Roodvonk bij baby en kind: hoe herken je het?

Wat is roodvonk?

Roodvonk is een vlekjesziekte die vooral voorkomt bij kinderen tussen de drie jaar en acht jaar. Oudere kinderen en volwassenen kunnen het ook krijgen, maar dat komt erg weinig voor. De ziekte gaat gepaard met koorts en een rode, ruwe huiduitslag over het hele lichaam.

Roodvonk komt dus vooral voor bij kleine kinderen en die kunnen zich erg ziek voelen. Toen er nog geen goede antibiotica tegen roodvonk waren, was het een ziekte met soms ernstige complicaties. Tegenwoordig komt roodvonk niet meer zo vaak voor en is de infectie niet erger dan een keelontsteking. Antibiotica zijn nu meestal niet meer nodig of zinvol bij roodvonk.

Oorzaak

Roodvonk wordt veroorzaakt door de bacterie Streptococcus pyogenes. Dit is een streptokokkenbacterie die in de neus- en keelholte zit. De bacterie die roodvonk veroorzaakt, de groep-A-streptokok (GAS), kan ook krentenbaard, keelontsteking of amandelontsteking veroorzaken.

Symptomen van roodvonk

Roodvonk verloopt in een aantal fases, met verschillende symptomen:

1. 01.

   De eerste ziekteverschijnselen zijn: geen trek in eten, hoge koorts, overgeven, hoofdpijn en keelpijn.

2. 02.

   Op de tweede dag krijgt je kind vlekjes die lijken op kippenvel. Ze beginnen op de borst en breiden zich daarna uit, met name in plooien zoals de oksels en de liezen. De vlekjes zijn ruw en kunnen aanvoelen als schuurpapier. Ze jeuken niet. Opvallend is dat er geen vlekjes rond de mond en neus zitten.

3. 03.

   Na drie dagen kan je kind een dikke, rode tong met bobbeltjes krijgen. Dit wordt een 'frambozentong' genoemd.

4. 04.

   Na drie tot vijf dagen gaat de koorts over en weer wat dagen later verdwijnen de vlekjes.

5. 05.

   Twee tot drie weken nadat de klachten zijn begonnen kan de huid van je kind gaan vervellen, met name bij de vingers en tenen.

Heeft je kind huiduitslag? Check dan deze handige rode vlekkenwijzer

Is roodvonk besmettelijk?

De roodvonkbacterie zit in de neus en keel van iemand die besmet is. Veel mensen dragen de bacterie bij zich zonder dat ze er ziek van worden. De bacterie wordt verspreid via speekseldruppeltjes in de lucht. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij hoesten, niezen of praten. Je kunt deze druppeltjes inademen en besmet raken.

Roodvonk is dus een besmettelijke ziekte. Als je kind roodvonk heeft, is hij besmettelijk vanaf het begin van de eerste klachten, dus vóór je vlekjes ziet, tot na het vervellen van de huid.

Hoe vaak komt de ziekte voor?

Roodvonk komt vooral voor bij kinderen die tussen de drie en acht jaar oud zijn. Volgens het RIVM komt de ziekte vaker voor tijdens de zomermaanden.

Hoe gevaarlijk is roodvonk?

Roodvonk was vroeger berucht vanwege de ernstige complicaties die soms voorkwamen, zoals longontsteking, nierontsteking, hersenvliesontsteking en reuma. Tegenwoordig komen deze complicaties bijna niet meer voor en verloopt de ziekte meestal mild. Roodvonk gaat vanzelf over en hoeft meestal niet met antibiotica behandeld te worden.

Je kunt je kind niet laten inenten tegen roodvonk. Als je kind een keer roodvonk heeft gehad, kan hij het nog een keer krijgen. Hij voelt zich dan wel minder ziek dan de vorige keer.

Wat moet je doen als je kind roodvonk heeft?

Als je kind roodvonk heeft, moet hij uitzieken. Zorg voor voldoende rust en let erop dat je kind genoeg drinkt, zeker wanneer hij koorts heeft. Met name jonge kinderen en baby's kunnen snel uitdrogen als ze koorts hebben. Geef je kind geregeld een slokje koud water.

Door de keelpijn heeft je kind waarschijnlijk niet zoveel zin in eten. Dat is niet zo erg. Eten is minder belangrijk dan drinken. Probeer uit waar hij trek in heeft en geef eventueel een paracetamol tegen de pijn. Als je goed pijnstilling geeft, gaan kinderen vaak ook weer beter drinken, waardoor ze minder snel uitdrogen. Je kind hoeft niet in bed te blijven, maar zorg wel dat hij het rustig aan kan doen en kan slapen wanneer hij moe is.

Lees meer: zo herken je uitdroging bij je kind

Behandeling

Roodvonk gaat bijna altijd vanzelf over binnen zeven tot tien dagen. Antibiotica zijn meestal niet nodig of wenselijk, omdat ze vaak niet helpen bij keelpijn door een bacterie. De klachten van roodvonk duren met antibiotica gemiddeld een halve dag korter dan zonder antibiotica. Bovendien kunnen antibiotica bijwerkingen geven waar je kind last van heeft, zoals diarree. Antibiotica schaadt namelijk ook de goede bacteriën die in de darmen zitten. En als je kind te vaak antibiotica krijgt worden bacteriën er ongevoelig voor.

Rust helpt om beter te worden. Eventueel kun je je kind paracetamol geven tegen de pijn. Lees eerst altijd goed de bijsluiter om te bepalen hoe veel je kind mag en hoe vaak.

Lees ook: wat als je kind een medicijn niet wil innemen?

Wanneer bel je de huisarts?

Roodvonk gaat vanzelf over na zeven tot tien dagen. Twijfel je of je kind deze ziekte heeft of maak je je zorgen over zijn klachten, dan is het altijd verstandig om de huisarts te bellen. Doe dit in elk geval als je kind:

• een erg zieke indruk maakt of steeds zieker wordt

• het benauwd heeft

• een piepende of gierende ademhaling heeft

• een blauwe kleur heeft

• niet meer kan drinken of slikken

• opvallend kwijlt

• zijn mond bijna niet meer open kan krijgen

• als de klachten na tien dagen niet over zijn

Als je kind beter is geworden van de roodvonk, maar in de weken of maanden erna weer ziek wordt met koorts, dikke, rode gewrichten, dikke oogleden, roze plas en onrustige bewegingen, bel dan ook de huisarts.

Maatregelen om roodvonk tegen te gaan

Je kunt niet voorkomen dat je kind anderen besmet. Roodvonk is immers al besmettelijk voordat je kind symptomen heeft. Wel kun je de kans zo klein mogelijk maken dat anderen het ook krijgen:

• Vertel je kind dat hij zo min mogelijk zijn neus en mond moet aanraken.

• Gebruik papieren zakdoeken en gooi ze na één keer gebruiken weg.

• Laat je kind niezen en hoesten in zijn elleboog.

• Was vaak je handen en die van je kind met water en zeep.

Tips voor je kind

Als je kind roodvonk heeft, kun je hem ook nog op deze manieren helpen:

• Extra drinken: als je kind koorts heeft, geef hem dan extra water te drinken. Hoeveel moet een kind per dag drinken?

• Tegen de keelpijn: geef je kind af en toe een waterijsje, snoepje of dropje om op te zuigen. Een slokje koud water kan ook helpen.

• Dunne kleding: bij koorts is het belangrijk dat je kind de warmte kwijt kan. Kleed hem niet te warm aan, met katoenen kleding die los zit. In bed is een laken of dunne slaapzak vaak genoeg. Rilt je kind of heeft hij het koud, geef hem dan een dekentje.

• Genoeg rust: als je kind roodvonk heeft, hoeft hij niet de hele dag in bed te liggen. Zorg wel voor voldoende rust. Even naar buiten, een boekje lezen of een rustig spelletje doen kan fijn zijn en afleiden van de pijn.

Mag je kind naar het kinderdagverblijf?

Als je kind zich verder goed voelt, kan hij naar het kinderdagverblijf of naar school. Roodvonk is al besmettelijk voordat iemand vlekjes krijgt. Thuisblijven helpt niet om te voorkomen dat anderen ziek worden. Vertel het aan de leidster of leerkracht als je kind roodvonk heeft. Zij kunnen dan andere ouders informeren en adviseren om te letten op de symptomen van roodvonk bij hun kind.

Roodvonk gevaarlijk voor zwangeren

Raak je tijdens je zwangerschap besmet met roodvonk, dan is dat niet schadelijk voor je baby. In overleg met je verloskundige of huisarts kun je de koorts verlagen met paracetamol, omdat hoge koorts in sommige gevallen weeën kan opwekken. Verder heeft de ziekte geen gevolgen tijdens de zwangerschap.

Ben je net bevallen met een keizersnede of heb je tijdens de bevalling een knip of ruptuur gehad? Dan is er een klein risico op kraamvrouwenkoorts wanneer je wordt besmet met de bacterie die roodvonk veroorzaakt. Nauw contact met een kind met roodvonk wordt dan afgeraden. Hetzelfde geldt voor een kind met krentenbaard, dat net als roodvonk wordt veroorzaakt door groep-A-streptokokken. De kans is klein, maar als iemand in je gezin roodvonk heeft én jij net bent bevallen met een keizersnede, knip of ruptuur, overleg dan met je verloskundige of huisarts wat je het beste kunt doen.

Valt roodvonk binnen Rijksvaccinatieprogramma?

Er is geen vaccinatie die voorkomt dat kinderen roodvonk krijgen. Dit zijn alle vaccinaties die een kind via het Rijksvaccinatieprogramma kan krijgen.

Bron: RIVM, Thuisarts