Wat is polio?
Polio (poliomyelitis) is een besmettelijke en ernstige ziekte die onder andere verlammingen kan veroorzaken. De ziekte wordt daarom ook wel kinderverlamming genoemd. Het kan ook tot misvormingen leiden, vooral bij kinderen die in de groei zijn. In sommige gevallen tast polio de hersenzenuwen aan. De ziekte kan dan dodelijk zijn.
-
INCUBATIETIJD*: meestal 7-14 dagen, nooit langer dan 35 dagen
-
SYMPTOMEN: griepachtige verschijnselen, diarree, verlammingen
-
BESMETTELIJK: ja, via speeksel en ontlasting van besmette mensen
-
RISICO VOOR ZWANGERE VROUWEN: ja, bij zwangere vrouwen kan de ziekte ernstiger verlopen.
*De tijd die verstrijkt tussen de besmetting en de eerste symptomen.
Lees ook: Deze kinderziektes zijn gevaarlijk voor zwangere vrouwen
Wat is de oorzaak van polio?
Polio wordt veroorzaakt door het poliovirus. Dit virus wordt overgedragen via speeksel, via ontlasting of via besmet voedsel of water. Via de mond komt het virus in de bloedbaan en vervolgens in het centrale zenuwstelsel terecht: in het ruggenmerg en de hersenen. Daar kan polio blijvende schade aanrichten.
Wat zijn de symptomen van polio?
In 90 tot 95 procent van de gevallen merkt je kind bijna niets van een polio-infectie, of krijgt hij hooguit wat griepachtige verschijnselen. Die gaan vanzelf weer over. Soms verloopt de ziekte ernstiger. Het virus komt dan het ruggenmerg of de hersenen binnen waarna er een verlamming kan optreden. Dit komt voor bij 1 op de 100 tot 200 mensen. Het gaat meestal om een verlamming van de armen of benen.
De verlamming kan razendsnel ontstaan en maximaal zijn na twee tot drie dagen. Soms kunnen ook de ademhalingsspieren of slikspieren verlamd raken. Dit kan ernstig of zelfs dodelijk zijn. Er kan ook een hersenvliesontsteking ontstaan.
Lees ook: Deze 2 bacteriën kunnen ook hersenvliesontsteking veroorzaken
Dit zijn alle symptomen van polio op een rij:
-
Griepachtige verschijnselen, zoals vermoeidheid, hangerigheid, spierpijn, koorts, zere keel en verkouden
-
Hoofdpijn
-
Maag- en darmklachten
-
Verlammingen (vooral aan armen en benen)
Komt polio in Nederland voor?
In Nederland worden kinderen tegen polio ingeënt, waardoor de ziekte hier vrijwel is verdwenen. De laatste uitbraak van polio was in 1992 en 1993, onder ongevaccineerde mensen in Streefkerk. 71 mensen werden toen ziek, van wie er 2 zijn overleden.
Welke vaccinatie is er tegen polio en wanneer krijgt je kind die?
Volg je het Rijksvaccinatieprogramma dan wordt je kind meerdere keren tegen polio gevaccineerd. De volgende vaccinaties beschermen tegen polio: DKTP-Hib-HepB-vaccinatie en DTP-vaccinatie.
In het vaccin zitten alle drie de typen van het poliovirus. Er zit geen levend virus in, dus je kind kan geen polio krijgen door de vaccinatie. De prik zorgt er wel voor dat het afweersysteem van je kind antistoffen gaat aanmaken tegen alle drie de poliovirussen.
Het vaccin is onderdeel van de combinatieprik DKTP (Difterie, Kinkhoest, Tetanus en Polio). De DKTP-inenting wordt voor het eerst gegeven als je kind ongeveer drie maanden oud is en wordt herhaald bij leeftijd van vijf en twaalf maanden. Als je kind veertien jaar, is wordt deze vaccinatie nogmaals herhaald, maar dan zonder kinkhoest erin: de DTP-inenting.
Lees ook: Deze vaccinaties krijgt je baby ook in het eerste jaar
Wat zijn de risico's van polio?
Ongeveer 1 op de 100 tot 200 mensen met polio krijgt te maken met verlammingen. Het gaat dan vooral om de armen en benen, omdat het virus de zenuwen aantast die de armen en benen aansturen. De verlammingen kunnen tijdelijk zijn, maar soms zijn er blijvende verlammingen of restverschijnselen. Het kan bijvoorbeeld ook tot misvormingen leiden, vooral bij kinderen die in de groei zijn.
Als de hersenstam wordt aangetast door het poliovirus kunnen er ernstige verlammingen optreden. Soms raken ook de slik- of ademhalingsspieren verlamd, hieraan kun je overlijden.
Is polio besmettelijk?
Het poliovirus is besmettelijk. Het virus zit in de keel, ontlasting en darmen. Bij hoesten, niezen, praten en schreeuw kan het virus via kleine druppeltjes in de lucht worden overgedragen. Ademt je kind dit in, dan kan hij besmet raken.
Ook kun je het virus oplopen via de ontlasting van iemand met polio, bijvoorbeeld door het verschonen van een luier van een besmet kind of via een spoelknop van het toilet. Vervolgens kan het virus via de handen in de mond komen. Het virus kan ook in drinkwater voorkomen dat vervuild is door ontlasting. Het virus kan buiten het lichaam in leven blijven en zo verspreid worden via deurkrukken of als mensen elkaar een hand geven.
Is er een behandeling voor polio?
Er bestaat een goed vaccin tegen polio, maar er zijn geen medicijnen die polio genezen. Als je het virus hebt opgelopen, moet je lichaam het virus zelf weer opruimen. Meestal wordt iemand met polio weer helemaal beter. Soms moet iemand worden opgenomen in het ziekenhuis. Als er verlammingen optreden in de spieren van de armen en benen, kan fysiotherapie helpen om (gedeeltelijk) te herstellen. Verlamming door polio kan blijvend zijn.
Polio-achtige virussen
Eind 2018 verschenen berichten in de media dat er een nieuwe polio-achtige ziekte in opmars is, die vooral kinderen onder de 9 jaar treft. In Europa ging het om enkele tientallen gevallen. Dit virus veroorzaakte, net als polio, ook een acute verlamming. De symptomen lijken op die van polio: eerst verkoudheidsklachten en na een paar dagen kunnen verlammingen optreden aan de armen, benen en soms het middenrif. De verlammingen kunnen net als bij polio blijvend zijn.
Hoewel het op polio lijkt, gaat het hier niet om een poliovirus, maar waarschijnlijk om een verkoudheidsvirus. Beide virussen komen wel uit dezelfde groep virussen, de 'enterovirussen'. Hier zijn nog geen vaccins voor. Experts vermoeden dat het virus besmettelijk is, net als andere verkoudheidsvirussen. Maar net als het poliovirus leidt het bij de meeste besmette mensen alleen tot wat lichte klachten, zoals een flinke verkoudheid. Slechts bij een heel klein deel verloopt de ziekte ernstiger.
Op vakantie
Polio komt in Nederland en Europa niet voor, maar in enkele landen in Afrika, Azië en het Midden-Oosten wel. Ga je met je kind naar een land waar polio voorkomt en heeft je kind alle vaccinaties gehad? Dan hoef je je geen zorgen te maken. Hij is beschermd door de DKTP-vaccinatie.
Is je kind (nog) niet ingeënt en wil je hem meenemen naar een land waar polio voorkomt? Neem dan contact op met het consultatiebureau of de huisarts. Misschien kan je kind de vaccinatie eerder dan gepland krijgen.
Bronnen: RIVM, Rijksvaccinatieprogramma, Apotheek
