Night terrors (nachtangst) bij je kind: wat te doen?

Wat is nachtangst?

Nachtangst wordt ook wel pavor nocturnus genoemd (pavor betekent 'angst' en nocturnus 'nacht'). Ze staan ook bekend onder de naam slaappaniekaanvallen of de Engelse term night terrors.

Heeft je kind een nachtangst, dan is een deel van zijn hersenen in slaaptoestand en een ander deel in waaktoestand. Het deel in waaktoestand is het deel waar de bewegingen, geluiden en woorden van je kind worden geregeld. Dit zorgt ervoor dat je kind gaat gillen, huilen en allerlei bewegingen maakt als hij een nachtangst heeft.

Het deel in slaaptoestand is het deel waarmee je kind kan horen, voelen en informatie opslaat. Vandaar dat je kind tijdens een nachtangst niet reageert als je hem wilt geruststellen. Hij lijkt wakker, maar slaapt eigenlijk nog.

Vanaf welke leeftijd komt nachtangst voor?

Nachtangsten komen vooral voor bij kinderen rond de drie jaar, maar jongere en oudere kinderen kunnen er ook last van hebben. Hierbij kan je kind hysterisch huilen, schoppen, schreeuwen of praten, en lijkt hij wakker maar dat is hij niet. Als je kind vijf jaar of ouder is, komen night terrors steeds minder vaak voor.

Tip: Maak voorlezen een vast onderdeel van het slaapritueel met een van deze leuke boekjes

Wat is de oorzaak van night terrors bij je kind?

Waardoor night terrors bij je kind precies ontstaan, is onduidelijk. Een night terror bij je dreumes of peuter kan ontstaan door slaaptekort of als je kind te laat naar bed gaat. Dit kan het slaappatroon verstoren en leiden tot nachtangsten. Er kunnen ook andere oorzaken voor night terrors bij je kind zijn. Denk aan:

• Het veranderen van een slaapschema.

• Een ziekte

• Slaapapneu

• Een verstoord ritme door reizen

• Een ontwikkelingssprong

Tip: Dit is de ideale bedtijd per leeftijd: een handig slaapschema

Hoe zien night terrors bij je kind eruit?

Voordat je kind gaat slapen, merk je niets aan hem: hij valt normaal in slaap. De night terrors ontstaan tijdens de eerste twee à drie uur van de slaap, tijdens de diepe slaap. Dit gebeurt vaak rond hetzelfde tijdstip. Tijdens een nachtangst lijkt het alsof je kind plotseling wakker wordt. Hij heeft zijn ogen open, is angstig, huilt en kan (schoppende) bewegingen maken.

Het kan ook voorkomen dat je kind hard gilt, vaak onverstaanbaar. Zijn ademhaling is sneller en ook zijn hart klopt veel sneller. Je peuter wordt hysterisch en wil niet slapen. Sommige kinderen zweten en hebben een rood hoofd. Het kan er soms flink heftig aan toegaan en dat kan schrikken zijn voor jou als ouder.

Lees ook: Dit zijn de beste slaaptrainers voor kinderen van dit jaar

Hoe vaak komt nachtangst bij kinderen voor?

Nachtangsten komen regelmatig voor bij kinderen. Er wordt geschat dat één op de vijftien tot dertig kinderen weleens één of meerdere keren last heeft (gehad) van nachtangsten. Sommige kinderen hebben elke nacht last van nachtangsten. Dit zijn periodes die weken kunnen duren en daarna weer verdwijnen. Ze kunnen later wel weer terugkomen. Andere kinderen hebben alleen af en toe last van nachtangsten.

Wat kun je doen bij night terrors?

Nachtangsten kunnen heftig zijn om te zien, maar gelukkig zijn ze meestal onschuldig en gaan ze vanzelf weer over. Als ouder voel je je soms machteloos, maar weet dat jouw rustige aanwezigheid al ontzettend veel doet. Je kind voelt zich veilig, ook al lijkt dat op het moment zelf niet zo.

• Probeer je kind tijdens een nachtangst niet wakker te maken of te troosten. Je kind wordt daardoor alleen maar onrustiger waardoor de nachtangst langer duurt en heftiger wordt. Een night terror duurt meestal 5 tot 25 minuten.

• Raak je kind tijdens een night terror dan ook liever niet aan en blijf op afstand zitten. Zo kun je wel in de gaten houden dat hij zich niet bezeert.

• Soms kan het helpen om de lamp op de gang aan te zetten.

Na een nachtangst zal je kind vanzelf weer rustig verder slapen.

Lees meer: Met dit slaapritueel slaapt je kind beter

Kun je night terrors bij je kind voorkomen?

Het belangrijkste wat je kunt doen als je kind night terrors heeft, is uitzoeken of je kind genoeg slaapt. De meest voorkomende reden is namelijk slaaptekort. Vervroeg de bedtijd en kijk of dat de nachtangsten stopt. Om meer inzicht te krijgen in het slapen van je kind kun je een logboek bijhouden. Zo weet je hoeveel je kind slaapt en of het daadwerkelijk om een nachtangst gaat: die ontstaat altijd binnen drie uur na het in slaap vallen.

Blijft de nachtangst terugkomen ondanks de aanpassing van de bedtijd? Kijk eens of er een regelmaat zit in het tijdstip van de nachtangst. Als je die kunt herkennen, zorg dan dat je de slaap van je kind vijftien minuten voor dat tijdstip iets onderbreekt. Je hoeft hem daarvoor niet wakker te maken. Laat hem van slaappositie wisselen of rol hem om. Op die manier schakelt je kind over van slaapcyclus en kan het zijn dat de nachtangst wordt overgeslagen. Houd dit zeker een dag of tien vol.

Wat is het verschil met nachtmerries?

Een night terror is anders dan een nachtmerrie. Als je kind een nachtangst heeft, weet hij daar de volgende ochtend niets meer van. Dat is anders bij een nachtmerrie, daar heeft je kind de volgende dag wel een herinnering aan. Hieronder vind je meer verschillen over nachtangsten en nachtmerries.

Bron: kinderneurologie.eu

Lees meer: Rond deze leeftijd hebben kinderen meer last van nachtmerries

Wanneer de huisarts inschakelen?

Als je kind last heeft van nachtangsten en je maakt je zorgen, neem dan contact op met de huisarts. Aan de hand van jouw waarnemingen kan de arts de diagnose nachtangsten vaststellen. Het is dan niet nodig om je kind verder te laten onderzoeken.

Mocht de huisarts het niet zeker weten, dan kan hij jullie doorverwijzen om een EEG te laten maken. EEG is de afkorting van elektro-encefalogram. Dit is een onderzoek waarbij de hersenactiviteit elektrisch wordt gemeten. Elektroden op het hoofd van je kind registreren elektrische activiteit (hersengolven) in de hersenen. Er wordt gekeken naar de normale activiteit van de hersenen en naar de afwijkende activiteit die normaal niet thuishoort in een EEG.

Wanneer zoek je hulp bij nachtangst?

Nachtangsten zijn voornamelijk vervelend voor de ouders, omdat het geen pretje is om je kind zo te zien. Je kind weet de volgende dag niks meer van de nachtangst. Krijg je geen grip op de oorzaak van de nachtangsten en vermoed je een medisch probleem? Bespreek dit dan altijd met een huisarts of het consultatiebureau. Is een medisch probleem uitgesloten, dan kun je met je vragen terecht bij een kinderslaapcoach.

Ook interessant: Slaapwandelen bij kinderen: wat te doen?

Tips als je kind nachtangsten heeft

1. 01.

   Maak je kind niet wakker tijdens de nachtangst zelf
   Het is voor jou misschien een naar gezicht, maar probeer je kind niet wakker te maken. Doe je dat wel, dan duurt de aanval juist langer. Als je wilt, kun je in de kamer van je kind blijven, maar blijf rustig en stil tot je kind weer normaal slaapt.

2. 02.

   Maak je kind eventueel van tevoren wakker
   Als je kind vaak last heeft van nachtangsten (en dus op dezelfde tijdstippen zo'n aanval krijgt), kun je hem een kwartier voor de aanval begint wakker maken. Rol je kind om of maak hem zachtjes wakker en bied een slokje water aan. Bij veel kinderen met nachtangsten helpt dit.

3. 03.

   Zorg voor een veilige slaapomgeving
   Zorg voor een veilige slaapomgeving, zodat je kind zich niet kan bezeren bij een night terror.

4. 04.

   Vaste slaaptijden en slaapritueel
   Probeer je kind elke avond op een vast tijdstip naar bed te brengen en zorg voor een vast slaapritueel. Het geeft duidelijkheid en biedt veiligheid. Lees een verhaal voor, doe een nachtlampje aan, sluit af met een liedje en een kus en ga weg.

5. 05.

   Vermijd schermtijd voor bedtijd
   Laat je kind een uur voordat hij naar bed gaat niet meer naar een scherm kijken. Dit kan nachtangsten en nachtmerries in de hand werken.

6. 06.

   Logeren
   Gaat je kind ergens logeren? Dan is het handig als je aan andere ouders, opa's of oma's vertelt wat er kan gebeuren tijdens zo'n aanval en wat zij dan het beste kunnen doen.

Lees meer: Slaaptips voor als je kind niet kan slapen

Bronnen: Centrum Jeugd en Gezin, Kinderneurologie.eu