De navelstreng doorknippen, dit moet je weten

De navelstreng doorknippen Getty Images — Getty Images

Leestijd 5 minuten • 7 november 2024, 17:23

Als je baby is geboren, zit hij nog met de navelstreng vast aan de placenta. Het doorknippen van de navelstreng is een bijzonder moment voor veel ouders. Daarmee was je baby in je buik ook met jou verbonden. Waar diende die navelstreng eigenlijk voor? En hoelang kun je het beste wachten met doorknippen?

(Medisch) beoordeeld door:

Marijn van der Zwaard

Zwangerschapscoach

Lees verder onder de advertentie

Functie van de navelstreng

Tijdens de zwangerschap is de navelstreng de verbinding tussen je baby en de placenta (moederkoek), en daarmee ook met jouw lichaam. De placenta neemt onder andere voedingsstoffen en zuurstof op uit jouw bloed en die gaan via de navelstreng naar je baby. Ook komen er via de placenta en navelstreng hormonen en antistoffen bij je baby terecht. Deze antistoffen beschermen je baby tot ongeveer drie maanden na de geboorte tegen verschillende soorten infecties.

Afvalstoffen en koolstofdioxide van je baby gaan de andere kant op: via de navelstreng naar de placenta. De placenta geeft dit door aan jouw bloedstroom, zodat je lichaam de afvalstoffen opruimt.

Hoelang wachten met de navelstreng doorknippen?

Na de geboorte stroomt er nog steeds bloed vanuit de placenta door de navelstreng naar je baby. Dit bloed hoort bij de bloedsomloop van je kind. Het wordt tijdens de geboorte opgeslagen in de placenta, en stroomt daarna terug naar je baby. Je ziet of voelt de navelstreng pulseren, dit is de hartslag van je baby. Als al het bloed uit de placenta naar je baby is gestroomd, stopt het pulseren en wordt de navelstreng dun en wit. Na een paar minuten is veel bloed weer naar je baby gestroomd, maar het kan ook tien minuten of langer duren tot de navelstreng is 'uitgeklopt'.

Lees verder onder de advertentie

Voordelen van 'laat afnavelen'

Het doorknippen van de navelstreng noemen we afnavelen. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat laat afnavelen een positief effect heeft op de gezondheid van de baby. Er gaat dan namelijk meer bloed van de placenta naar de baby. Dit is zijn eigen bloed, waarin onder meer rode bloedlichaampjes, zuurstof, stamcellen en voedingsstoffen zitten. Laat afnavelen helpt daardoor onder andere bloedarmoede bij de baby voorkomen.

Als de navelstreng snel na de geboorte wordt doorgeknipt, kan het lichaam van je baby gelukkig zelf nieuw bloed aanmaken. Dit kost alleen wel tijd en energie. Vanwege de positieve effecten op de gezondheid van je baby, is laat de navelstreng doorknippen beter. Lange tijd was het de gewoonte om de navelstreng direct na de geboorte door te knippen, tegenwoordig is het gebruikelijk om een aantal minuten te wachten. Bij premature baby's wordt vaak langer gewacht met afnavelen: zij hebben de extra rode bloedlichaampjes hard nodig, ook omdat er bij hen regelmatig bloed wordt afgenomen.

Wanneer mag je de navelstreng doorknippen?

Uit onderzoek blijkt dat er na de geboorte nog minstens tien minuten bloed door de navelstreng kan stromen. Zolang zou je dus kunnen wachten met het doorknippen van de navelstreng.

Lees verder onder de advertentie

Soms is het nodig om de navelstreng snel door te knippen, bijvoorbeeld omdat de baby onderzocht of behandeld moet worden door een kinderarts. Als dit niet bij de moeder op bed kan, en de placenta nog niet geboren is of niet mee kan, zal de navelstreng doorgeknipt moeten worden.

Is er geen reden om de navelstreng door te knippen, dan kun je wachten zolang je wilt. Het is aan de ouders om te besluiten wanneer het tijd is, en wie de navelstreng doorknipt. Sommige ouders knippen de navelstreng helemaal niet door, en gaan voor een lotusbevalling.

Lotusbevalling

Je kunt er ook voor kiezen om de navelstreng helemaal niet door te knippen, maar te wachten tot de navelstreng vanzelf loslaat bij de buik van je baby. Dat betekent dat de placenta ook aan de navelstreng vast blijft zitten, en dat je die de eerste dagen (tot de navelstreng loslaat) met je baby mee draagt in een mandje of bakje. Je kunt ook kiezen voor een halve lotusbevalling: dan knip je de navelstreng wel door, maar ná de geboorte van de placenta. Bijvoorbeeld na het eerste uur na de geboorte van de baby.

Lees verder onder de advertentie

Lees ook: Alle ins en outs van een lotusbevalling

Laat afnavelen en geel zien

Lang werd gedacht dat laat afnavelen de kans op hyperbilirubinemie vergroot. Bij hyperbilirubinemie is het bilirubinegehalte in het bloed van de baby te hoog en gaat de baby geel zien. Dan kan fototherapie nodig zijn. In 2021 liet een vergelijkend onderzoek naar alle beschikbare studies hierover zien dat er geen bewijs is dat laat afnavelen dit risico verhoogt.

Lees meer: Alles over geelzucht en fototherapie bij pasgeboren baby's

Lees verder onder de advertentie

Navelstreng doorknippen

Voor het doorknippen van de navelstreng klemt de verloskundige of gynaecoloog de navelstreng af met een navelklem. Het doorknippen gebeurt met een speciale schaar. Meestal is de eer aan de vader, maar moeders kunnen dit uiteraard ook doen. Willen jullie het allebei liever niet doen, dan doet de verloskundige of gynaecoloog het. Hoewel de navelstreng dik, stug en rubberachtig aanvoelt, is het doorknippen ervan niet moeilijk. Wees ook niet bang dat je baby er iets van voelt, er lopen gelukkig geen zenuwen door de navelstreng.

Om te voorkomen dat er bloed uit het navelstompje komt, wordt dit afgeklemd met een navelklem. Getty Images — Getty Images

Navelklem of cordring

Nadat de navelstreng is doorgeknipt, blijft er een stukje aan de buik van je baby zitten: het navelstompje. Om te voorkomen dat hier bloed uitkomt, wordt dit afgeklemd met een navelklem. Die zit in je kraampakket. Tegenwoordig wordt steeds vaker een cordring gebruikt in plaats van een navelklem. Een cordring is een klein, flexibel, rubberen ringetje, dat het navelstompje goed afsluit. Het is comfortabeler voor een baby dan een grote, harde klem. Je baby voelt het bijvoorbeeld niet zitten als hij huid-op-huid tegen je aan ligt, en er blijft geen kleding achter haken bij het verschonen. Als er geen cordring in je kraampakket zit, kun je vragen of je verloskundige ermee werkt of je kunt er voor de bevalling zelf eentje kopen, voor een paar euro. Je verloskundige bevestigt de cordring voor je, na het doorknippen van de navelstreng.

Lees verder onder de advertentie

Het navelstompje droogt snel in, wordt hard, kleurt zwart en verschrompelt. Tussen de vijf en veertien dagen na de geboorte valt het stompje er vanzelf af. Wat achterblijft is een litteken: de navel.

Lees ook: Cordring, wat is het en wat zijn de voordelen?