Monnikspeper voor hormonale balans, Chinese kruiden om een miskraam te voorkomen, en fenegriek om de melkproductie op gang te brengen. Uit onderzoek van Moeders van Morgen Lareb blijkt dat 9 tot 57 procent van de vrouwen weleens een kruiden(genees)middel gebruikt in de zwangerschap of tijdens de borstvoedingsperiode. Vaak denken moeders dat de natuurlijke bestanddelen van kruidenmiddelen minder gevaarlijk zijn dan farmaceutische medicijnen. Maar klopt dat eigenlijk wel?
Natuurlijk dus gezond?
,,Moeder natuur is een bron van geneesmiddelen maar ook een schatkist vol giftige stoffen", zegt Edwin van den Worm die als docent Farmaceutische wetenschappen is verbonden aan de Universiteit Utrecht. ,,Sommige mensen hebben de overtuiging dat alles kan worden opgelost door Moeder Natuur. Dan wijs ik een paar plantjes aan in de botanische tuin waar ik rondleidingen geef en zeg: 'Als je hier twee besjes van eet dan ben je over een uur dood en is er niks meer aan te doen'.
Het andere uiterste is ook waar: kruidenmiddelen kunnen een medicinale werking hebben. Morfine komt uit een plant, aspirine is ontdekt uit de bast van de wilg en colchicine tegen jicht komt uit de herfsttijloos."
Wees met kruidenmiddelen net zo voorzichtig als met medicijnen; ze kunnen schadelijk zijn voor je kind
Edwin van den Worm Universiteit Utrecht
Lesje farmacie
Wat het gebruik van kruidenmengsels extra tricky maakt, is dat er honderden stoffen in zitten waarvan de werking niet duidelijk is. Van den Worm: ,,Het verschil tussen een kruidengeneesmiddel en een regulier geneesmiddel, is dat in een regulier geneesmiddel één werkzame stof zit. Er mogen geen andere stoffen in zitten, behalve vulmiddel en poeder om er een tablet van te maken.
Een kruidenmiddel bevat wel een paar duizend stoffen. Meestal wordt een plant gekozen vanwege één of twee werkzame stoffen, maar daarnaast krijg je een cocktail van stoffen binnen waarvan het effect op het ongeboren kind onbekend is."
Voor het lichaam maakt het niet uit of een stof uit de natuur komt of synthetisch gemaakt is. ,,Ons lichaam denkt niet: hé dat stofje komt uit een paardenbloem, daar ga ik het beter op doen. Stoffen – natuurlijk of synthetisch – binden zich aan receptoren die op weefsels en bloedvaten zitten, en hebben zo een effect in het lichaam. Scheikundig gezien zijn de twee ook exact hetzelfde."
Iets anders: Voedingsdeskundige Sharon Asscher geeft verduidelijking over kruiden eten tijdens de zwangerschap
Overdosis
Er is nog een reden waarom je kruidenmiddelen beter links kunt laten liggen: een ongeboren of zogend kind krijgt snel een overdosis. Van den Worm: ,,Stoffen die de moeder binnenkrijgt, deelt ze met haar kind via de placenta of moedermelk. Het kind is nog heel klein, dus de concentratie van zo'n stof in de vrucht wordt hoog.
Stel: een moeder van 65 kilo krijgt duizend moleculen van een kruidenmengsel binnen. Daarvan gaan er zo'n 50 à 100 naar de foetus die 20 gram weegt. Een superhoge concentratie, waarvan we de (lange termijn) gevolgen vaak niet kennen."
Monnikspeper, maca en tarwekiemolie
Chinese kruiden, monnikspeper, maca en tarwekiemolie zijn populair voor of tijdens de zwangerschap, blijkt uit het Lareb onderzoek. De middelen zouden de bevruchting en innesteling bevorderen en/ of de kans op een miskraam verminderen. Van den Worm heeft zijn bedenkingen. Over monnikspeper wordt gezegd dat het bijdraagt aan een betere hormonale balans.
,,Dat betekent dat er natuurlijke hormonen in zitten. Hetzelfde geldt voor maca, een wortel die steroïde-achtige verbindingen bevat en populair is onder bodybuilders. Het werkt als een soort doping; ik zou zwangere vrouwen sterk afraden maca te gebruiken." Over tarwekiemolie is Van den Worm milder. ,,Tarwekiemolie is geen kruiden(genees)middel maar ondersteunt de gezondheid zoals vitamine C dat doet."
Lees hier meer over tarwekiemolie en zwanger worden.
Chinese kruiden
Chinese kruiden zijn verreweg het populairst in het Lareb-onderzoek. ,,Veel mensen zweren erbij, maar ik zou er héél voorzichtig mee zijn. Mijn collega, die hoofd is van de kruidenafdeling van het Centrum ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) gaat minstens twee keer per jaar naar China om kruidenkwekerijen te bezoeken. Er wordt met veel gif gespoten en de kwekerijen liggen soms aan achtbaanssnelwegen of onder de aanvliegroutes van een vliegveld. Als de planten klaar zijn om geoogst te worden zijn ze zwaar verontreinigd met zware metalen."
Bovendien bevatten veel door Chinezen gebruikte kruiden steroïden. Daarom zijn ze zo populair bij bodybuilders, vertelt Van den Worm. ,,Als mensen zich willen onderdompelen in de Chinese geneeskunde moeten ze dat zelf weten. Maar wacht ermee totdat je kind geen borstvoeding meer krijgt."
Lees ook: Rauwe groenten en fruit tijdens je zwangerschap, kun je alles eten?
Kruiden tijdens borstvoeding
Uit eerder onderzoek blijkt dat tussen de 15 en 45 procent van de lacterende vrouwen een kruid gebruikt om de melkproductie te bevorderen. Vooral fenegriek is populair. Fenegriek zou de melkproductie inderdaad bevorderen, blijkt uit een meta-analyse. In onderzoek zijn nog geen nadelige effecten gevonden bij moeder of kind.
Wel zou het tot bijwerkingen kunnen leiden als misselijkheid, braken en een vreemde geur of smaak van de moedermelk. Borstvoedingsthee met anijs en venkel wordt door het Voedingscentrum afgeraden. Ook wordt afgeraden om venkel- en anijsthee aan baby's te geven. In venkelzaad zit estragol wat tot leverschade kan leiden en mogelijk kankerverwekkend is.
Wat kan geen kwaad?
Gelukkig kun je kruiden in de keuken zoals basilicum, koriander, tijm, oregano en munt gewoon gebruiken. Van den Worm: ,,De concentratie vluchtige oliën die in deze kruiden zit is zo laag, dat het geen kwaad kan." Ook in kamillethee en lavendeldruppels ziet Van den Worm niet veel kwaad.
,,Als jij ontspant door een kopje kamillethee of lavendeldruppels op je hoofdkussen, dan zou ik dat vooral doen. Verder is het verstandig om op te passen met kruiden(genees)middelen, zeker als je zwanger bent of borstvoeding geeft. Je wilt niet dat de verkeerde stoffen in je kind terechtkomen. Je kunt je beter richten op gezond eten, weinig stress, voldoende slaap en lichaamsbeweging."
Gummibeertjes en andere pillen voor kinderen: ga niet experimenteren
Het kan een strijd zijn om je kind voldoende fruit en groente te laten eten en voldoende te laten slapen. Er zijn allerlei middelen op de markt om ouders te helpen: vitamine gummibeertjes met aardbeiensmaak en melatoninepillen om sneller in slaap te vallen. Zolang je je aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid houdt, kan een gummibeertje geen kwaad. Maar ze zitten wel vaak vol suiker om de vitaminesnoepjes zacht en flexibel te houden.
Ook melatoninepillen worden steeds vaker aan kinderen gegeven, maar volgens onderzoekers van het Erasmus MC is het nog onbekend wat de effecten van het gebruik van melatonine zijn op langere termijn. Ga bij slaapproblemen nooit zelf experimenteren met pillen, maar overleg altijd met een arts, is het advies.
/8cbfc8847beb420dba4d59304968673f/image.jpg)
/3fa4c20e0e774be2baec90fe68baf5e8/image.jpg)
/ecc4fb7a4b4d4d60be134575a7905b38/image.jpg)
/3003425e86e347f7a0c3feda9301d0a2/image.jpg)
/7ea72715f6604b839b89a0235f4d09a2/image.jpg)
/4d08417352804d5d91e2161644d37c6c/image.jpg)
/5a563877bb0f473db731a6eeafe47dfb/image.jpg)
/332d3ca0ce7b49998c9a0733c15d4ebf/image.jpg)
/a492b90db1a14e37b26b14fe0881cf8e/image.jpg)
/e3690299738647a4a3e52211d14c6a9d/image.jpg)
/2006f14338434abd9640e2ca6b880e40/image.jpg)
Bronnen:
Moeders van Morgen Lareb, onderzoek naar gebruik kruidenmiddelen tijdens de zwangerschap. Lareb.nl, 2023
Effectiveness of fenugreek as a galactagogue: A network meta-analysis. Phytotherapy Research 2017
Risicobeoordeling van borstvoedingsthee, Wageningen University & Research, 2020
Kruidenproducten uit de traditionele Chinese geneeskunde. Een verkennende studie naar aard, omvang en gebruik, 2014
Association of Sleep Problems and Melatonin Use in School-aged children. JAMA Network, 2019
