Zorgen en verdriet. Dat is wat Carlijn (32) bezighoudt sinds haar dochter Lieve (4) naar school gaat. 'Lieve is een halfjaar geleden in de kleuterklas begonnen. Als peuter was ze nogal aan mij gehecht, maar nu ze op school zit, gaat het afscheid nemen gelukkig goed.
Waar ik me wel zorgen over maak, is dat Lieve niet echt aansluiting lijkt te vinden bij haar klasgenoten. Als ik haar 's middags ophaal, staat ze bijvoorbeeld altijd alleen op het schoolplein. Meestal tekent ze dan met een takje in het zand. Of ze kijkt verloren naar de groepjes kinderen naast haar die wel druk met elkaar in de weer zijn.'
Mijn hart breekt
Thuis merkt Carlijn dat het Lieve bezighoudt dat ze geen vriendjes heeft. 'Als we na school gezellig limonade drinken of een spelletje doen, zegt Lieve vaak dat niemand met haar in de klas wil spelen. Op zulke momenten breekt echt mijn hart. Natuurlijk vraag ik dan waardoor dat komt. En of Lieve weleens aan andere kinderen vraagt of zij met haar willen spelen.
Meestal haalt ze dan alleen haar schouders op. Ook als ik haar vraag met wie ze graag zou willen spelen. Als ik voorstel om zelf een speelafspraak met een moeder van een klasgenootje te maken, raakt ze in paniek. Dat wil ze absoluut niet.'
Lees ook: Zo boost je het zelfvertrouwen van je kind
Neem het niet over
Volgens orthopedagoog en systeemtherapeut en Ouders van Nu-expert Mariëlle Beckers van Buro Bloei is wat Carlijn vertelt herkenbaar. 'Je merkt dat een kind wel vriendjes wil maken, maar dat het gewoon nog niet lukt. Dan kun je als ouder een beetje helpen door een speelafspraak te regelen of een keer samen aan te sluiten bij de zandbak.
Ook kun je de leerkracht vragen of die het in de gaten wil houden. Maar neem het niet helemaal over, want dan krijgt je kind geen ruimte om zelf deze vaardigheden te ontwikkelen. De één heeft na twee dagen dertig vriendjes, de ander doet er een halfjaar over om één of twee vriendjes te vinden. Dat is allemaal normaal.'
Verjaardagsfeestje
Hoewel Carlijn best begrijpt dat elk kind zich in zijn eigen tempo ontwikkelt, blijven haar zorgen. Vooral toen Lieve laatst voor het eerst was uitgenodigd voor een verjaardagsfeestje van een meisje uit de klas. 'Lieve keek er dagen naar uit, totdat het eindelijk zover was. Toen ik haar bracht, was het er al gezellig druk en Lieve fluisterde meteen of ze bij mij mocht blijven.
Na wat aanmoedigen kwam ze uiteindelijk een beetje los, maar later zag ik op de foto's dat ze steeds overal alleen stond. Dat vond ik zo zielig. Ik gun haar dat ze vriendjes heeft, maar ik weet niet goed hoe ik haar kan helpen. Ik ben bang dat het alleen maar erger wordt als ik haar te veel push.'
Lees ook: Zo ontwikkelt je kind een positief zelfbeeld.
Nog aan het oefenen
Beckers vindt het logisch dat het voor ouders moeilijk is om hun kind alleen te zien staan. 'Je wilt graag dat je kind plezier heeft. Toch is het belangrijk om die zorgen een beetje te relativeren. Op deze leeftijd zijn kinderen nog aan het oefenen met contact maken en het hoort erbij dat dat niet meteen vanzelf gaat.
Als ouder kun je kort aanmoedigen of even helpen om een start te maken, maar daarna is het goed om het weer los te laten. En let er ook op dat je je eigen spanning niet te veel op je kind projecteert, want soms vergroot je als ouder het probleem zonder dat je dat wilt.'
Koppelen
Ook Maryam (35) worstelde met zorgen om haar zoon Damin (5). 'Vorig jaar vertelde hij vaak dat hij veel alleen speelde op school. Als hij andere kinderen vroeg of hij met iets mocht meedoen, zeiden ze standaard 'nee'. Dat vond ik zo moeilijk om te horen. In eerste instantie wist ik niet zo goed wat ik ermee moest, maar uiteindelijk stapte ik naar de juf.
Zij koppelde Damin meteen aan een klasgenootje voor verschillende taakjes. Ook lette ze meer op Damin tijdens het spelen. Hierdoor ging het beter. En het fijne is: dit jaar heeft Damin het veel meer naar zijn zin op school. Hij heeft twee vaste vriendjes en als er een nieuw kind in de klas komt, is hij de eerste die zich over hem of haar ontfermt.'
Lees ook: Dilemma: 'Mijn dochter wordt buitengesloten door haar klasgenoten'
Stap voor stap
Een mooi voorbeeld van hoe het ook kan, vindt Beckers. 'Als een kind wordt buitengesloten of gepest, krijgt hij vaak een knauw. Dan duurt het even voordat hij weer vertrouwen heeft in vriendschappen. Je ziet soms dat kinderen wel willen meedoen, maar bang zijn om opnieuw afgewezen te worden.
School kan daarin helpen door kinderen bewust aan elkaar te koppelen of samen iets te laten doen. Thuis is het belangrijk dat ouders hoopvol blijven en hun kind laten voelen: we doen dit samen, het komt goed. Geef het proces de tijd, want herstel gaat stap voor stap.'
Zelf gepest
Ouders die vroeger zelf gepest of buitengesloten zijn, kunnen volgens Beckers extra gevoelig zijn voor zorgen over hun kind. 'Het is belangrijk dat je zorgen serieus worden genomen, maar kijk ook goed of ze passen bij de situatie van je kind nu.
Heeft je kind echt geen vriendjes omdat hij wordt buitengesloten? Of is het meer omdat hij nog moet leren hoe hij vriendjes kan maken? Samen met school kun je hier eerlijk over in gesprek blijven.'
Lees ook: Een pedagoog over wat je kunt doen als je kind gepest wordt
Houd vertrouwen
Beckers benadrukt dat het helpt om kinderen zelf een stem te geven in het zoeken naar aansluiting. 'Ook jonge kinderen hebben vaak verrassend duidelijke ideeën hierover, bijvoorbeeld met wie ze graag zouden willen spelen. Door dat samen te verkennen, krijgt je kind meer grip en zelfvertrouwen.
Probeer dus niet achter zijn rug om speelafspraakjes te regelen. En vergeet niet: de meeste kinderen ontwikkelen de belangrijke sociale vaardigheden vanzelf, ieder op zijn eigen tempo. Blijf daar zelf dus ook vertrouwen in houden.'
