Jaarlijks worden in Nederland 170 kinderen geboren met een ernstige aangeboren hartafwijking. Nu 90 procent van hen na de operatie overleeft, zetten onderzoekers van het Utrechtse ziekenhuis ook in op de kwaliteit van leven. Kinderen die worden geboren met een ernstige hartafwijking kunnen iets overhouden aan de opname op de intensive care, maar hebben soms al vertraagde hersenontwikkeling in de buik.
Dat komt doordat het hart de zuurstof en voedingsstoffen niet goed kan rondpompen. Dat blijkt uit een onderzoek van Manon Benders, hoogleraar Neonatologie, dat al vanaf 2016 in het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ) loopt.
Lees ook: Baby Ties onderging een openhartoperatie: 'Er was nog één handje vrij om vast te houden'
Hoe meer afwijkingen in de placenta, hoe kleiner de hersenen
Aan het onderzoek deden meer dan driehonderd vrouwen en hun baby's mee. Zij ondergingen op drie momenten een MRI-scan: één aan het eind van de zwangerschap, wanneer het kind nog in de buik zat, één voor de hartoperatie na de geboorte en één erna. ,,Hieruit blijkt dat kinderen al voor de geboorte een achterstand in de ontwikkeling kunnen hebben. Maar we wilden nu weten hoe dat komt, en zo kwamen we bij de placenta", zegt Maaike Nijman, arts-onderzoeker bij het WKZ.
De placenta, of moederkoek, is het orgaan dat het embryo in samenwerking met de moeder tijdens de zwangerschap aanmaakt, onder meer om de foetus te voeden, zuurstof te brengen en hormonen door te sturen voor groei. Uit het Utrechtse onderzoek blijkt dat dit orgaan heel belangrijk is bij de ontwikkeling van de hersenen.
Meer lezen: De placenta (moederkoek): wat is haar functie?
We zijn nog niet zo ver dat we de placenta kunnen vervangen, maar we kunnen wel proberen om het orgaan te ondersteunen
Maaike Nijman Artsonderzoeker WKZ
Wanneer de placenta niet goed is aangelegd door het lichaam of niet goed functioneert door bijvoorbeeld ontstekingen, is de kans groter op een vertraging in de hersenontwikkeling bij kinderen met een ernstige aangeboren hartafwijking, laat het onderzoek zien. ,,Wij zagen dat hoe meer afwijkingen er in de placenta waren, hoe kleiner de hersenen van de baby zijn", aldus Nijman.
Meer moeite met plannen, vaker angststoornissen en motorische achterstand
Vooral na dertig weken zwangerschap kan het misgaan. Er is dan een spurt in de groei van de hersenen en de ontwikkeling van de hersenstructuren, een soort wegennetwerk in de hersenen die bepaalde functies en gedrag beïnvloeden, blijft achter. Met mogelijk motorische problemen en aantastingen in het leervermogen tot gevolg. ,,Bij deze kinderen zien we dat ze meer moeite hebben met plannen en dat ze vaker aandachtstoornissen hebben. Ook lopen ze motorisch vaker achter."
Wat kunnen medici met deze informatie? Nijman: ,,Zo vroeg mogelijk ingrijpen. We zijn nog niet zo ver dat we de placenta kunnen vervangen, maar we kunnen wel proberen om het orgaan te ondersteunen. In Canada loopt een studie waar extra zuurstof aan de moeder wordt gegeven in de hoop dat het bij het kind komt. We kunnen daarnaast kijken naar medicatie."
Factoren stapelen zich op
Maar niet alleen de placenta heeft invloed op de hersenontwikkeling; ouders krijgen met de 20 wekenecho de diagnose van een hartafwijking, wat de moeder heel veel stress geeft. Benders ,,Al deze factoren stapelen zich op en dat uit zich op dat wegennetwerk in het brein."
De ouders die meededen aan het onderzoek, zijn door het WKZ voor de geboorte benaderd. Nijman: ,,Dit was voor ouders soms best schrikken, want ze hadden al gehoord over de hartafwijking en dan begonnen wij over de hersenen. Maar we kunnen hen hierin ondersteunen, want we houden de ontwikkeling van de kinderen na de geboorte nog een tijd in de gaten."
