgen om ons, vanwege de coronasituatie, maar wij hadden geen stress, waardoor ik echt een ontspannen zwangerschap had.

Toch besloten we dat we wilden bevallen in Nederland, na onze ervaring in het bevalcentrum in Gambia, maar ook omdat het ons toch fijner leek in de buurt van vrienden en familie te zijn. Maar de grens tussen Mauritanië en Marokko was al meer dan een jaar dicht en het zag er niet naar uit dat die snel open zou gaan. Dat betekende dat we niet met onze truck terug naar huis konden.

Ik had al eens nep-huilend bij de grenswachters gestaan, omdat ik hoopte dat ze een huilende zwangere vrouw misschien wel door zouden laten. Helaas. Ook de Nederlandse ambassade kon niets voor ons doen, ondanks het feit dat ik inmiddels 25 weken zwanger was.

Helemaal mis

In Mauritanië ging het ondertussen helemaal mis met corona, er was geen zuurstof en de ziekenhuizen waren overvol, mensen lagen zelfs buiten. We hoorden dat alle wegen afgesloten zouden worden, om verspreiding van het virus tegen te gaan.

Dat was het eerste moment tijdens de reis en in mijn zwangerschap dat ik hem begon te knijpen, want als de wegen dicht waren, zouden we ook niet bij een vliegveld kunnen komen en zaten we echt vast. Bovendien was in het grensgebied geen goede zorg voorhanden.

Mazzel

We besloten naar huis te vliegen voor het te laat was, misschien konden we de truck laten verschepen. Maar we hadden de tickets nog niet gekocht of we werden gebeld door iemand die we hadden ontmoet in de westelijke Sahara. Hij had contacten bij de afgevaardigden van de koning van Marokko, soms tref je het.

Hij had ze al een hele tijd geleden een bericht gestuurd dat een zwanger ‘familielid’ en haar man vastzaten in Mauritanië en via Marokko naar huis wilden. Vergeefse moeite, dachten wij, maar ineens had de afgevaardigde het juiste document kunnen regelen. We konden naar huis en waren daarmee de eerste toeristen in bijna anderhalf jaar die de grens overstaken.

Een paar dagen later stonden we weer bij de grens, en troffen exact dezelfde wachters waarbij ik had staan huilen, die ons vriendelijk hielpen: van coronatest naar visumbalie en uiteindelijk de grens over. Met nog ruim 5000 kilometer voor de boeg, terwijl ik elk half uur moest plassen. Heerlijk.

Eenvoudig opvoeden

Eenmaal terug op onze woonboot in Amsterdam daalde bij mij pas echt in dat ik zwanger was. Daarvoor was het gewoon zo, nu legde iedereen er heel veel nadruk op. Vriendinnen organiseerden een babyshower, iedereen feliciteerde ons en kwam spullen brengen… we hadden natuurlijk ook nog helemaal niks.

We hoefden weinig zelf te kopen en dat was heel fijn, want we zagen overal in Afrika dat kinderen weinig nodig hebben om gelukkig te zijn. Zo hopen we onze dochter ook op te voeden, eenvoudig, zonder al te veel nieuwe dingen. Maar goed, we wonen natuurlijk wel hartje Amsterdam en het is ook heerlijk om van het stadse leven te genieten. We zullen er een middenweg in moeten vinden.

Bevallen op de woonboot

Het idee dat vrouwen in Afrika veelal zonder poespas bevallen, in de bosjes bij wijze van spreken, heeft me veel moed gegeven voor de bevalling. Ik wilde graag thuis bevallen, in bad, maar Nora kwam vier weken te vroeg, blijkbaar vond ze het tijd.

Ik weet in ieder geval zeker dat ze niet eerder kwam door onze reis, want die was heel relaxed, zelfs op het laatst voelde ik weinig stress. Het was zo’n fijne tijd, ondanks corona en dat ik ook nog zwanger werd, was echt een cadeau. Ik kan niet wachten om mijn koffers te pakken om met Nora op pad te gaan.’

Dit artikel is eerder verschenen in Ouders van Nu Magazine – Tekst: Neeltje Huirne, Fotografie: Brenda van Leeuwen

Artikelen van Ouders van Nu ontvangen in je mailbox?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.