Wanneer moet je kind zindelijk zijn?
Over het algemeen wordt een kind met een goede begeleiding voor zijn vierde jaar volledig zindelijk. Het is belangrijk dat je kind zindelijk is voordat hij naar de basisschool gaat. Op school moet hij zelf naar de wc gaan. Een juf of meester heeft geen tijd om luiers te verschonen. Volgens de onderwijsraad mogen basisscholen een kind weigeren dat nog niet zindelijk is. Zindelijk zijn is overigens niet alleen nodig voor de basisschool, maar ook bij de BSO.
Toch is lang niet elk kind helemaal zindelijk als hij vier jaar is: er zijn kinderen bij wie het lang duurt voordat ze op de wc durven poepen en er zijn heel wat kleuters die 's nachts nog weleens in hun bed plassen. Zindelijk worden is helemaal zo makkelijk nog niet.
Oorzaken terugval zindelijkheid
Allereerst is het belangrijk erachter te komen wat de oorzaak is van de terugval. Kijk naar je kind en naar jullie huidige situatie. Wat is er veranderd? Is er misschien minder tijd voor hem, vraagt hij op die manier aandacht?
Vaak voorkomende oorzaken van een terugval in zindelijkheid:
Geen tijd/aandacht: ouders die geen of minder tijd/geduld hebben voor de zindelijkheid van hun kind.
Uit de routine: als de vaste routine (na elk slaapje en elk hapje/drankje op het potje) erbij ingeschoten is. Bijvoorbeeld tijdens een vakantie of verhuizing.
Stress: kinderen voelen de stress van hun ouders. Voel je niet schuldig, maar pak de vaste routine met je kind weer op zodra je kunt.
Verandering thuissituatie: als er een broertje of zusje wordt geboren, nemen ouders vaak minder tijd voor de zindelijkheid van het oudste kind. Soms willen kinderen dan bijvoorbeeld weer dat er iemand meegaat naar de wc.
Verandering levenssituatie: veel kinderen krijgen een terugval als ze voor het eerst naar school gaan.
Hoe om te gaan met een terugval?
Bij een terugval is het belangrijk om vooral rustig en lief te blijven voor je kind. Kinderen vinden het zelf al vervelend genoeg als ze een ongelukje hebben. Jouw houding kan veel verschil maken.
Blijf positief en geef vertrouwen. Laat je kind merken dat je in hem gelooft. Jouw vertrouwen helpt hem om sneller weer controle te krijgen.
Toon begrip en wees geduldig. Straf of druk werkt averechts. Zindelijk worden is een proces van vallen en opstaan, net als leren lopen.
Zorg voor veiligheid en openheid. Laat je kind weten dat het altijd met zijn verhaal bij jou terecht kan. Als je kind zich veilig voelt, verdwijnen ongelukjes vaak vanzelf.
Zoek naar de oorzaak. Soms spelen spanning, veranderingen of vermoeidheid een rol. Kijk of er iets in de omgeving of het gedrag van je kind kan worden aangepast.
Wanneer je kind zich weer prettiger voelt, stopt het broekplassen hopelijk vanzelf. Blijft het probleem aanhouden, neem dan contact op met je huisarts of een zindelijkheidsexpert. Deze kan samen met jou onderzoeken wat er precies aan de hand is en wat kan helpen om de zindelijkheid weer op te pakken.
Lees meer over: zo ga je om met bedplassen
Medische oorzaken
Een terugval in zindelijkheid kan soms ook medische oorzaken hebben. Als je kind ineens in bed gaat plassen, kan dat door suikerziekte komen. Overdag plotseling natte broeken hebben kan het gevolg zijn van een blaasontsteking, omdat je kind zijn plas niet meer kan ophouden. Als je twijfelt over de reden van de terugval is het verstandig om dit met je huisarts te bespreken. Medische oorzaken zijn vaak relatief eenvoudig op te sporen door de urine van je kind te laten onderzoeken.
Terugval als manipulatie
Tijdens de peuterpuberteit kunnen kinderen zindelijkheid gebruiken als machtsmiddel. Krijgt een kind zijn zin niet, dan kan hij gaan broekplassen of protestpoepen om zijn zin door te drijven. Het advies is om het zindelijk worden dan even te laten rusten en na een paar weken opnieuw te beginnen.
Terugval als je kind naar school gaat
Het gebeurt vaak dat een zindelijk kind dat voor het eerst naar school gaat een terugval krijgt. Met al die nieuwe indrukken in de klas vergeet hij gemakkelijk dat hij eigenlijk naar de wc had gemoeten.
Je kind kan hier zelf niets aan doen. Hij moet wennen aan de nieuwe situatie en om zindelijk te worden en te blijven is nu eenmaal hulp nodig van een ouder/verzorger of in dit geval een juf of meester. Soms kan je kind het ook eng vinden om naar de wc in de school te gaan of misschien vindt hij de wc wel te vies om op te zitten waardoor hij een ongelukje krijgt. Je kunt het gesprek aangaan met de juf of meester en eens kijken of dit op te lossen is.
Tip: Overleg met de juf of meester. Gaat er iemand mee naar de wc? Moet een kind zelf aangeven dat hij moet plassen of gaan ze op vaste tijden? Bespreek met je kind wat er van hem wordt verwacht en neem nogmaals samen door wanneer hij naar de wc moet gaan: na het eten en drinken.
Bekijk ook: de top 10 accessoires om van zindelijkheidstraining een feestje te maken
Wat als je kind niet zindelijk wordt?
Met deze zeven problemen rond zindelijkheid krijgen heel wat ouders en kinderen te maken.
1. Wel zindelijk met plassen, niet met poepen
Het komt regelmatig voor dat je kind al een tijdje zindelijk is met plassen, maar dat hij niet op de wc of het potje durft te poepen. Hiervoor wil je kind misschien wel per se een luier aan. Of hij poept in zijn broek. Misschien vindt hij het toch nog spannend allemaal. Blijf er dan bij, als hij op het potje zit of naar de wc gaat. Lees een boekje voor of doe een spelletje en zorg dat je kind zich (weer) veilig voelt. Ga zeker niet pushen, maar moedig hem op een positieve manier aan.
Wees je bewust dat zindelijk worden niet van de ene op de andere dag gebeurt. Het is een proces. Is je kind ouder dan vier jaar en poept hij nog regelmatig in zijn broek, dan is dat niet iets om zorgen over te maken. Sommige kinderen zijn pas net zindelijk voor de school begint, maar dan lukt bijvoorbeeld wel het plassen, maar nog niet het poepen. Het heeft dan geen medische reden, maar je kind moet gewoon nog wat meer oefenen. Wil je toch hulp, raadpleeg dan een huisarts, consultatiebureau of zindelijkheidsdeskundige.
2. Obstipatie
Allereerst: het ophouden van plas en poep is nooit de bedoeling. Tijdens een zindelijkheidstraining wordt een kind geleerd zijn plas en poep te controleren, maar niet op te houden. Het ophouden van ontlasting kan leiden tot obstipatie. Dit kan zorgen voor buikpijn en hierdoor wordt poepen vaak steeds lastiger. Zo komt je kind in een vicieuze cirkel terecht.
Het is belangrijk erachter te komen wat de reden is dat je kind zijn plas of poep ophoudt. Is er misschien een keer wat heftig gereageerd bij een ongelukje? Dan kan het zijn dat je kind daarvan is geschrokken en hij nu zijn poep en/of plas ophoudt. Voel je niet schuldig, die dingen gebeuren. Help hem weer te ontspannen en op het potje of de wc te gaan.
Is het een strijd geworden, laat het onderwerp dan een paar dagen rusten en begin opnieuw. Houd je geduld en hou het gezellig, dat zorgt ervoor dat je kind zich veilig en op zijn gemak voelt. Duurt het probleem lang of heeft je kind er veel last van? Bespreek dit dan met de huisarts of het consultatiebureau. Voor kinderen die echt veel problemen hebben met het doen van 'de grote boodschap' door obstipatie of een andere reden, is er de poeppoli.
Lees ook: Waarom je kind vezelrijke voeding nodig heeft
3. Wat als je kind niet op het potje of de wc wil zitten?
Heeft je kind moeite om op het potje of op de wc te zitten, ga dan vooral niet pushen. Houd het leuk en begeleid hem op een respectvolle en liefdevolle manier naar de wc of het potje. Blijf erbij als hij zijn behoefte doet. Geef duidelijk aan wat je van hem verwacht en zorg dat het leuk is. Ook hiervoor geldt: wordt het vervelend, pak het dan een paar dagen later weer op. Beloon je kind als hij het goed doet. Dit kan motiverend werken.
/d40d073cdc834a22851dbb73acb19138/image.jpg)
/2ad01533e42e415790e26eba71172200/image.jpg)
/985e9ff7f326424c907f8f084eed3a8a/image.jpg)
/80b332f5a5ab4bcd809ff9c8a021773b/image.jpg)
/cc432378f4b84c3fbbe9486011b1d037/image.jpg)
/8af41afe03e14c2da47bd03f5928bf19/image.jpg)
/a458d50870484fc5a98d94742d2fd2aa/image.jpg)
4. Naar school en nog niet zindelijk
Een kind wordt niet uit zichzelf zindelijk, hij heeft daarbij hulp nodig van zijn ouders of verzorgers. Gaat je kind bijna naar de basisschool en is hij nog niet zindelijk? Dan is het zaak op tijd te beginnen met de zindelijkheidstraining.
De beste tijd om te starten is voor de meeste kinderen tussen de achttien en twintig maanden, maar er zijn ook kinderen die er al eerder of pas later aan toe zijn. Wacht in ieder geval niet te lang met het starten van de zindelijkheidstraining, maar ga aan de slag. Je kunt verschillende methoden gebruiken om je kind te begeleiden bij het zindelijk worden, zoals het vijf-stappenplan. Hoe meer tijd jij als ouder investeert, hoe sneller je kind waarschijnlijk zindelijk is.
Koppel het zindelijk worden van je kind niet te veel aan het naar de basisschool gaan, want sommige kinderen vinden dat al spannend genoeg. En maak je zelf ook niet al te druk over het feit dat hij naar de basisschool gaat. Natuurlijk willen leerkrachten het liefst dat je kind zindelijk is als hij naar school gaat, maar er zijn genoeg kinderen die dat op hun vierde nog niet helemaal zijn.
5. Bedplassen
Bijna alle kinderen worden eerst overdag zindelijk en pas wat later 's nachts. Vaak voor het vierde jaar, maar kleuters die nog af en toe of zelfs regelmatig 's nachts een ongelukje hebben zijn eerder regel dan uitzondering. Is je kind allang overdag zindelijk, maar plast hij vaak in bed, dan zijn er een paar dingen die je kunt doen:
Laat je kind plassen voordat hij naar bed gaat.
Maak je kind zo'n twee tot drie uur nadat hij is gaan slapen wakker om te plassen. In deze periode wordt de meeste urine aangemaakt. Sommige kinderen plassen al vrij snel nadat ze slapen in bed. Wekken moet dan dus eerder gebeuren. Belangrijk: maak je kind echt wakker, anders leert hij slapend te plassen. Dat wil je juist voorkomen. Als je kind daarna moeite heeft om door te slapen, is het ook oké om hem half slapend te laten plassen. Dim de lichten, maar praat wel zachtjes tegen je kind. Hij moet het plassen zelf bewust genoeg meemaken.
Wat er overdag ingaat, komt er 's nachts uit. Krijgt je kind nog een volle fles melk voor het slapengaan, dan kun je erop rekenen dat hij 's nachts moet plassen. Liever niet doen dus.
Maak de route naar de wc zo makkelijk mogelijk: doe bijvoorbeeld een nachtlampje aan en zet de deur open.
Beloon je kind als hij 's nachts droog is gebleven (en word niet boos als het is misgegaan, dan wordt je kind alleen maar nerveuzer).
6. Ongelukjes
Als je bezig bent met de zindelijkheidstraining is het onontkoombaar dat je kind toch nog eens in zijn broek plast of poept. Dit is helemaal niet erg; ongelukjes horen er nu eenmaal bij. Het is wel belangrijk hoe je erop reageert. Blijf ontspannen en ga zeker niet straffen: kinderen vinden het over het algemeen zelf helemaal niet leuk om het in hun broek te doen. Laat je kind wel weten dat dit niet de bedoeling is. Vertel dat hij hoort te poepen en plassen op het potje of op de wc.
Video: Zindelijk maken doe je zo:
Bronnen: GGD, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid
