De richtlijn van de NVOG was tot 2018 dat een zaaddonor maximaal 25 nakomelingen mocht hebben. In 2018 is dat aangepast naar maximaal twaalf gezinnen per donor.
Maar aan die eigen richtlijnen hebben de klinieken zich niet altijd gehouden, blijkt uit het onderzoek van Nieuwsuur. Ook zaten er gaten in het systeem. Dat het nu aan het licht komt, is omdat sinds 1 april de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting is aangescherpt. Donoren en moeders worden nu landelijk geregistreerd, in plaats van per kliniek. En dat geldt met terugwerkende kracht tot 2004, toen anoniem doneren verboden werd.
Lees ook: Groot tekort Nederlandse spermadonoren, ziekenhuizen roepen mannen op zich te melden
Donoren hebben zich bij meerdere klinieken kunnen aanmelden, en omdat ze niet landelijk werden geregistreerd, ging nergens een alarm af. Ook zijn er klinieken geweest die doelbewust vaker dan 25 keer dezelfde donor gebruikten, zonder toestemming van de donor en de betrokken moeders.
50 tot 75 kinderen per donor
'We weten nu voor het eerst het aantal nakomelingen per donor in Nederland', zegt Marieke Schoonenberg van de NVOG. En daaruit blijkt dat er zeker 85 massadonoren zijn. 'Bij de meesten daarvan gaat het om 26 tot 40 kinderen per persoon, met een paar uitschieters naar boven tot 50 of zelfs 75 kinderen per donor.'
Stichting Donorkind zegt niet verrast te zijn dat fertiliteitsklinieken in de fout zijn gegaan met spermadonoren. 'Naar nu blijkt, hebben klinieken sinds de invoering van de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting in 2004 massadonatie in de hand gewerkt', zegt de stichting. 'Waar tot nu toe donoren de zwartepiet toebedeeld kregen, blijkt nu dat klinieken zelf (ook) willens en wetens donoren vaker hebben gebruikt dan toegestaan.'
Lees ook: Massadonor Jonathan, die 550 kinderen verwekte, reageert op Netflix-docu: 'Vol laster en smaad'
Massazaaddonoren
De afgelopen jaren kwamen er al verschillende zaken over massazaaddonoren aan het licht. Een van de meeste opvallende was Jonathan Meijer, die met zijn zaad zeker 550 kinderen zegt te hebben verwekt. Hij sloot in 2007 aan bij elf vruchtbaarheidsklinieken. Tien jaar later bleek dat hij toen al minimaal 102 donorkinderen had en hij kwam daarop op een zwarte lijst terecht. Twee jaar later bleek hij ook nog zijn diensten aan te bieden op de website Verlangen naar een Kind en bleek dat zijn zaad via de Deense spermabank Cryos ook massaal internationaal was gegaan.
In 2023 moest hij voor de rechter verschijnen en stoppen met het verstrekken van zijn sperma, op straffe van een dwangsom van 100.000 euro per donatie. Voor zover bekend heeft Jonathan zich daar tot nu toe aan gehouden.
