Je mag je niet aanbieden als draagmoeder en niet zeggen dat je een kind zou willen krijgen via een draagmoeder - iets wat D66 politicus Rob Jetten begin januari omfloerst deed tijdens een uitzending van talkshow Casa di Beau. En als iemand dan toch draagmoeder wordt, dan mag daar geen vergoeding tegenover staan.
Lees ook: Draagmoederschap: wat mag en wat niet?
Deze week besprak de Tweede Kamer de invoering van de Wet Kind, Draagmoederschap en Afstamming waarin de belangen van kinderen, wensouders en draagmoeders beschermd moeten worden. Het voorstel voor de wet is al in juni 2023 naar de Kamer gestuurd. 'De huidige wetgeving zorgt ervoor dat rechtszekerheid ontbreekt voor alle betrokkenen', zegt Arnoud Breitbarth, voorzitter van de stichting Meer dan Gewenst. En ondertussen lopen wensouders en draagmoeders tegen problemen aan.
Hoeveel kinderen worden geboren via een draagmoeder?
De Kamer bespreekt het onderzoeksrapport Het Gedragen Kind: Prevalentie en Praktijk van Draagmoederschap in Nederland. Volgens dat rapport komen er jaarlijks zo'n dertig tot vijftig Nederlandse kinderen via een draagmoeder ter wereld. Maar volgens Stichting Meer dan Gewenst gaat het vermoedelijk om vier keer zoveel kinderen, zegt Breitbarth.
Duidelijk is dat het zowel heterostellen (volgens het rapport 39 procent van het geheel), als mannenparen (55 procent), als alleenstaanden (6 procent) zijn die een kind via een draagmoeder ter wereld laten komen, en dat dit aantal jaarlijks toeneemt.
Moeilijk om hulp te vinden
In Nederland kun je voor medische hulp bij draagmoederschap sinds kort bij slechts twee klinieken worden geholpen wanneer je een eiceldonor hebt, zegt Breitbarth. 'Bij fertiliteitsproblemen bij draagmoederschap met een eigen eicel kan dat helaas nog niet. Daar lobbyen we hard voor. Nu staan draagmoeders en wensouders nog voor een dichte deur.' Is de draagmoeder eenmaal zwanger, dan verloopt die zorg meestal zonder problemen.
Maar na de bevalling begint het papierwerk: de draagmoeder en haar partner worden gezien als juridisch ouder en hebben het gezag, terwijl de feitelijke ouders op papier nog niets zijn. Daardoor hebben ze geen recht op verlof en kunnen ze geen zorgverzekering afsluiten voor het kind. Die te nemen hordes zijn vaak nog groter wanneer een kind via een buitenlandse draagmoeder wordt geboren.
In de VS wordt een potentiële draagmoeder uitvoerig gescreend: ze moet fysiek en mentaal in goede conditie zijn
Arnoud Breitbarth Voorzitter stichting Meer dan Gewenst
Kim Kardashian: gespecialiseerd bureau
Hoe anders is dat in Amerika: daar wordt draagmoederschap door de welvarende burger almaar normaler. De redenen om een draagmoeder in te zetten zijn divers. Zo kreeg Cristiano Ronaldo zijn vierde kind via een draagmoeder, volgens ingewijden omdat hij 'op dat moment geen stabiele relatie had'- hij zou haar naar verluidt 10 miljoen euro hebben betaald om het geheim te houden.
Elton John en zijn man David Furnish kregen twee kinderen via draagmoeders. Model Tyra Banks deed vanwege vruchtbaarheidsproblemen een beroep op een draagmoeder. Realityster Kim Kardashian droeg eerst zelf twee kinderen en kreeg de volgende twee vanwege medische redenen via een draagmoeder.
Die zou ze volgens showbizzmedia middels een gespecialiseerd bureau gevonden hebben - iets wat in Nederland ondenkbaar is. Kardashians zusje Khloé kreeg haar tweede kind ook via een draagmoeder. Aan vrouwenblad Elle meldde een insider dat er 'medische redenen zijn die meespeelden in haar beslissing, maar dat de motivatie ook zeker was dat ze geen zware belasting op haar lichaam wilde hebben'.
Lees ook: Draagmoederschap anno nu: een steeds meer geaccepteerde vorm van ouderschap?
Uitvoerig gescreend
Dichterbij huis kregen Xander de Buisonjé en zijn vrouw Sophie in 2017 een dochter via een draagmoeder in de VS. Daar is ook de weg ernaartoe een gebaand pad: 'In de VS zijn er tal van regels waar je aan moet voldoen. Zo wordt een potentiële draagmoeder uitvoerig gescreend: ze moet fysiek en mentaal in goede conditie zijn', vertelt Breitbarth.
In Nederland heb je dat soort testen niet. Wel verzorgen stichtingen als Meer dan Gewenst voor counseling. 'In Nederland is er meer laagtechnologisch draagmoederschap; daarbij is het kind biologisch van de draagmoeder. Bij hoogtechnologisch draagmoederschap draagt de draagmoeder een kind dat ontstaat uit een eitje dat niet van haar zelf is. Dat zie je in het buitenland meer, maar kan sinds een paar jaar ook in Nederland bij enkele klinieken.'
Lees ook: Melissa raakte zwanger met eicel van haar zus: 'Het mooiste cadeau ooit'
Preconceptietraject
Het wetsvoorstel dat er in Nederland moet komen zou moeten voorzien in een zorgvuldig preconceptietraject. Counseling wordt verplicht en een rechter toetst vooraf de afspraken tussen draagmoeder en wensouders. Een curator treedt daarbij op namens het kind, zegt Breitbarth. Ook zou het eenvoudiger moeten worden voor wensouders en draagmoeders om elkaar te vinden, en moet het dus eenvoudiger worden draagmoeder te kunnen worden. 'Nu moet je diegene vanuit je omgeving kennen.'
En zo'n persoon, die kennen veel wensouders niet. Dat lijdt ertoe dat ze dan maar geen kinderen krijgen, of, als ze dat kunnen betalen, naar het buitenland gaan. Daar hangt een flink prijskaartje aan, zeker in landen als Canada en Amerika waar gereguleerd draagmoederschap mogelijk is. De totale kosten voor de wensouder gaan richting de 180.000 euro. Slechts een klein deel daarvan is voor de draagmoeder, de kosten zitten vooral in de medische en juridische kant rondom het krijgen van een kind.
