Voor wie niet aanvullend is verzekerd, is de eigen bijdrage voor kraamzorg 5,40 euro per uur. Als mensen de standaard 24 uur kraamzorg afnemen, zijn ze ruim 130 euro kwijt. Voor veel gezinnen in Amsterdam-Zuidoost is dat niet te betalen, zien de kraamverzorgenden van Joy Kraamzorg aan de Bijlmerdreef.
'Ik zie vrouwen op de klok kijken als ik aan hun bed sta. Ze zijn bang dat ik te veel uren maak en zij moeten betalen. Ze vragen soms ook of ik zo wegga', zegt kraamverzorgende Joyce Aboagye. 'Daarvan krijg ik een knoop in mijn maag, want er moet toch iemand zijn die het gedrag en de kleur van de baby observeert.'
Lees ook: Kraamzorg regelen, zo doe je dat
220 gezinnen per jaar
De gemeente Amsterdam betaalt vanaf 1 november de eigen bijdrage voor gezinnen in een kwetsbare positie in Zuidoost. De pilot loopt ten minste tot eind 2028 en de schatting is dat er circa 220 gezinnen per jaar gebruik van maken.
Gemiste kraamzorg leidt vaker tot een slechtere start van moeder en kind, en dus tot meer ongelijkheid, waarschuwen zorgverleners in de geboortezorg al langer. Ze roepen daarom op om de eigen bijdrage te schrappen.
De kraamverzorgende helpt niet alleen bij het op gang helpen van de borstvoeding, maar signaleert bijvoorbeeld ook als het niet goed gaat met de baby of de moeder. 'Toch horen we steeds vaker bij de inschrijving dat ouders alleen assistentie tijdens de bevalling willen. Verder niets. Soms willen ze maar één uurtje kraamzorg.'
Lees ook: Wat doet een kraamverzorgster (en wat niet)?
Aboagye denkt dat het te maken heeft met onwetendheid over de functie van de kraamverzorgende, maar vooral met de kosten van de eigen bijdrage. Aboagye en haar collega's zijn dus blij met het initiatief van de gemeente. Volgens de gemeente krijgen alleen al in Zuidoost jaarlijks ongeveer 130 gezinnen geen of weinig kraamzorg. In de hele stad gaat het om nog veel meer gezinnen.
‘Als het nodig is, blijven wij bij een moeder en kind, ook als ze het niet kunnen betalen’
Joyce Aboagye kraamverzorgende
Rekensom in het kraambed
Wethouder Marjolein Moorman vindt het hartverscheurend dat 'vrouwen in het kraambed een rekensom moeten maken'. Ze pleit voor afschaffing van de eigen bijdrage voor kraamzorg voor álle kinderen in Nederland. 'Het is schrijnend dat degenen die de kraamzorg het hardst nodig hebben, die nu het minst krijgen.'
Want de verschillen in de stad zijn groot. Uit onderzoek van Amsterdam health & technology institute – Ahti – blijkt dat slechts 11 procent van de vrouwen in Stadsdeel Centrum die thuis is bevallen, de aanbevolen 24 uur kraamzorg niet haalt. In Zuidoost is dat bijna 30 procent, in Noord 19 procent en Nieuw-West 20 procent.
Familie kan helpen
Het gaat niet alleen om de kosten. Er spelen ook andere factoren, ziet Aboagye. 'Soms huurt een moeder een kamer in een appartement. En dan vinden ze het ongemakkelijk om drie uur lang met een kraamverzorgende in een kamer te zitten.' Wat ook meespeelt, is het misverstand dat een kraamverzorgende niet echt nodig is, omdat familie kan helpen.
Toch is uit de cijfers te herleiden dat het vooral mensen zijn met een laag inkomen die minder kraamzorg afnemen. In Amsterdam kunnen mensen met een minimuminkomen een collectieve zorgverzekering krijgen die kraamzorg volledig vergoedt, maar niet iedereen sluit zich daarbij aan.
Lees ook: Petitie voor behoud kraamzorg: 'Geen luxe, maar noodzaak'
Onbetaalde uren
Alle administratie en regelingen zijn moeilijk te begrijpen en geven stress, zegt Aboagye. 'Dan verwarren mensen de eigen bijdrage met het eigen risico. Soms krijgen we ook hele boze mensen aan de telefoon.'
Voor de lieve vrede, maar vooral voor de gezondheid van moeder en kind, declareert Joy Kraamzorg niet alle uren – waarmee de organisatie zichzelf financieel in de vingers snijdt.
'Als het nodig is, blijven wij bij een moeder en kind, ook als ze het niet kunnen betalen. Mijn collega's en ik wonen in Zuidoost, we zien de ouders en kinderen op straat, in buurthuizen, op het schoolplein, in zwembaden. We weten hoe noodzakelijk het is.'
