Wanneer ga je voor een ICSI-behandeling?
Een ICSI-behandeling is een lichamelijk en emotioneel belastende behandeling. Deze behandeling wordt daarom niet zomaar bij iedereen met een onvervulde kinderwens toegepast.
Er zijn een aantal redenen waarom een arts een ICSI-behandeling adviseert:
sterk verminderde zaadkwaliteit
geen bevruchting bij een IVF-behandeling
bij gebruik van zaadcellen die bij een operatie zijn verkregen (PESA, MESA of TESE)
ICSI-behandeling in 5 stappen
De hormoonstimulatie
Bij een ICSI-behandeling krijg je eerst hormonen die de eierstokken stimuleren om in plaats van één eicel, meerdere eicellen tegelijk te laten rijpen. Door de hormonen rijpen er 5-10 eicellen tegelijk. Om te voorkomen dat de eisprong te vroeg plaatsvindt, krijg je een tweede hormoon, dat de eisprong tegenhoudt. Deze hormonen kun je meestal zelf in de huid van je buik injecteren. Je krijgt hiervoor instructies in het ziekenhuis.
Met een inwendige echo wordt de groei van eiblaasjes gecontroleerd. Zijn er genoeg eicellen uitgerijpt? Dan krijg je een laatste hormooninjectie, die ervoor zorgt dat de eicellen klaar zijn om vruchtbaar te worden en los komen te liggen in de eiblaasjes. Dan ben je klaar voor de volgende stap.De follikelpunctie (het opzuigen van de eicellen uit de eierstok)
De arts zuigt de eicellen met een holle naald uit de eiblaasjes. Met een inwendige echo wordt de eierstok in beeld gebracht. Via de wand van je vagina brengt de arts een naald in je buikholte, waarmee hij de eiblaasjes één voor één leegzuigt. Het vocht uit de eiblaasjes wordt opgevangen in reageerbuisjes en naar het laboratorium gebracht. In het laboratorium wordt onder de microscoop gekeken hoeveel eicellen er in de reageerbuisjes terecht zijn gekomen.
Het aanprikken van de eierstok kan pijnlijk zijn. De meeste ziekenhuizen geven tijdens deze ingreep zware pijnstillers, waardoor dit voor de meeste vrouwen draaglijk is.De bevruchting
Bij een ICSI-behandeling wordt onder de microscoop een normale zaadcel uitgekozen, die daarna direct in de eicel wordt ingebracht. Wanneer er tien eicellen zijn, zijn er tien goede zaadcellen nodig om deze eicellen te kunnen bevruchten. De geïnjecteerde eicellen worden in een warme kast (broedstoof) gezet. Dan is het afwachten of er een bevruchting heeft plaatsgevonden, de cellen zich daarna goed delen en embryo's worden. Na vijf dagen wordt (meestal) één embryo uitgekozen dat zich het mooist heeft ontwikkeld. Dit embryo is dan klaar voor een plaatsing in de baarmoeder.
Soms levert een ICSI-behandeling meerdere embryo's op. Toch wordt er meestal maar één embryo in de baarmoeder geplaatst in de hoop dat deze zich goed zal nestelen en zal ontwikkelen tot een gezonde baby. De overige embryo's kunnen worden ingevroren voor een volgende poging. Na één ICSI-behandeling kunnen er dus meerdere embryo's zijn, die tijdens volgende pogingen in de baarmoeder kunnen worden geplaatst.Plaatsing van een embryo in de baarmoeder
Embryo's worden meestal op de vijfde dag na de punctie in de baarmoeder geplaatst. Het embryo is dan in het blastocysten-stadium.
In sommige ziekenhuizen worden embryo's op de derde dag na de punctie in de baarmoeder geplaatst. Steeds meer ziekenhuizen zijn de afgelopen jaren overgegaan op een zogenaamde blastocystentransfer, dus na vijf dagen.
Het vroeger of juist later plaatsen van een embryo in de baarmoeder heeft voor- en nadelen. Wacht je langer, dan is de kans op een gezonde zwangerschap per embryo groter. Maar niet alle embryo's ontwikkelen zich tot het blastocysten-stadium. De embryo's die in het laboratorium niet doorgroeien tot het blastocysten-stadium, hadden misschien wél een kans op een zwangerschap gegeven als ze eerder in de baarmoeder waren geplaatst. Het hangt van de vruchtbaarheidskliniek af welke methode er wordt gekozen, maar ook van de reden van de ICSI-behandeling, en of het een vers of een ingevroren embryo is.
In Nederland wordt er in principe altijd maar één embryo in de baarmoeder geplaatst tijdens een ICSI-traject. Ben je ouder dan 38, dan is er een mogelijkheid om twee embryo's tegelijk te laten plaatsen. Dat vergroot de kans op een zwangerschap, maar er is dan dus ook meer kans op een tweeling. Of soms zelfs een drieling. Want hoewel het niet vaak voorkomt, kan een embryo zich na terugplaatsing nog delen, waardoor een eeneiige tweeling ontstaat. Zo is er na terugplaatsing van twee embryo's toch nog een kleine kans op het krijgen van een drieling.De wachtweken
Na de plaatsing van een embryo breken de wachtweken aan. Voor veel stellen zijn dit de spannendste en daarmee ook de zwaarste weken van de behandeling. Na afloop van deze weken wordt duidelijk of de behandeling is gelukt.
In de wachtweken gebruikt je medicijnen met het hormoon progesteron, die de baarmoeder ondersteunen zodat een innesteling kan plaatsvinden. Deze medicijnen moet je vaak vaginaal inbrengen, maar er zijn tegenwoordig ook medicijnen die je kunt slikken of die je moet injecteren.
In de wachtweken zijn veel vrouwen erg gefocust op hun lichaam. Je legt al snel ieder krampje, pijntje of lichamelijk ongemak onder een vergrootglas. Zijn dit symptomen die passen bij een vroege zwangerschap… of toch niet? Ook de bijwerkingen van de hormonen die je deze weken gebruikt kunnen voor verwarring zorgen.
Ongeveer elf dagen na de plaatsing van een embryo in de baarmoeder, kun je een zwangerschapstest doen. Een ontzettend spannend moment!
Lees ook: Dit is het beste moment om een zwangerschapstest te doen
ICSI met zaadcellen die na een operatie verkregen zijn
Als uit spermaonderzoek blijkt dat er in de zaadlozing van de man geen zaadcellen zitten, is het soms mogelijk om zaadcellen uit de zaadballen of de bijbal te halen.
ICSI-PESA
Soms zijn de zaadleiders niet aangelegd, of geblokkeerd (bijvoorbeeld na een sterilisatie of een infectie). De zaadcellen kunnen de weg naar buiten dan niet afleggen. Als de zaadcellen wel worden aangemaakt, kunnen ze door middel van PESA (percutane epididymale sperma extractie) onder lokale verdoving rechtstreeks uit de bijbal worden opgezogen. Daarna kunnen de zaadcellen worden gebruikt bij een ICSI-behandeling. Meestal worden de zaadcellen ingevroren tot de ICSI-behandeling plaatsvindt.
ICSI-MESA
MESA (microchirurgische epididymale sperma aspiratie) is een variant op de PESA methode. MESA gebeurt meestal onder narcose. De arts maakt eerst een sneetje in de balzak, waardoor de bijbal zichtbaar wordt. Daarna zuigt hij zaadcellen uit de bijbal, die gebruikt kunnen worden bij een ICSI-behandeling. Meestal worden de zaadcellen ingevroren tot het moment van de ICSI-behandeling.
ICSI-TESE
TESE (testiculaire sperma extractie) wordt toegepast wanneer er geen verstopping in de zaadleiders is. De zaadcellen worden direct uit de zaadballen gehaald. Dit doet een uroloog onder narcose. Hij maakt een sneetje in de balzak en haalt een stukje weefsel (biopt) uit de teelbal. In het laboratorium wordt gekeken of er zaadcellen in het weefsel zitten. Als die worden gevonden, kunnen ze worden gebruikt voor een ICSI-behandeling. Meestal worden de zaadcellen ingevroren tot de ICSI-behandeling plaatsvindt.
Kans op een zwangerschap na ICSI
De vruchtbaarheid neemt bij vrouwen af naarmate ze ouder worden. Dat geldt ook voor de zwangerschapskans bij een ICSI-behandeling. Van alle stellen die ICSI-behandelingen ondergaan, is gemiddeld 30-40% na één behandeling zwanger. Ben je nog geen 35 jaar, dan is de kans dat je na een poging zwanger bent zo'n 40-50%, terwijl je na je veertigste nog maar zo'n 5-10% kans hebt. Ook hangt de kans om zwanger te raken af van het vruchtbaarheidsprobleem en de kwaliteit van het zaad en de eicel.
Nadelen ICSI-behandeling
Er zijn nadelen aan deze methode. De steuncellen van de eicel moeten worden verwijderd en de zaadcel wordt met een naald in de eicel gebracht. Dat kan ervoor zorgen dat de eicel kapot gaat. Ook is er bij de ICSI-methode geen natuurlijke selectie tussen zaadcellen. De laborant kiest een zaadcel uit die er normaal uitziet, maar kan niet zien of dat ook de beste zaadcel is.
Uit een aantal onderzoeken blijkt dat ICSI-kinderen een licht verhoogd risico hebben op chromosomale afwijkingen. Of de ICSI-behandeling bijdraagt aan deze chromosomale afwijkingen, is nog niet bekend.
Lees ook: Vergoeding vruchtbaarheidsbehandelingen (IVF en ICSI)
Wordt een ICSI-behandeling vergoed?
Tot je 43 jaar bent, vergoedt de zorgverzekering de eerste drie ICSI-behandelingen vanuit de basisverzekering. Een paar verzekeraars vergoeden ook een vierde ICSI-behandeling. Hier lees je welke zorgverzekeraars meer dan drie pogingen vergoeden. Ben je ergens anders verzekerd, dan moet je de behandeling na drie keer zelf betalen. Ben je 43 jaar of ouder, dan wordt geen enkele ICSI-behandeling vergoed.
Ben je succesvol zwanger geraakt door een ICSI-behandeling en zijn er nog embryo's over? Dan heb je recht op vergoeding van de kosten van terugplaatsing van de embryo's op basis van de aanspraak 'Overige fertiliteit bevorderende behandelingen'. Deze terugplaatsing telt niet mee voor het aantal ICSI-pogingen.
Bronnen: UMC , Freya, Medisch Centrum Kinderwens
