Michelle: 'Had ik maar geweten dat er leerplicht is maar geen schoolplicht'

'Tien jaar geleden dacht ik er niet over na: je kind wordt 4 en gaat naar school. Dat was gewoon wat je deed, volgens het boekje. Bij onze oudste twee volgden we die lijn, maar al snel liepen we met onze oudste dochter tegen iets aan.

In groep 3 werd er met een puntensysteem gewerkt en aan het eind van de dag werd de 'beste leerling' gekozen. Dat was emotioneel zwaar voor haar; ze trok het niet.

Lees ook: Hoe kies je de juiste basisschool?

In gesprek met school

We hebben haar toen een halfjaar terug laten plaatsen, dankzij het flexibele onderwijs op die school. Het tempo van spelenderwijs leren naar stilzitten en presteren bleek te snel. Wij hebben aangegeven: 'Laat haar een stapje terugdoen en kijken hoe ze zich verder ontwikkelt.' Vanaf dat moment zochten we altijd het gesprek met de school, maar wisten niet dat het anders kon.

Tot corona kwam. Thuis deden ze hun werk in anderhalf à twee uur én beter dan op school. De rest van de dag was voor spelen. Dat zette ons aan het denken: waarom is het op school zo anders? Vanaf dat moment zijn we meer gaan nadenken en onderzoek gaan doen.

Verschillende onderwijsvormen onderzoeken

We onderzochten verschillende onderwijsvormen, maar wisten nog niet dat kinderen niet per se fysiek op school hoeven te zijn. In 2022 kwamen we bij een B3-school uit: particuliere scholen die alternatief of spiritueel onderwijs bieden. Ze vallen onder de leerplicht, maar mogen hun eigen lesprogramma indelen. Veel van deze scholen zijn op een boerderij, zodat kinderen veel buiten zijn.

Wat ons aantrok, was de focus op omscholen – voor zowel kinderen als ouders. Daarna wordt gekeken naar wat het kind zelf wil leren, met onderwijs afgestemd op de behoeften en interesses van het kind. Dit klonk voor ons als een prachtige methode.

Lees ook: Welke soorten basisscholen zijn er, en wat houden ze in?

Thuisonderwijs of toch naar school

Deze school stond toen nog in de kinderschoenen. Voor onze oudste twee werkte dat niet, omdat zij gewend waren aan structuur en duidelijke kaders, die daar ontbraken. Wij geloven dat alle kinderen baat hebben bij kaders. Dit bracht ons op het idee verder te onderzoeken: wat zijn de mogelijkheden? Is thuisonderwijs een optie?

Zo ontdekten we stap voor stap wat er mogelijk was. Toen onze jongste twee meiden bijna 4 waren, moesten we kiezen: wat gaan we doen na al het onderzoek dat we hebben gedaan? We hebben uiteindelijk gekozen om ze toch in te schrijven bij een reguliere school, omdat we geen ervaring hadden met thuisonderwijs. Praktisch gezien zochten we naar een ritme dat voor het hele gezin werkte.

Ook vonden we het sociale aspect van school belangrijk, zoals onze oudste kinderen altijd vriendjes en vriendinnetjes hadden. We hebben ze dus wel naar school laten gaan, maar met de afspraak om in gesprek te blijven. Als het niet passend zou zijn, gaan we samen kijken hoe we het kunnen aanpassen.

Lees ook: Denk je aan thuisonderwijs voor jouw kind? Dit zijn de voor- en nadelen

Niet het blije meisje van de zomervakantie

We merkten direct dat het misging in groep 1. Onze jongste was vaak ziek, had sterke emoties en sliep slecht. We pasten dingen aan zonder erover te praten. We dachten: dit komt wel goed. Ondanks opmerkingen als 'Ze mist veel school' en 'Ze moet bijblijven', dachten wij: anders blijft ze gewoon een jaartje langer kleuteren.

Na de zomervakantie zagen we weer problemen. Na een week was ze ziek en overprikkeld. We spraken met school: 'Thuis zien we een meisje dat haar emoties niet kan reguleren, slecht slaapt, doodmoe is en in zichzelf keert. Ze zoekt haar veilige plek op. Dit is niet het blije meisje van de zomervakantie. Dit is voor ons een duidelijk signaal dat haar gezondheid er niet op vooruitgaat'.

Op de rem trappen

Dit was voor ons het moment om te zeggen: 'Wij trappen op de rem'. Ik had mezelf ingelezen en wist dat je een kind tot 6 jaar vijf uur per week thuis kan houden zonder toestemming van school, en tien uur in overleg met school. We begonnen met vijf uur, later tien uur per week.

Maar zelfs dat bleek niet genoeg, zeker met de feestmaanden in zicht, die al veel spanning met zich meebrengen – vooral voor een gevoelig kind. Daarom besloten we haar extra rust te geven om haar te beschermen en haar in die periode van twee maanden te laten herstellen.

Lees ook: Alles over de leerplicht

De regie nemen over je kind

We hebben duidelijk gemaakt aan school: 'Dit is wat wij als ouders doen'. Wij nemen de regie over ons kind, altijd vanuit liefde en het beste voor haar. Het is belangrijk om het gesprek aan te gaan met school, want de leerkracht wil ook het beste voor je kind. Maar als ouder moet je goed weten wat je kind nodig heeft, wat er mogelijk is, en dat kunnen beargumenteren.

Wat heeft ons kind nodig? Wat is voor haar passend? School kan een mening hebben, maar de regie ligt bij ons. Gelukkig denkt school goed mee. Wij zijn open naar hen toe. Het gaat niet om wat school niet goed doet, maar wat voor ons kind werkt.

Terugkijken met de kennis van nu

Als ik terugkijk op het onderwijs van mijn kinderen, vraag ik me weleens af: wat als we tien jaar geleden al hadden geweten wat we nu weten? Wat als ze meer ruimte hadden gekregen voor hun eigen manier van leren? Voor hun eigen interesses? Zouden ze dan anders naar school, naar leren, naar zichzelf hebben gekeken?

Onze oudste, in de tweede van de middelbare, zegt nu: 'Ik mag maar zoveel tekorten hebben, anders ga ik niet over'. Het lijkt wel alsof alles draait om presteren, en als je dat niet doet, ben je niet goed genoeg. Die druk dragen ze het hele jaar met zich mee.

Meer naar het kind zelf kijken

Onze zoon, die in groep 8 zit, krijgt volgende week zijn eindadvies. Hij maakt zich een beetje zorgen, omdat zijn tussentijdse uitslag lager was dan verwacht. Hij zat toen minder lekker in zijn vel, maar heeft hard gewerkt om zich te ontwikkelen. Hij wil echt niet onderdoen, omdat hij het gevoel had gefaald te hebben door dat lage advies.

Nu hoopt hij het niveau te behalen dat hij voor ogen heeft, zodat hij zijn zelfvertrouwen kan herpakken en trots kan zijn op zichzelf. Als we niet voor regulier onderwijs hadden gekozen, maar bijvoorbeeld voor een vrije school, daltononderwijs, democratisch onderwijs of misschien voor thuisonderwijs, dan was er nu veel meer aandacht voor het kind zelf. Onze kinderen hadden waarschijnlijk minder prestatiedruk ervaren.'

Herken jij jezelf in dit verhaal of doet dit verhaal iets met jou? Deel jouw ervaring, menig of advies op ons forum zodat we samen met elkaar hierover in gesprek kunnen gaan.

Je kunt Michelle volgen op Instagram: @michellevanderpanne