Kinderen en taboes: wanneer begint het besef dat sommige onderwerpen gevoelig zijn?

Het floept er allemaal uit en erg hebben ze er niet in. Wat voor ouders dan weer vaak niet geldt. Kennen kinderen eigenlijk wel taboes? En wanneer begint het besef dat je in bepaalde situaties maar beter even kan zwijgen?

In samenwerking met expert

Steven Pont

Opvoedcoach

Steven Pont is ontwikkelingspsycholoog, gezinstherapeut en oprichter van opvoedplatform nul18.nl. Hij geeft een kijkje in de psyche van het kind.

Gevoelige vraag

Ik was laatst op een bso en daar vroeg een meisje of mijn moeder al dood was. Er brak meteen consternatie uit, zowel bij de pedagogisch medewerkers als bij de kinderen van de groep. Sommigen van hen keken me meteen verwachtingsvol aan, terwijl anderen verschrikt hun hand voor hun mond sloegen. Anderen zagen min of meer de bliksem inslaan en verwachtten dat er elk moment dan ook wel ergens brand uit zou breken.

Niets van dat alles gebeurde echter, want ik heb keurig antwoord gegeven. Ja, ze leeft. Maar een hieruit volgende logische vraag zou kunnen zijn: kennen kinderen eigenlijk überhaupt wel taboes? Dat is een goede vraag en daar is het antwoord nog niet zo snel op gegeven.

Lees ook: 9x taboes rondom ouderschap: ‘Borstvoeding? Ik heb er gewoon geen zin in’

Taboes

Rond kinderen zelf zijn natuurlijk wel taboes. Bijvoorbeeld de vraag of het eigenlijk wel zo leuk is om kinderen te krijgen. Of dat je je ene kind niet stiekem leuker vindt dan je andere kind. Of dat het vervelend is na een nare scheiding te merken dat je kind zowel qua uiterlijk als gedrag net even een beetje te veel op je ex lijkt.

Maar dat is de volwassen wereld en daar stikt het natuurlijk van de taboes. Het woord taboe is overigens afkomstig uit het Tongaans van Polynesië (ze zeggen daar ‘tapu’ of ‘tabu’) en het geeft aan dat je van bepaalde onderwerpen af moet blijven.

Het lijkt oorspronkelijk voort te komen uit ‘tapua’, wat weer menstrueel bloed betekent. Blijf van bepaalde onderwerpen weg zoals mannen weg kunnen schrikken van menstrueel bloed. Dat is wat een taboe eigenlijk is.

Lees ook: En bedankt, lieverd! 16x iets té eerlijke opmerkingen van jullie kinderen

Dat mag niet

Jonge kinderen kennen dus geen taboes, dat is zo helder als glas. Er is dan ook geen baby die zichzelf ook maar enige beperkingen oplegt. Maar ergens begint het besef natuurlijk te komen.

De mooiste beginnende vorm vind ik altijd als een kind verschrikt opkijkt als iemand iets doet en met een mix van verraad en walging ‘Oooh, mag niet!’ uitroept. Dat maakt het natuurlijk nog geen taboe, maar je moet ergens beginnen. En dat is uiteraard bij het besef van goed en fout.

Zwijgen

Maar dan ben je er nog niet. De volgende fase is het besef dat er dingen fout zijn waar je het niet over hebt. Dat er dus dingen zijn waarover je hoort te zwijgen. Dat als iedereen ziet dat oom Leo dik is, dat niemand er daarom iets over zegt. Behalve natuurlijk als je het onwetende neefje van 4 bent, dan zij het je vergeven (al geldt dat misschien niet altijd voor oom Leo zelf, die door de loslippigheid van zijn neefje zich behoorlijk ongemakkelijk kan voelen).

Meestal vanaf een jaar of 7, wanneer ingewikkelde sociale conventies beter worden begrepen omdat het abstractieniveau dan verder ontwikkeld wordt, snappen kinderen taboes ook steeds beter. En dat men daar beter over kan zwijgen.

Dat betekent dat je een behoorlijke rem op je gedrag nodig hebt. Het duurt nu eenmaal even voordat er, naast het gaspedaal in je hoofd dat het gedrag van je aanstuurt, zich langzaamaan ook inderdaad iets van een rem ontwikkelt.

Goeie zaak

Is het erg dat we taboes hebben en dat we die onze kinderen aanleren, net zoals wij die hebben geleerd? Daar zijn twee antwoorden op te geven. Er zijn taboes die je ontwikkeling tegenhouden en er zijn taboes die je ontwikkeling redden.

Als het bijvoorbeeld een taboe is om over seks te praten, dan stagneert daardoor je seksuele ontwikkeling misschien wel. Maar het is aan de andere kant niet verkeerd om te leren dat je dat niet met iemand in de tram moet bespreken. Seks met vreemde bespreken is een taboe. Daar is het een onderwerp om vanaf te blijven.

En dus is het eigenlijk een prachtige graadmeter van onze intimiteit. Hoe dichterbij je bij iemand staat, hoe minder taboes. Maar verder wil ik het daar niet over hebben.

Tekst: Steven Pont, beeld: Getty Images

How2talk2kids - Adele Faber, E. Mazlish

€ 99,99 bij

Het boek waarvan je wilde dat je ouders het hadden gelezen

€ 99,99 bij

Sociaal? Vaardig! - Steven Pont

€ 99,99 bij

Emotieklets - Tischa Neve en Michal Janssen

€ 99,99 bij

Inspiratieboek voor leuker en makkelijker opvoeden - Tischa Neve

€ 99,99 bij

Gesponsord

Van baby- naar peuterkamer

• Peuterbedden

  De ideale tussenmaat
• De leukste dekbedovertrekken

  In verschillende prints
• Dekbedden

  Voor het peuter- of kinderbed
• Slaaptrainers

  Begeleiding bij het slapen
• Kinderkussens

  Veilig voor jonge kinderen

Complimentenspel

€ 99,99 bij