First things first: uit recent onderzoek van het CBS (Emancipatie Monitor 2024) blijkt dat 50 procent van de ouders streeft naar een gelijke verdeling van zorg- en werktaken. Slechts 9 procent van hen krijgt dat in de praktijk ook echt voor elkaar. In alle andere gevallen verricht de man meer betaald werk en neemt de moeder meer zorgtaken op zich.
Een belangrijke kanttekening bij dit onderzoek is dat er alleen wordt gekeken naar heteroseksuele ouders. Andere gezinsvormen, zoals man-mankoppels, vrouw-vrouwkoppels of intentioneel ouderschap (waarin een homo- en lesbokoppel samen het ouderschap aangaan en hun kinderen in twee huishoudens opgroeien) worden niet meegenomen.
Lees ook: Regenboogouderschap: dit moet je regelen als regenbooggezin
Meer gelijkheid
En dat is jammer, zegt Henny Bos, hoogleraar Seksuele en genderdiversiteit in gezinnen en jongeren aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Want juist binnen deze gezinsvormen gaat het er vaak veel gelijkwaardiger aan toe. En als er toch sprake is van een scheve taakverdeling dan is dat - in tegenstelling tot bij veel heteroseksuele ouders - vaak een bewuste keuze waar alle ouders tevreden over zijn.
Wat gebeurt er binnen gezinnen met twee moeders en/of vaders, wat niet terug te vinden is in traditionele gezinnen die worden gerund door een moeder en een vader? Volgens Bos zit dat 'm dat vooral in de communicatie.
'Gelijkwaardig ouderschap valt of staat met de gesprekken die voor de komst van een kind gevoerd worden', zegt ze. En in tegenstelling tot heteroseksuele ouders, ontkomen man-man- of vrouw-vrouwkoppels er niet aan om heel veel te praten over hun aanstaande ouderschap.
Lees ook: Relatietherapeut Inge de Heer over wat je zoal te bespreken hebt als aanstaande ouders
Minder vanzelfsprekend
'Hun kinderwens is veel minder vanzelfsprekend dan die van heteroseksuele ouders, zij kunnen niet gewoon stoppen met de pil en besluiten: we gaan ervoor', vult Bos aan. 'Vaak hebben ze barrières moeten doorbreken om hun kinderwens te realiseren en was de weg daarnaartoe hobbelig en lang.'
Denk hierbij aan de zoektocht naar een donor, draagmoeder of een ander koppel om het ouderschap mee aan te gaan. Aan keuzes en afspraken die soms gepaard gaan met juridische procedures, wegens het gebrek aan wetgeving rond draagmoeder- en meerouderschap. Of aan een eventueel medisch traject, waaraan counseling (een laagdrempelige vorm van emotionele hulpverlening) voorafging.
Voorwaarden, wensen, verwachtingen
Die lange weg kan frustrerend en zwaar zijn, maar levert de aanstaande ouders ook iets op, zegt Bos. 'Het zorgt ervoor dat ouders heel goed weten wat elkaars voorwaarden, wensen en verwachtingen zijn. Ze staan op één lijn en maken vooraf duidelijke afspraken.'
Maar dat is niet het enige positieve wat het oplevert. Het werkt volgens Bos óók in het voordeel van hun kroost. 'Uiteindelijk zijn vier dingen belangrijk voor een kind. Zitten de ouders goed in hun vel en hoe gaan ze om met stress, hoe is de relatie tussen de ouders, hoe is de ouder-kindrelatie en wat is de omgeving van het kind?'
Emotionele ontwikkeling soms zelf beter
'Die aspecten bepalen hoe het met een kind gaat en hebben invloed op zijn ontwikkeling', benadrukt de hoogleraar. In welke gezinsvorm kinderen opgroeien, of wat de seksuele voorkeur van hun ouders is, speelt geen rol. Al laten sommige onderzoeken zien dat kinderen die opgroeien met twee moeders en/of vaders het juist beter doen, bijvoorbeeld als het gaat om hun emotionele ontwikkeling.
Bos' boodschap aan alle ouders, ongeacht de vorm van hun gezin, is dan ook: práát voordat jullie aan kinderen beginnen uitgebreid over ieders rol, wensen en verwachtingen.
Lees ook: Leg die babyuitzetlijst even opzij: zo bereid je je mentaal voor op het ouderschap
Ga het gesprek aan
Ouders die het lastig vinden om dat gesprek aan te gaan, adviseert ze om gebruik te maken van een tool. Een vragenspel dat helpt om samen in gesprek te gaan, zoals die van Sara Coster (expert Gezinsvormen van nu), of een afspraak met een kinderwenscoach. Maar ook ervaringsverhalen van andere ouders lezen of horen, helpt volgens haar om zo'n gesprek te beginnen.
Wat volgens de hoogleraar in ieder geval niet helpend is, is een houding van 'we zien wel als het zover is'.
Veel is van tevoren al te regelen
'Er zijn mensen die zeggen: je weet van tevoren niet hoe het allemaal loopt, dus het heeft geen zin om erover na te denken. Die gedachte klopt niet, want er zijn veel dingen die je op voorhand wel kunt bespreken of regelen.'
Wie wanneer werkt en zorgt bijvoorbeeld, hoeveel (ouderschaps)verlof iedere ouder opneemt, hoeveel iedereen financieel bijdraagt. Maar ook hoe de schaarser wordende tijd voor jezelf en elkaar ingevuld en georganiseerd wordt en op welke familieleden of vrienden geleund kan worden.
Pioniers
Naast goede communicatie, is er volgens Bos nog iets anders wat voor gezinnen met twee vaders en/of moeders aan het roer in hun voordeel werkt: ze hebben minder last van oude rolmodellen waar hetero's vaak, bewust of onbewust, op teruggrijpen.
'Het zijn pioniers, ze kunnen het ouderschap vormgeven op een manier die past bij hun behoeften en het huidige tijdsbeeld zonder te vervallen in de rolverdeling van hun (voor)ouders waarin de man meer betaald werk doet en de vrouw meer zorgt.'
Voorbeeld voor hetero-ouders
In zekere zin denkt Bos dat hetero-ouders die streven naar een gelijke taakverdeling een voorbeeld kunnen nemen aan gezinnen met twee vaders en/of moeders. Maar, onderstreept ze nog maar eens graag, het is niet de gezinsvorm die bepaalt hoe het met een kind gaat.
Een mooie bijkomstigheid is dat goede gesprekken de basis leggen voor meer gelijkheid en tevredenheid over de verdeling van zorgtaken en betaald werk. Dus aanstaande ouders: ga dat gesprek aan voor je kind is geboren. Het levert gelukkige kinderen, tevreden ouders én meer gelijkheid op.
