Wat is een beloningssysteem?
Als je peuter voor het eerst op het potje plast of zijn speelgoed opruimt, kun je hem belonen. Dit doe je, omdat je bepaald gedrag bij je peuter wilt (blijven) stimuleren. Meestal is een beloningssysteem een schema dat eruit ziet als een kalender. Per dag is er een vakje waar je bijvoorbeeld een sticker op kunt plakken als je kind iets goed heeft gedaan.
Maar je kunt het ook voor schoolgaande kinderen gebruiken, om ze positief te stimuleren huiswerk op tijd te maken of een spreekbeurt te oefenen bijvoorbeeld.
Tip! Dit zijn ook kant-en-klare beloningssystemen
Hoe werkt een beloningssysteem voor een kind?
Bedenk eerst hoe lang je met het beloningssysteem door wilt gaan. Een week, twee weken of een maand? Je kunt een kalender gebruiken, het liefst met grote vierkante of ronde vakjes. Als je die niet hebt, kun je die zelf ook tekenen. Als je kind een beloning verdient, mag hij een sticker plakken in één van die vakjes. Leg hem steeds uit waarom hij een sticker mag plakken.
Bij oudere kinderen kun je ook werken met muntjes of tokens (desnoods gekleurde stukjes papier), die ze kunnen sparen om om te zetten in leuke dingen.
Belangrijk: wees consequent
Het is belangrijk om consequent te zijn. Je kind mag dus geen sticker plakken als hij zich niet aan de afspraak heeft gehouden. Leg dan ook uit waarom hij geen sticker mag plakken.
Wil je nog een stap verder gaan? Dan kun je het als volgt aanpakken: als je kind een bepaald aantal stickers heeft, krijgt hij als bonus een extra beloning. Je kunt zelf bepalen na hoeveel stickers jij de beloning geeft.
Een extra beloning
De extra beloning hoeft niet groot te zijn. Zorg voor afwisselingen tussen de beloningen. Bedenk goed hoe je je kind wilt belonen: is het in verhouding met wat hij heeft gedaan? Mag hij iets uitzoeken in de speelgoedwinkel, wees je er dan van bewust dat je hiermee misschien verwachtingen creëert die niet realistisch zijn. Trek je voortaan elke keer je portemonnee als je trots op hem bent? Wissel materiële en immateriële beloningen af. Je kunt bijvoorbeeld ook zijn lievelingseten maken of een spelletje doen. Jouw tijd en volledige aandacht is ook een beloning. En vergeet niet: een compliment of een schouderklopje is ook fijn om te krijgen.
Tips van kinderpsycholoog: zo geef je op de juiste manier complimentjes aan je kind.
Waarom een beloningssysteem voor een kind?
Het klinkt misschien heel logisch dat kinderen hun speelgoed na het spelen moeten opruimen, maar dit is wel iets wat zij moeten leren. Door een compliment of een beloning begrijpt je kind dat hij iets goed heeft gedaan en dat geeft hem zelfvertrouwen. Als je kind wordt beloond, is de kans groot dat hij de volgende keer weer zijn speelgoed netjes zal opruimen. Je kunt hier al mee beginnen als je kind twee jaar is. Onthoud wel dat je kind nog niet alles meteen begrijpt. Door steeds te herhalen, zal op een gegeven moment het kwartje wel bij hem vallen.
Wanneer beloon je je kind?
Door je kind een beloning te geven, wil je een bepaald doel bereiken. Het is daarom goed om eerst te bedenken wáár hij een beloning mee kan verdienen. Daarbij is het belangrijk dat het echt duidelijk is voor je kind. Je kunt bijvoorbeeld een beloning geven voor de volgende dingen:
-
geen speen of duim meer
-
zelf billen afvegen
-
zelf tanden poetsen
-
groente opeten
-
jas aan de kapstok ophangen en schoenen uittrekken
-
zelf aankleden
-
in eigen bed slapen
Tips: Zo stimuleer je je kind om (meer) groente te laten eten
Goede prestaties belonen?
Misschien voelt het logisch om je kind te belonen als hij zijn zwemdiploma haalt of een voetbaltoernooi wint. Maar eigenlijk is dit dubbel belonen: het diploma of het winnen zélf is ook een beloning en het fijne gevoel dat dit geeft, is genoeg. Natuurlijk is het leuk om een bijzondere prestatie te vieren, maar hierbij geldt: overdrijf het niet. De scheidingslijn tussen verwennen en verpesten is soms dun.
Lees ook: Hoe weet je of je je kind te veel verwent?
Kritiek op beloningssysteem
De meningen over een beloningssysteem zijn verdeeld. Zo vindt de één het een perfect middel om zijn kind iets te leren en de ander vindt dat je je kind daarmee verpest. Wat als je kind alleen nog maar iets doet in ruil voor een sticker of een compliment? Dan heb je nog niet wat je wil bereiken.
Ook kan je kind het gevoel krijgen dat hij altijd maar moet presteren om een schouderklopje van je te krijgen. Hier kan hij juist onzeker van worden. Je kind kan het gevoel krijgen dat hij altijd moet scoren en kan dingen vermijden als hij niet zeker weet of hij het wel kan. Lukt iets niet meteen? Dan geeft hij snel op uit angst dat hij niet de beste kan worden. En wat als jouw kind niet ergens in uitblinkt? Beloon liever af en toe de inspanning (lekker in bad na de training) dan de podiumplek.
Lees ook: Straffen van je kind, wat werkt wel en niet?
Tips bij toepassen beloningssysteem
Wil jij een beloningssysteem gebruiken? Hier volgen een paar tips:
- 01.
Maak samen een beloningssysteem: Teken samen de vakjes en koop samen mooie stickers. Leg je kind uit dat als hij zelf op het potje plast een sticker krijgt. Op die manier begrijpt je kind wat er van hem wordt verwacht.
- 02.
Wees duidelijk: 'Ruim je rommel op', is voor een peuter nog veel te ingewikkeld. Zeg wel: 'Leg je speelgoed eens terug in de kast.'
- 03.
Laat hem de sticker uitkiezen en plakken: Heeft je kind zelf zijn tanden gepoetst? Dan heeft hij een sticker verdiend! Laat hem de sticker uitzoeken en in één van de vakjes plakken. Leg ook uit waarom je kind de sticker heeft verdiend.
- 04.
Aantal stickers: Kies je voor een extra beloning? Zeg dan dat je kind bij vijf stickers een beloning krijgt. Dat is voor een klein kind al heel veel.
- 05.
Geef de beloning meteen: Als je kind genoeg stickers heeft verzameld, beloon hem dan meteen. Zeg niet: 'Ik heb het nu niet, morgen gaan we naar de winkel.' Het is beter als je kind meteen het verband legt tussen zijn gedrag en zijn beloning.
- 06.
Gebruik het beloningssysteem niet te lang: Voor kleine kinderen is twee of drie weken lang genoeg. Gebruik zo'n systeem daarom niet te lang, want anders wordt het een gewoonte voor je kind en werkt het beloningssysteem niet meer. Het beste is dan ook om een beloningssysteem niet te vaak te gebruiken, maar kies één ding waar je met je kind aan wil werken.
- 07.
Wees zuinig met gebruik van beloningssysteem: Stickers krijgen, is leuk, maar een compliment of samen gezellig een filmpje kijken ook! Op die manier kun je je kind ook laten merken hoe trots je op hem bent.
Wat als het beloningssysteem niet werkt?
Bij het ene kind werkt een beloningssysteem meteen, bij de ander duurt het even en bij sommige kinderen werkt het helemaal niet. Stel dat jij een beloningssysteem hebt voor je kind om hem op het potje te leren poepen. Plassen op het potje lukt hem wel, maar poepen niet. Het heeft geen zin om eindeloos door te gaan met het beloningssysteem. Je kunt je erbij neerleggen en afwachten tot je kind zelf aangeeft dat hij op het potje wil poepen. Als je je zorgen maakt, neem dan contact op met het consultatiebureau of de huisarts.
Voorbeeld van een beloningssysteem:
De beloning
De beloning hoeft niet groot te zijn en mag zowel materieel als immaterieel zijn. Zorg voor afwisseling tussen de beloningen. Bedenk goed hoe je je kind wilt belonen: is het in verhouding met wat hij heeft gedaan? Mag hij iets uitzoeken in de speelgoedwinkel, wees je er dan van bewust dat je hiermee misschien verwachtingen creëert die niet realistisch zijn. Trek je voortaan elke keer je portemonnee als je trots op hem bent? Wissel materiële en immateriële beloningen af. Je kunt bijvoorbeeld ook zijn lievelingseten maken, een spelletje doen of zijn rug kriebelen. En vergeet niet: een welgemeend compliment of schouderklopje is vaak net zo fijn als iets krijgen.
Welk effect heeft het beloningssysteem?
Met het beloningssysteem kun je veel bereiken. Je kind zal moeite doen om de beloning te krijgen. Hij zal dan ook apetrots zijn als hij alle stickers heeft geplakt en zijn doel heeft behaald. Als de beloning is verdiend kun je er nog een ronde aan vastplakken als het nodig is. Dit is vooral aan te raden als er ook dagen tussen zaten waarop het niet goed ging en hij dus geen sticker mocht plakken.
Webinar door Tischa Neve over (niet) straffen & belonen
Je hoort steeds vaker dat het goed is om op te voeden zonder (of met minder) belonen en straffen. Maar hoe doe je dat dan en waarom zou dat fijner en beter zijn? In de praktijk is liefdevol begrenzen en voorkomen van dreigen en straffen lang niet altijd gemakkelijk.
4 tips voor een goed beloningssysteem
- 01.
Ga niet in onderhandeling en sjoemel niet als je kind verdrietig is omdat hij geen sticker heeft verdiend.
- 02.
Laat van de leeftijd van je kind afhangen hoe ingewikkeld je het beloningssysteem maakt. Houd het bij kleine kinderen heel simpel door bijvoorbeeld alleen stickers te plakken en niet op dagen te letten.
- 03.
Gebruik een beloningssysteem niet te lang bij een kind, dan verliest het zijn kracht.
- 04.
Zorg voor goede afwisseling van materiële en immateriële beloningen. Bepaal dit van tevoren, zodat je kind weet wat hij krijgt en je geen valse beloftes maakt.
/4d5d6b85b84243ffbddcc70afac15f2c/image.jpg)
/c66bafccbacc4de7a6c69d43c111408b/image.jpg)
/80b332f5a5ab4bcd809ff9c8a021773b/image.jpg)
/8feb0d0d413643788412ef81712ae067/image.jpg)
/e8bbd465f1964ed284fce009c82bdf8f/image.jpg)
/aa689361a26649a1b0bf15d4486cc682/image.jpg)
/6dea6743a7fe4072bf4178a3e416b8d6/image.jpg)
/3352fcb743814ad39cff739a542db08c/image.jpg)
/3823cc93751b41f2a46dd17c3590a90a/image.jpg)
