Een halve eeuw geleden was een vrouw gemiddeld 24 jaar toen ze haar eerste kind kreeg, sindsdien is die leeftijd gestegen. Zes jaar geleden werd de 30 jaar aangetikt en in 2024 is dat opgelopen tot 30,4 jaar. Nederland zit daarmee boven het Europese gemiddelde.
'De afgelopen drie jaar was de stijging er niet. En nu is er toch weer een tiende jaar bijgekomen. Wij willen die leeftijd juist omlaag krijgen', zegt fertiliteitsarts Odine Aandewiel.
Zij is samen met Merel van den Berg, arts voortplantingsgeneeskunde bij het Jeroen Bosch Ziekenhuis, de drijvende kracht achter de Stichting Vruchtbaarheid. 'We willen vrouwen bewust maken van hun vruchtbaarheid en dat die na het 30e levensjaar echt afneemt. De ideale leeftijd om een kind te krijgen is tussen de 20 en 30 jaar.'
Lees ook: Opvallende verschuiving: voor het eerst meer veertigplusmoeders dan tienermoeders in Amerika
Meteen het bed in
Wie een kinderwens heeft en op de website stichtingvruchtbaarheid.nl kijkt, zou meteen het bed induiken om geen seconde verloren te laten gaan. De data spreken voor zich. Als een vrouw 37 jaar is, dan is 90 procent van de twee miljoen eitjes afgestorven. De kans dat een vrouw op haar 40e zwanger wordt is 5 procent. Eén op de zes stellen lukt het niet om binnen twaalf maanden zwanger te worden.
Het is bij zwangerschap geen maakbare samenleving waarbij alles wel is te regelen
Odine Aandewie fertiliteitsarts
'Dit rapport van het CBS is heel slecht nieuws voor Nederland. Dat de kinderwens steeds verder wordt uitgesteld heeft te maken met de veranderende samenleving. Een lastige woningmarkt, een flexibele arbeidsmarkt. Mensen hebben minder behoefte aan vastigheid', zegt Aandewiel.
Ook schatten mensen hun kans op zwangerschap te hoog in, alsook de kans dat een vruchtbaarheidsbehandeling succes heeft, constateert zij. 'Het is heel belangrijk dat mensen zich daar veel bewuster van worden. Het is bij zwangerschap geen maakbare samenleving waarbij alles wel is te regelen. Zwanger worden blijft natuur en een portie geluk.'
Lees ook: Onderzoek: Nederlanders schatten hun kansen om zwanger te worden behoorlijk verkeerd in
Vruchtbaarheid neemt af als je ouder wordt
Bij 40 procent van de stellen die het niet lukt om zwanger te raken is er medisch niets te vinden. Hoe ouder het eitje, hoe groter de factor geluk wordt. Van den Berg: 'Dat leer je niet bij de biologielessen. Daar gaat het vooral om anticonceptie en niet over de eicelvoorraad en wat leeftijd daarmee doet. Als je een kinderwens hebt, moet je weten hoe het zit met je vruchtbaarheid en dat die met het stijgen van de leeftijd heel snel afneemt.'
Aandewiel: 'Dat proberen we duidelijk te maken met onze stichting, maar we willen ook zo snel mogelijk rond de tafel met de overheid. Want dit is een probleem van de hele samenleving en ook de verantwoordelijkheid van ons allemaal. De overheid heeft een veel groter bereik dan wij kunnen halen. Als scholier zou je al over vruchtbaarheid moeten horen, op latere leeftijd weer en de oudere generatie zou het op den duur moeten doorgeven.'
Lees ook: Arts voortplantingsgeneeskunde Tessa Cox over de beste voorbereiding om zwanger te worden
Last van onvervulde kinderwens
De fertiliteitsartsen benadrukken dat ze mensen bewust willen maken en zeker geen angst willen aanjagen. Aandewiel: 'Dat is soms balanceren. Het is niet de bedoeling dat mensen die al gestrest zijn, nog meer in de stress raken. Leef je leven zoals je wilt, maar wél met de juiste informatie. Als je nog die wereldreis wil maken moet je dat doen, maar weet dat het over twee jaar lastiger kan zijn om zwanger te raken. Wie ongewenst kinderloos blijft, kan daar levenslang last van hebben. In alle fases van het leven keert dat terug. Dat is vreselijk. Ieder persoon bij wie we dat door voorlichting kunnen voorkomen, is al winst.'
De afnemende vruchtbaarheid gaat eigenlijk niet zozeer over de leeftijd van de vrouw als wel over de leeftijd van de eicel. Een ingevroren eicel op je 30e heeft tien jaar later nog steeds dezelfde kans op een succesvolle bevruchting. Van den Berg: 'Als je richting de 35 loopt en het leven gaat niet zoals je zou willen, dan is het invriezen van eicellen zeker te overwegen. Laat je in ieder geval goed informeren.'
Eicellen invriezen
Eicellen laten invriezen als je jong bent is in elk geval financieel niet voor iedereen weggelegd. Een behandeling kost zo'n 4000 euro en er zijn doorgaans drie behandelingen nodig om voldoende eitjes weg te kunnen halen. Deze kosten worden niet vergoed door zorgverzekeraars.
Ook voor mannen is het gunstiger om op je 30e vader te worden dan op je 50e
Fertiliteitsarts Merel van den Berg
Kwaliteit zaad neemt af
Ook mannen krijgen te maken met verminderde vruchtbaarheid bij het ouder worden, al gaat dat in een veel trager tempo. De kwaliteit van het zaad neemt af met meer kans op miskramen als gevolg.
Van den Berg: 'En de kwaliteit is al minder geworden afgelopen jaren. Waarschijnlijk als gevolg van leefstijl: alcohol, roken en overgewicht. Dus ook tegen mannen zeggen we: informeer hoe het zit en hoe lang die negatieve effecten doorwerken. Ook voor mannen is het gunstiger om op je 30e vader te worden dan op je 50e.'
Lees ook: Slecht nieuws: kwaliteit sperma holt achteruit door plastic en weekmakers
Van den Berg en Aandewiel waarschuwen niet alleen voor de leeftijd van ouders bij het eerste kind. Ook bij een tweede of mogelijk derde kind speelt de veroudering een grote rol.
'Je weet dat je zwanger kunt worden na je eerste kind, maar dat is geen garantie dat het weer lukt. Dus wij zien helaas ook echt mensen die voor een tweede of een eventueel volgend kind bij ons komen waarbij het niet lukt. En daar speelt ook echt leeftijd een factor.'
Bron: CBS
