Waarom honing gevaarlijk is voor baby’s

Misschien denk je dat honing gezond is op brood, of wil je je baby wat honing geven omdat je denkt dat hij een zere keel heeft. Maar doe dit niet. Honing voor kinderen jonger dan 1 jaar is gevaarlijk. Hoe zit dat precies en wat zijn de risico’s van honing voor je baby?

In samenwerking met expert

Susanne Verzuu

Voedings- en lifestylecoach

Honing gevaarlijk voor baby’s tot 1 jaar

Op het consultatiebureau krijg je tegenwoordig het advies om je baby tot zijn eerste verjaardag géén honing te geven. Ook niet een heel klein beetje. In honing kan namelijk een bacterie zitten die levensgevaarlijk is voor baby’s. Als kinderen jonger dan 1 jaar in aanraking komen met deze bacterie, kunnen zij infantiele botulisme krijgen; een ernstige ziekte die tot verlammingen en zelfs – in het ergste geval – tot de dood kan leiden.

Clostridium botulinum bacterie

Honing kan sporen bevatten van de bacterie clostridium botulinum. Deze bacterie leeft normaal gesproken in de grond en kan via de pootjes van een bij in honing terechtkomen. De bacterie maakt de giftstof botuline aan, die al in kleine hoeveelheden erg giftig kan zijn. Botuline kan een heftige voedselvergiftiging veroorzaken. Dit noemen we botulisme; en bij baby’s ‘infantiel botulisme’ of ‘zuigelingenbotulisme’. Deze ziekte komt in Nederland zelden voor, maar is wel zeer gevaarlijk.

Darmen

Sporen van de botulisme-bacterie in honing kunnen voor volwassenen en kinderen boven de 1 jaar in principe weinig kwaad. Zij hebben een volledig ontwikkelde darmflora waardoor de kans dat die bacterie overleefd vrij klein is. Maar voor baby’s jonger dan 1 jaar kan het echt gevaarlijk zijn. Omdat de darmflora van kinderen tot 1 jaar oud nog niet volledig is ontwikkeld, kunnen de sporen van de clostridium botulinum ontkiemen en in de darm een gifstof gaan produceren. Deze schadelijke stoffen kunnen inwerken op het zenuwstelsel waarna er sprake is van infantiel botulisme.

De sporen van de bacterie kunnen overleven in een omgeving zonder zuurstof en zijn ook hittebestendig. Dus ook als je de honing verhit, kan het nog steeds gevaarlijke sporen bevatten.

Handig voedingsschema per maand: dit mag je baby het eerste jaar eten

Wat is botulisme?

Botulisme of ‘botulinevergiftiging’ is een ernstige ziekte die je kunt oplopen door het eten van besmet voedsel. Het gaat om voedsel dat onjuist is ingemaakt of bewaard en dan vooral om honing of zelf ingemaakte groente en vlees. Botulisme kan bij uitzondering ook optreden door contact met dode vissen en dode watervogels.

De eerste symptomen van botulisme treden ongeveer twaalf tot 36 uur na het eten van het besmette voedsel op, maar het kan ook acht dagen duren voordat de eerste symptomen zichtbaar zijn. Iemand met botulisme gaat slechter slikken, slechter zien, moeilijker praten en raakt verlamd. De ziekte kan fataal aflopen.

Zuigelingenbotulisme komt vooral voor onder baby’s die jonger zijn dan zes maanden: in 98 procent van de gevallen bij baby’s gaat het om deze leeftijdsgroep. Toch kan het ook daarna nog optreden, daarom wordt geadviseerd om tot de eerste verjaardag geen honing te geven.

Babypoep: wat is normaal qua kleur en frequentie?

Eerste symptomen botulisme bij baby

Als een baby zuigelingenbotulisme heeft opgelopen via besmette honing, duurt het een aantal dagen voordat de ziekte echt doorbreekt. Het kan beginnen met aan aantal onschuldig ogende symptomen:

• verminderde eetlust
• obstipatie/ verstopping van de darmen
• aanhoudend huilen
• kwijlen en slikklachten
• sloomheid
• later spierzwakte en verlammingen (vaak beginnend in het gezicht)

Vertoont je baby deze eerste symptomen, dan is het – zeker als hij honing heeft binnengekregen – verstandig om meteen de huisarts te bellen. Hoe sneller botulisme behandeld wordt, hoe kleiner de kans is op complicaties. Als je er op tijd bij bent, kan je kind binnen een paar weken hersteld zijn.

Doordat de eerste symptomen van botulisme vrij onschuldig lijken, is de ziekte in eerste instantie moeilijk te herkennen. Baby’s eten minder goed, slikken wat lastiger, ademen lastiger, worden wat slapper en reageren trager. Daardoor wordt de diagnose meestal pas veel te laat gesteld, omdat er niet aan botulisme wordt gedacht. Dat kan heftige gevolgen hebben.

Gevolgen voor baby’s

Als een baby niet op tijd behandeld wordt aan botulisme, kan dat zeer ernstige gevolgen hebben. De spierzwakte en verlammingsverschijnselen breiden zich steeds verder uit. In het meest ernstige geval kunnen het hart en de ademhalingsspieren ook verlamd raken, waardoor het kind kan overlijden.

Gevolgen voor oudere kinderen of tijdens zwangerschap

De botulisme-bacterie is niet gevaarlijk voor kinderen die 1 jaar of ouder zijn of voor volwassenen. Vanaf 1 jaar is de darmflora van een kind namelijk volledig ontwikkeld en bestand tegen de bacterie. Sporen van de botulisme-bacterie kunnen dan niet overleven in de darmen. Voor kinderen ouder dan 1 en voor volwassenen is de kans dus ook zéér klein dat zij botulisme oplopen. Vanaf 1 jaar kunnen kinderen dus gewoon honing eten, zonder risico’s. Ook tijdens een zwangerschap kun je zonder problemen honing eten. Lees hier meer over de stoelgang en darmen van je kind.

Honing tijdens zwangerschap

Voor kinderen ouder dan 1 en voor volwassenen is de kans dus ook zéér klein dat zij botulisme oplopen. Vanaf 1 jaar kunnen kinderen dus gewoon honing eten, zonder risico’s. Ook tijdens een zwangerschap kun je zonder problemen honing eten. Lees hier meer over de stoelgang en darmen van je kind.

Kans op besmette honing

De kans is klein dat een potje honing is besmet met de bacterie clostridium botulinum, meldt het Voedingscentrum. Maar het is niet te voorkomen dat er via de pootjes van bijen soms toch sporen van de bacterie in honing terecht komen. De bacterie kan in alle soorten honing voorkomen.

Hoe vaak het precies voorkomt dat de bacterie in honing zit, is niet bekend. Uit een onderzoek in 1999 bleken zes van de 85 honingmonsters sporen te bevatten; ongeveer zeven procent dus. Uit andere studies kwamen percentages tussen de nul en veertien procent. De kans is in principe altijd aanwezig, daarom wordt door experts afgeraden om je baby honing te geven.

Wat als je baby toch honing heeft gegeten?

Het kan gebeuren dat je baby toch honing heeft gegeten. Maar de kans dat die honing besmet was met de botulisme-bacterie is klein. En de kans dat je baby ziek wordt, is ook zeer klein. In Nederland komt de ziekte vrijwel niet voor; sinds het jaar 2000 zijn er slechts enkele gevallen van zuigelingenbotulisme gemeld.

Toch is het goed om alert te zijn op de symptomen van infantiel botulisme en als deze optreden meteen de huisarts te bellen en een eventuele doorverwijzing naar het ziekenhuis te vragen. Als je baby botulisme krijgt, moet hij in het ziekenhuis behandeld worden. Deze behandeling is vooral gericht op ondersteuning van de vitale functies. Een medicijn zoals botulismeantitoxinen worden in de regel niet gegeven aan kinderen. Baby’s kunnen binnen enkele weken herstellen.

Heeft je baby honing op, houd je kind dan goed in de gaten en wees alert op mogelijke eerste symptomen van botulisme. Hoe eerder je erbij bent, hoe kleiner de kans op complicaties is.

Andere risicovolle voedingsmiddelen?

De sporen van clostridium botulinum kunnen naast honing in andere voedingsmiddelen voorkomen, al is de kans klein. Het gaat vooral om zelf ingemaakte groente, vlees en knoflook die voor langere tijd bewaard worden. Ook zelfgemaakte kruidenolie, chiliolie of knoflookolie kunnen de sporen bevatten. Dat komt doordat het zelf handmatig wecken, fermenteren of inmaken van voedingsmiddelen niet altijd goed gaat, bijvoorbeeld doordat het niet goed verhit wordt of niet luchtdicht verpakt wordt.

Overigens is zelf ingemaakt fruit geen risico. Het fruit is namelijk te zuur voor de bacterie om in te overleven. Ook ingeblikt of ingemaakt voedsel uit de winkel is in principe veilig, omdat dit te zuur is of goed gesteriliseerd. Pas wel op als een blikje bol staat; gooi het product dan weg.

Botulisme voorkomen

De allerbelangrijkste tip om botulisme bij je baby te voorkomen: geef je kind geen honing tot hij 1 jaar oud is. Omdat botulisme zo lastig te herkennen is en levensgevaarlijk kan zijn, raden het consultatiebureau en het Voedingscentrum aan om geen enkel risico te nemen. Geef dus ook geen kleine beetjes honing, ook niet opgelost in thee of pap.

Daarnaast geeft het Voedingscentrum de volgende adviezen om besmetting met de botulisme-bacterie te voorkomen:

• Weck zelf geen groente of vlees. Je kunt wel zelf thuis fruit wecken.
• Ook het zelf fermenteren van groente of vlees (zoals worst of olijven) wordt afgeraden. Bij producten die door het fermenteren erg zuur worden, zoals zuurkool en yoghurt, is de kans op botulisme kleiner.
• Bewaar ingemaakte producten in olie, zoals groente in olie, knoflook in olie, zelfgemaakte pesto, sausen of kruidenolie, niet langer dan vier dagen in de koelkast.
• Gooi bolstaande conservenblikjes met voedsel weg.

Bron: RIVM

Lees ook: Waarom Zweedse autoriteiten rijstwafels voor kinderen afraden

Slabbetjes

Shop

Lepeltjes

Shop

Babyvoeding accessoires

Shop

Borstvoeding

Shop

Flessenwarmers en sterilisators

Shop

Drinkbeker

Bestel

Servies en bestek

Shop

Placemats anti-slip

Shop

Papfles

Shop

Babyvoeding

Shop

Blenders en stomers

Shop

Kinderstoelen

Shop