'Er bestaan geen ideale ouders en geen ideale kinderen: het komt wel goed'
Psycholoog Rita Kohnstamm (86) was de eerste hoofdredacteur van Ouders van Nu, van 1969 tot 1985.
'Voordat Ouders van Nu er was, werd er over kinderen en opvoeding weinig geschreven – alleen een klein beetje in Libelle en Margriet. Kinderen waren een ding van de moeder. Eind jaren zestig veranderden door de democratisering en de emancipatie de gezagsverhoudingen in gezinnen. Ouders werden onzeker.
Een kinderpsychiater, kinderarts en neuroloog die elkaar kenden, hadden vanuit hun professie gemerkt dat de opvatting 'vaders wil is wet en moeder heeft het beste met je voor' op losse schroeven kwam te staan. Ouders kregen meer oog voor wat er in hun kinderen omging en wat ze konden. De drie experts begonnen samen Ouders van Nu.
Moeders kregen steeds meer een eigen leven
In die beginjaren hadden we een panel met ouders die ons tijdens een brainstormdag vertelden wat ze belangrijk vonden om te lezen in Ouders van Nu. Daar luisterden we goed naar. Elke maand kregen deze ouders een artikel thuisgestuurd waarop ze commentaar konden geven. Dat commentaar drukten we ook af. Zo hadden we voeling met wat ze belangrijk vonden.
Toen begin jaren zeventig de eerste peuterspeelzalen opengingen, kregen moeders wat meer vrije tijd. Als ze dan onderling de opvang ook een beetje verdeelden, hadden ze één of twee dagen tijd voor zichzelf. Dat waren belangrijke thema's voor ons om over te schrijven.
Dan schreven we bijvoorbeeld over hoe je thuis een plek voor jezelf kon maken waar niet ook de kinderen doorheen denderden en ook je man niet kwam. Al was het maar een hoek ergens, met je eigen spullen. Vrouwen kregen steeds meer een eigen leven. Moeders gingen opleidingen doen en daarna dachten ze: dan wil ik er ook iets mee doen. Parttime werken bijvoorbeeld.
Lief ouderschap staat voorop
Als ik zie hoeveel speelgoed kinderen tegenwoordig hebben, is dat niet te vergelijken met de jaren vijftig en zestig. Wij schreven toen: 'Het is verstandig om af en toe eens de helft van het speelgoed op te ruimen'. Dat was overzichtelijker, zodat kinderen nieuwe dingen konden ontdekken. Daar is nu geen beginnen aan. De leefwereld is nu zo anders. Niet slechter, maar anders.
Ik heb altijd geprobeerd om op te schrijven, en ook in gesprekken met ouders te benoemen: doe wat bij je past. Er zijn geen algemeen geldende regels in een opvoeding. Een voorbeeld dat ik regelmatig gaf: in de opvoedadviezen staat vaak dat je geduldig moet zijn. Maar als je een wat opvliegerig karakter hebt, is geduldig zijn lastig. Je kind went ook aan hoe je bent. Lief ouderschap staat voorop en lieve ouders kunnen soms hun geduld verliezen.
Lees ook: Goed genoeg ouderschap: 'Feilbare ouders bewijzen hun kind een enorme dienst'
De ideale ouder bestaat niet
Ik heb me altijd verzet tegen opvoedadviezen. Dan las ik in andere tijdschriften: 'Tien regels om je kind lekker te laten slapen'. Nou, die zijn er niet. Er zijn weinig dingen die je in tien regels kunt vatten. Het leven is een beetje rommelig en daar moet je als ouders in zien te schipperen. Er bestaan geen ideale ouders en geen ideale kinderen: het komt wel goed.
In al die informatie die ouders nu kunnen opzoeken op internet zit geen lijn. Ik zou dol worden en me daarvoor afschermen. Of me richten op één bepaalde bron. De wereld van nu is warrig en het is ook warrig als het gaat om het opvoeden van kinderen. Als je je realiseert dat de ideale ouder niet bestaat, kun je een heleboel lezen en horen en die vele opvoedadviezen naast je neerleggen. Je moet kiezen: wat kan ik en wat kan ik niet?
En daar moet je kind het ook maar mee zien te rooien. Kinderen kunnen veel hebben, als er maar van ze gehouden wordt en er warmte is. Dan kunnen ze best een beetje rare ouders verdragen.'
'Vertrouw op jezelf als ouder: dat droegen we uit'
Marianne de Groot (74) was hoofdredacteur van 1992 tot 1999.
'Die periode van de eerste keer zwanger zijn totdat je kind een jaar of 1, 2 is ... Het is maar zo'n korte periode, maar wel een heel intense en intieme. Veel van onze lezers hadden behoefte aan geruststelling: je doet het goed, je kunt dit. Wat dat betreft zijn ouders door de jaren geen spat veranderd.
Adviserende rol
Ook de onderwerpen zijn nog hetzelfde. Elke generatie heeft dezelfde onzekerheden en vragen. Zelfs met de toegang tot internet los je niet alles op. In mijn tijd kregen we veel brieven en die beantwoordden we ook allemaal. Wisten we het antwoord niet, dan stuurden we ze door naar de deskundigen en dan namen zij weer contact op met de lezers.
Ouders van Nu had echt een adviserende rol. De vragen gingen vaak over het kind: 'Mijn kind wil niet eten, wat kan ik doen?' was een beruchte. Maar ook over relaties. 'Ik heb geen zin meer om met mijn man te vrijen, en hij vindt me niet meer interessant.' Vrouwen die zich lelijk voelden na de zwangerschap en weer zichzelf wilden zijn. Ja, we hadden best intieme gesprekken.
Veranderende inzichten
In mijn tijd veranderden ook de inzichten. De meest beroemde en beruchte: op de buik slapen. Toen ik begon als hoofdredacteur was op de buik slapen normaal. Lekker doen! Toen werd in onderzoek erg duidelijk dat de kans op wiegendood toeneemt bij buikslapers. In mijn tijd kon je je baby ook nog onder een dekbed laten slapen. Inmiddels is dat ook een heilige en veiligere wet: gebruik een dekentje en lakentje zodat je baby niet verward kan raken.
Lees ook: Veilig slapen voor je baby: waar moet je op letten?
Vertrouw op je intuïtie
Vertrouw op jezelf als ouder: dat droegen we uit. Dat ondervond ik zelf ook aan den lijve. Hans, mijn zoon was 6 jaar en behoorlijk ziek. Het leek op een bekende ziekte, met vlekjes en hoge koorts. De huisarts wilde druppeltjes geven, maar ik vertrouwde het niet en zei: "Het is roodvonk. Ik weet het zeker."
In die tijd was die ziekte veel gevaarlijker dan nu. Toen ik op zaterdag toch maar weer naar de weekendarts ging, vloekte die het uit: "Het is roodvonk, hij heeft meteen antibiotica nodig." Ik vertrouwde op mezelf en dat gevoel wilden we ook bij Ouders van Nu creëren. Vertrouw op je intuïtie.'
'Als Ouders van Nu het al niet weet, wie dan wel?'
Karen Kroonstuiver (57) was twee keer hoofdredacteur. Van 1999 tot 2006 en van 2012 tot 2013.
'Ik zei in die eerste tijd vaak: "Als Ouders van Nu het al niet weet, wie dan wel?" Wij voeren op deskundigen en hadden een goed netwerk van gynaecologen, vroedvrouwen, voedingsdeskundigen en orthopedagogen. Ouders konden een telefoonlijn (de Ouders van Nu Opvoedlijn) bellen als ze vragen hadden. En dat werd massaal gedaan.
De vragen die toen speelden, zijn in al die jaren niet veranderd. Iedere vrouw die voor het eerst moeder wordt, gaat door dezelfde emoties, vragen en twijfels heen. We waren niet directief, maar vertelden wat er allemaal kon.
Je doet je best
Ik werd hoofdredacteur toen mijn oudste kind 3 jaar was en mijn jongste vier maanden. Sinds toen heb ik me nooit meer druk gemaakt over het eet- en slaapgedrag van de kinderen. "Ren er niet achteraan met een boterham. Ze komen wel," zo'n advies gaf mij als moeder wel vertrouwen.
In die tijd ging het vaak over dat een kind goed moest eten. Er kwam van alles op de markt aan Danoontjes-achtige toestanden. Ouders van Nu legde toen veel de nadruk op goed eten, goed slapen en lichamelijke verzorging en dan komt de rest wel goed. Je doet je best, ook op pedagogisch gebied, en meer kun je niet doen.
Lees ook: Lust je kind alleen droge pasta en crackers? Deze kinderarts en gedragstherapeut gaan je helpen
Alles opzoeken
Tegenwoordig kun je alle informatie opzoeken, ouders weten nu zo veel meer. Te veel misschien wel. In mijn tijd moest je nog liegen om een echo te krijgen, want die kreeg je niet standaard. Wij schreven daarover in Ouders van Nu: 'Goed dat het kan, maar je moet weten wat je doet als je een slechte uitslag krijgt.' Ik verbaasde me in die tijd over hoe gedachteloos mensen die techniek omarmen en zich niet realiseren wat het effect kan zijn.'
'Nu denk ik: zorg gewoon dat je er bent voor je kind'
Yolande de Best (67) werkte van 1987 tot 1996 als redacteur en was hoofdredacteur van 2006 tot 2010.
'Er waren in mijn tijd twee opvattingen over moeders. 1: Ze moeten de ruimte krijgen om te kiezen wat ze willen. 2: Als je voor kinderen kiest, verdienen ze de aandacht van hun eigen ouders en breng je ze niet naar de opvang.
In 1987 werkte de meerderheid van de vrouwen niet. Het was een totaal andere wereld. Internet bestond niet. Bij Ouders van Nu schreven we over alles, we lieten geen onderwerp onbesproken, maar nooit kozen we een kant.
Jonge ouders aan de lijn
Ouders konden ook bellen naar de Ouders van Nu Advieslijn. Ik heb speciaal een studie pedagogiek gedaan zodat ik de lezers van goed advies kon voorzien. Zat ik daar 's avonds in de kille flat waar de uitgeverij toen was gehuisvest – muizen trippelden over de vloer – met jonge ouders aan de lijn.
40 procent van de telefoontjes was van vrouwen die wilden horen dat ze zwanger waren. In die tijd hadden we nog niet zo'n secure thuistest. Er belden daarnaast vooral veel ouders die zich geen raad meer wisten met de slaapproblemen van hun peuter en graag met iemand die er verstand van had een plan wilden maken.
Niet perfect
Ik denk dat mijn opvatting over het ouderschap sindsdien niet is veranderd. De basis is dat een kind veilig gehecht moet zijn. En nee, niet alles hoeft perfect te zijn. Ik heb nu twee kleinzoons van rond de 1 jaar, dus ik zit weer midden in de babyfase.
Het valt me op hoeveel informatie mijn eigen kinderen nu krijgen. En dat ze voor elke ontwikkelingsfase een heleboel nieuwe spullen nodig hebben. Dingen waarvan ik denk: hoeft niet. Zorg gewoon dat je er bent als ouder. Dat je van ze geniet. Je hoeft niet voor elke fase nieuwe dingen aan te schaffen. Het gaat om de relatie met je kind. Volg je intuïtie.
Lees ook: Baby uitzetlijst: de complete checklist
Probeer te relaxen
Het zoontje van mijn dochter was afgelopen weken veel ziek. Hij viel van het een in het ander: verkoudheidsvirus, oorontsteking, tandjes. Hij at slecht. Mijn dochter maakte zich druk om de 35 gram worteltjes die hij nu niet at.
Ik zei: "Als hij maar drinkt, probeer een beetje te relaxen." We zijn een informatiemaatschappij geworden, alles wordt meteen uitgezocht. Kijk gewoon naar je kind. Lacht hij, is hij blij? Je bent gauw een good enough mother.'
'We zijn ouders toen gaan stimuleren om contact met elkaar te zoeken'
Nancy Berendsen was hoofdredacteur van 2010 tot 2012.
'Ik herinner me de momenten dat ik 's nachts met mijn jongste aan het avonturieren was. Dat zijn eenzame momenten. In een van die nachten is het idee van #nachtouders ontstaan. Ik was met de fles bezig en dacht: wat zou het lekker zijn om nu met iemand te delen dat ik al twee uur een huilend kind loop te wiegen. Dat ouders elkaar kunnen vragen: ik heb alles al geprobeerd. Iemand nog tips? Troost? Het gevoel van: je bent niet alleen.
Nachtouders van nu
Het waren de beginjaren van Twitter. We zijn ouders toen gaan stimuleren om contact met elkaar te zoeken. We maakten community's die je op onverwachte tijdstippen kon benaderen voor troostboodschappen of een tip.
Het werd een succes. De #nachtouders-community was een soort ontlading, een ventiel, waar je even van je af kon praten. Dat je kon zeggen: "Ik wil zo graag slapen." De term werd zelfs genomineerd door Van Dale als nieuw woord van het jaar.
Meepraten met andere ouders? Hier vind je ons forum.
Best gelezen
We probeerden meer dingen bespreekbaar te maken. Zo hadden we de rubriek 'De eerste keer na de bevalling', verteld vanuit het perspectief van de vrouw én de man. Ik vond het belangrijk dat we angsten, dromen en geheimen wisten te vangen. De dingen die je bijna niet met je vriendin durfde te bespreken.
Wanneer hadden ze weer seks? Waren ze bang? Vrouwen vertelden over de dingen die ze voelden. Vindt hij me niet uitgelubberd? Het bleek een schot in de roos, veel ouders herkenden zich erin. Het was onze best gelezen rubriek.'
'Alle ouders struggelen op hun eigen manier'
Hilde Tholen (46) was hoofdredacteur van 2013 tot 2023.
'Na mijn tweede sollicitatiegesprek deed ik thuis een zwangerschapstest. Mijn oudste was een halfjaar. Toen ik hoorde dat ik de nieuwe hoofredacteur van Ouders van Nu zou worden, vertelde ik aan de uitgever dat ik zwanger was. "Jullie zijn de eersten die het weten." Het was nog zo pril. De uitgever vond het helemaal passen bij de doelgroep.
Leren relativeren
Op mijn werk, thuis en als ik aan het sporten was, ging het over kinderen. Dat was wel overdonderend soms. Maar ook leerzaam. Ik sprak natuurlijk regelmatig met onze experts en toen mijn kinderen slecht aten, hoorde ik hun zinnen in mijn hoofd. "Er is geen kind van 18 dat alleen maar doperwten en vissticks eet."
Door mijn werk bij Ouders van Nu zag ik dat alle ouders struggelen op hun eigen manier. Ik ben er nog meer door gaan relativeren. Er zijn nou eenmaal veel manieren waarop je een kind kunt grootbrengen.
Het taboe doorbreken
In de jaren dat ik er werkte, is er veel veranderd in de rol van partners en hoe we omgaan met inclusiviteit. Achteraf had ik dingen anders gedaan. In mijn begintijd spraken we best een beetje basherig over vaders. Zo van: hij doet nooit wat.
Het blad was toen veel meer een Moeders van Nu. Ook waren we een stuk minder divers. Ik herinner me een Zwangerspecial met twee covers. De ene kant was roze voor als je een meisje kreeg, de achterkant blauw. Dat traditionele zou ik nu nooit meer doen.
Ook had ik achteraf Ryan op de cover moeten zetten, die tijdens diens transitie een baby kreeg en daarover vertelde in Ouders van Nu. In die tijd was ons coverbeleid: er staat altijd een BN'er op de cover. Maar om te helpen om het taboe te doorbreken, had Ryan daar moeten staan.'
