Tijdens de lockdowns zaten veel mensen noodgedwongen thuis, en dat miste zijn uitwerking niet. Veel stellen hadden meer tijd voor elkaar, en gebruikten de verbeterde werk-privébalans als basis om hun kinderwens om te zetten in daden. 'Geluksgeboorten', noemde een woordvoerder van het CBS destijds.
Het resultaat: In 2021 werden 179.441 kinderen geboren, ruim 10.000 meer dan in een normaal jaar. Deze kinderen vieren dit jaar hun vierde verjaardag, en mogen dus naar de kleuterschool.
Lees ook: Checklist basisschool kiezen: waar let je op?
Eén tot twee kleuters meer
De 'coronakinderen' zullen grotendeels na de zomervakantie instromen, valt af te leiden uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Gemiddeld melden zich bij een basisschool pakweg anderhalf tot twee kleuters meer aan de poorten dan in een normaal jaar.
Anders gezegd: de klassen voor de jongste kleuters worden 6 procent voller. Daardoor stijgt - voor het eerst in jaren - ook het totaal aantal leerlingen op basisscholen, met ongeveer 4000 tot 1.465.700, voorspelt het ministerie van Onderwijs.
Door een lager geboortecijfer daalde dat aantal jaar op jaar juist steevast. Na 2021 daalde het geboortecijfer weer naar een gemiddeld niveau, dus de trendbreuk is slechts tijdelijk.
Lees ook: Opvallende verschuiving: voor het eerst meer veertigplusmoeders dan tienermoeders in Amerika
Extra druk
Maar op korte termijn zullen scholen door de extra kleuters nog meer moeten schuiven en improviseren, terwijl het toch al passen en meten was om de roosters rond te maken. Volgens een raming van het ministerie was er afgelopen winter een tekort van ongeveer 7.700 leraren.
Een gemiddelde basisschool komt daarmee ongeveer één docent te kort. Dat wordt nu opgelost door mensen extra te laten werken, of door stagiairs of andere mensen zonder de juiste papieren voor de klas te zetten, zegt een woordvoerder van de Algemene Onderwijsbond.
Kunst- en vliegwerk
Die uitdaging wordt er met het 'coronagolfje', zoals de woordvoerder het omschrijft, niet minder op. 'Het is elke dag puzzelen. Op papier hebben de scholen de formatie vaak nog wel rond, maar telkens als er iemand ziek uitvalt, is er kunst- en vliegwerk nodig om toch iemand voor de klas te krijgen.'
Dat begint zich te wreken, zegt de bond. 'Eén of twee keer kan dat wel, maar het gaat nu al jaren zo. Scholen hebben geen vet meer op de botten. Zeker in wijken met meer kwetsbare leerlingen worden de problemen steeds groter.'
Lees ook: Dag van de pedagogisch medewerker: 15 cadeautjes waar je indruk mee maakt
Basisvaardigheden
De grote vrees: dat de kwaliteit van het onderwijs verder achteruit kachelt, en dat de ongelijkheid groeit. 'Je ziet dat een deel van de leerlingen nu in de basis al niet goed genoeg kan lezen, schrijven en rekenen als ze van de basisschool afkomen. En dat hebben ze wel nodig om zich later staande te houden in de maatschappij.'
Er is volgens de PO-raad, de sectorvereniging voor het basisonderwijs, nog een factor die de situatie nog nijpender maakt. Een potje met extra geld dat het kabinet in 2022 vrijmaakte om het onderwijs er na corona weer bovenop te helpen, is leeg.
'Dat geld is op veel scholen ingezet om tijdelijk extra ondersteuning te financieren', zegt een woordvoerder. 'Die mensen raak je als sector weer kwijt nu dat programma is beëindigd. Gevolg kan zijn dat de werkdruk voor het vaste team toeneemt, en de werkdruk is al erg hoog.'
Lees ook: Wat moet een kind kunnen voor de basisschool?
'Leren omgaan met situatie'
In een Kamerbrief meldde het inmiddels demissionaire kabinet in december dat de schaarste op de arbeidsmarkt voor leraren de komende tien jaar vergelijkbaar zal zijn met de huidige situatie.
Samen met de sector spant de overheid zich in om (zij-) instroom te bevorderen en personeel zoveel als mogelijk te behouden. Maar scholen zullen ook moeten 'leren omgaan met de situatie', schreef het kabinet toen.
