Steven Pont: 'Is jouw peuter ongeremd of gewelddadig? Voorlopig ben jij dan zijn geweten'

Jonge kinderen kunnen zonder pardon een kat van de trap duwen of een ander kind een klap verkopen. Ongeremd gedrag is normaal. Daarom is het aan jou de taak het geweten te zijn van je kind.

Steven Pont is ontwikkelingspsycholoog, gezinstherapeut en oprichter van opvoedplatform nul18.nl. Hij geeft een kijkje in de psyche van het kind.

Spoor van vernieling

Ik spreek geregeld ouders die geschokt zijn over het gewelddadige gedrag van hun kind. Ze vertellen me dat het nog niet zo lang geleden een enorm lieve baby was, maar dat sinds hun wolkje kan lopen er een spoor van vernieling en verderf door het huis getrokken wordt.

En het ergste: vaak verblikt of verbloost zo’n kind niet bij dit soort geweldsuitbarstingen. De ouders vragen zich af wat ze fout hebben gedaan. En daar heb ik meestal een duidelijk antwoord op: niets.

Lees ook: Kinderpsycholoog Tischa Neve over hoe om te gaan met een peuter die slaat

Niet synchroon

Als kinderen zich ontwikkelen, doen ze dat op een aantal verschillende gebieden. In het boek Mensenkinderen dat ik een aantal jaren geleden schreef, onderscheid ik er maar liefst zeventien. Op elk van die gebieden ontwikkelen kinderen zich steeds verder.

Maar er zit een addertje onder het gras. Die gebieden lopen namelijk niet op een logische manier met elkaar op. Dat betekent bijvoorbeeld dat je al kan lopen, zonder dat je al begrijpt wat een aanstormende auto betekent. Je loopontwikkeling gaat dan dus eigenlijk te snel voor de ontwikkeling van je ruimtelijke inzicht. Daardoor steek je als dreumes onbevreesd de straat over. Of tenminste, dat wil je graag. Het is dan ook onbegrijpelijk dat je ouders je tegenhouden. Maar je kunt het als ouder dus niet echt uitleggen, want een kind weet natuurlijk niet wat het niet weet en snapt niet wat het niet snapt.

Lees ook: Motorische ontwikkeling van je peuter

Slaat broer of zus

Ook kun je als kind op een dag bijvoorbeeld voor het eerst iemand slaan. Je fysieke ontwikkeling staat dat op een bepaald moment simpelweg toe. Maar je gewetensontwikkeling is dan nog lang niet zo ver om je tegen te houden.

En dus duw je katten van de trap, ram je er als kleine dreumes bij je broertjes en zusjes op los of trek je onderzoekend een spin uit elkaar. Als je geweten achterloopt op je fysieke ontwikkeling, is het bijna logisch dat dat soort dingen gebeuren.

Extern geweten

En dat heeft grote gevolgen voor ons. Het betekent namelijk dat je als ouder het externe geweten van je kind bent. Iemand moet het geweten bewaken en als je kind het niet doet, dan wordt het onze taak om al dat ongeremde gedrag een beetje in te perken. En daar kun je zomaar een dagtaak aan hebben.

We willen altijd dat onze kinderen zich snel ontwikkelen, bijvoorbeeld dat ze snel leren lopen, maar we zouden er dus veel meer bij gebaat zijn als hun gewetensontwikkeling wat sneller zou gaan. Waarom? Omdat we die taak dan gewoon aan henzelf kunnen toevertrouwen.

Maar helaas, die dreumesen van ons lopen daar hopeloos in achter. Dus als je je volgende keer aan andere ouders voorstelt, dan is dit de juiste tekst: ‘Hallo, ik ben Frans, het meelopend externe geweten van Michelle.’ Dan weten die ouders tenminste bij wie ze moeten zijn als het fout gaat. Want dat is voorlopig nog niet bij Michelle zelf.

Lees ook: Hoe kun je de sociaal-emotionele ontwikkeling van je peuter stimuleren?

Niets fout

Dus die ouders die zich bezwaard voelen omdat hun zonnige baby zich ineens als een huisterrorist gedraagt, doen niets fout. Het is simpelweg een foutje in de blauwdruk, een miscalculatie in de berekeningen van het ontwerp. De zeventien schuifjes gaan niet allemaal in hetzelfde tempo naar boven. Het is niet anders. Jij wilde kinderen en dat betekent dat jij een tijdje met twee gewetens rond zult moeten lopen.

Tekst: Steven Pont – Beeld: Getty Images