Desiree Groot (37) koos twee keer voor de Mirenaspiraal, waarmee ze nog altijd heel blij is. 'Ik vond het plaatsen 'no biggie', zowel de eerste keer niet als de keer na de geboorte van mijn zoon.' Beide spiraaltjes, we hebben het in dit artikel uitsluitend over hormoonspiraaltjes, werden in het ziekenhuis door een gynaecoloog geplaatst, nadat ze met haar huisarts had overlegd wat haar opties voor anticonceptie waren.
Lees ook: Huisarts Kimberley de Wit over het spiraaltje als anticonceptie
Alternatief voor de pil
Desiree zocht een alternatief voor de anticonceptiepil die ze al jaren slikte, omdat ze het risico van een vergeten pil - een mogelijke zwangerschap - wilde uitsluiten. Ze is bepaald niet de enige die switchte: het pilgebruik onder vrouwen van 18 tot 49 jaar daalde van 30 procent naar 24 procent, terwijl het spiraalgebruik steeg van 17 naar 21 procent, blijkt uit cijfers van kenniscentrum Rutgers.
Ook Kelly van Hout koos voor een spiraal, die ze liet plaatsen door een verloskundige. Ze herinnert zich dat het een kort moment onprettig was, maar een verdoving zou voor haar een volgende keer zeker niet hoeven. 'Daar heb ik meer last van, dan van het plaatsen zelf.'
Meestal goed te doen
De ervaringen van deze jonge vrouwen sluiten aan bij wat gynaecoloog Annemiek Nap ziet op de poli. Zij is hoogleraar voortplantingsgeneeskunde, afdelingshoofd gynaecologie en verloskunde van het Radboudumc en voorzitter van de pijler Voortplantingsgeneeskunde van de Nederlandse Vereniging van Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Nap plaatst zelf ook spiralen. 'Het is heel persoonlijk hoe een vrouw het ervaart. De een vindt het onprettiger dan de ander, maar negen van de tien vrouwen geeft aan dat het goed te doen is.'
Online wemelt het van horrorverhalen
En toch. Wie googelt op 'plaatsen spiraal' stuit op horrorverhalen van vrouwen die een onprettige ervaring hadden. Ze reppen over helse pijn of flauwvallen en zweren nooit meer voor deze vorm van anticonceptie te kiezen. Anderen delen video's die ze tijdens de ingreep maakten op sociale media waarin te zien is hoe ze het uitschreeuwen van de pijn.
Jessica de Jong herkent zich in deze verhalen. 'Ik vond het plaatsen vreselijk pijnlijk, terwijl de huisarts zei: 'Ha, dat ziet er goed uit bij jou, het is zo gepiept en omdat je al twee kinderen hebt gebaard zal het wel meevallen met de pijn'.'
Daar dat deed het dus niet en daar schrok ze ontzettend van. Toch is Jessica blij met haar spiraal, omdat de voordelen - ze vloeit (bijna) niet meer en is voor acht jaar beschermd tegen een zwangerschap - opwegen tegen dat akelige moment van plaatsen.
Lees ook: Anticonceptie na de bevalling: dit zijn de opties
Slechte communicatie
Gynaecoloog Nap vindt het heel naar dat sommige vrouwen zo'n slechte ervaring hebben en wordt er vooral verdrietig van omdat ze totaal niet overeenkomen met wat zij en haar collega's dagelijks zien op de poli. 'Die persoonlijke verhalen geven een eenzijdig beeld en maken andere vrouwen bang, terwijl de spiraal voor veel vrouwen een fantastisch anticonceptiemiddel is.'
Hoe kan het dan dat de ervaring van het plaatsen van een spiraal zo enorm verschilt per vrouw? Nap denkt dat dit met communicatie te maken heeft, die volgens haar van groot belang is om pijn te voorkomen. 'Ik vertel een vrouw op voorhand wat ze kan verwachten en neem haar tijdens de behandeling stap voor stap mee.' Iedere handeling die ze verricht, licht ze toe.
Nap vraagt steeds of het nog gaat en of het oké is dat ze doorgaat. 'Heel bewust geef ik de vrouw de controle door haar steeds te laten aangeven waar haar grens ligt en om, indien nodig, even te stoppen.' Zo probeert ze te voorkomen dat een vrouw zich machteloos voelt of in paniek raakt. 'Want als dat gebeurt, doet alles pijn.'
Flauwvallen
Het komt volgens Nap wel eens voor dat het plaatsen van een spiraal niet lukt, al is dat niet altijd omdat het te pijnlijk is. 'Er bestaat bij elke vrouw een kans dat het door de ligging van de baarmoeder niet mogelijk is om een spiraal te plaatsen. Dat geef ik van tevoren altijd aan, het is belangrijk dat vrouwen dat weten.'
Ook in Naps behandelkamer komt het incidenteel voor dat iemand flauwvalt. 'We noemen dat een vagale reactie, een reactie van het lichaam die optreedt als het buikvlies (een dun vliesje dat over alle organen in de buikholte ligt) geprikkeld wordt. Die prikkeling veroorzaakt pijn en daardoor kan iemand flauwvallen. Zoiets kun je niet voorkomen, ook niet met goede communicatie. Paniek omdat je niet weet wat er gaat gebeuren en controleverlies wél.'
Kies zelf wie de spiraal plaatst
Wie voor een spiraal kiest, bepaalt zelf door wie het anticonceptiemiddel geplaatst wordt. Sommige huisartsen doen het zelf, verschillende verloskundigenpraktijken bieden het aan en je kunt ook terecht in het ziekenhuis.
Iedere vrouw mag zelf een keuze maken en kan, zelfs als haar huisarts aangeeft het te kunnen, kiezen voor de gynaecoloog. Nap ziet dat veel vrouwen dat doen. In het Radboudumc waar ze werkt, worden aan de lopende band spiraaltjes geplaatst. Het ziekenhuis is daar bepaald geen uitzondering in.
Met een echo
De gynaecoloog snapt de voorkeur voor een ziekenhuis wel. 'In tegenstelling tot de huisarts maken we altijd eerst een echo om de ligging van de baarmoeder te bepalen en metingen te doen die helpen tijdens het plaatsen van de spiraal. Ook na het plaatsen controleren we de ligging van de spiraal met een echo.'
Daarnaast kan ze zich voorstellen dat het ziekenhuis een vertrouwd gevoel geeft, omdat zij en haar collega's dagelijks spiralen plaatsen en dus veel ervaring hebben.
Mogelijkheid voor pijnbestrijding
Het grootste verschil tussen de huisarts en het ziekenhuis is de mogelijkheid om te kiezen voor pijnbestrijding. Vrouwen die daarvoor kiezen, volgens Nap is dat een heel kleine groep, krijgen een 'sedatie'. Dat is een light-narcose waarbij je wel zelfstandig ademt, maar verder zo goed als 'weg' bent.
Omdat hiervoor een polikamer, een zuurstof- en bewakingsapparaat en extra personeel nodig zijn, moet een vrouw dit altijd vooraf aangeven en bespreken. Een plaatselijke verdoving is volgens Nap ongebruikelijk, omdat de vier prikjes die daarvoor nodig zijn vaak als pijnlijker worden ervaren dan het plaatsen van de spiraal zonder pijnbestrijding.
Lees ook: Pijnstilling bij de bevalling? Bespreek het halverwege je zwangerschap, zeggen specialisten
Dit kost het
Een vrouw kiest dus zelf door wie ze een spiraal laat plaatsen en of ze wel of geen pijnbestrijding wil. Afhankelijk van hoe je verzekerd bent, hangen aan die keuzes verschillende prijskaartjes. Een consult bij de huisarts valt altijd binnen je basisverzekering en is dus kosteloos. De kosten voor de spiraal (ongeveer 150 euro) zijn doorgaans wel voor eigen rekening.
Kies je voor het ziekenhuis, dan kunnen - afhankelijk van de hoogte en vorm van je eigen risico - daar extra kosten aan verbonden zijn. De prijs van het consult omvat daar de kosten van de spiraal. Informeer bij je verzekering hoe dit voor jou zit.
Zo gaat het plaatsen van een spiraal
Het plaatsen van een spiraal (een soort ankertje) gaat als volgt: de arts plaatst een eendenbek in je vagina zodat hij de baarmoedermond goed kan zien. Daarna pakt hij je baarmoeder beet met een tangetje zodat hij de lengte kan meten met een dun stokje en daarna plaatst hij het spiraaltje.
In totaal duurt dit meestal zo'n tien minuten. Het hormoonspiraaltje is zeer betrouwbaar (kans op een zwangerschap is 0,1 procent). Het geeft slechts één hormoon af en kan na plaatsing acht jaar blijven zitten. Bron: Rutgers
Dit artikel is eerder gepubliceerd in juli 2024.
