Waarom kleuters vaak naar de dood vragen (en wat je ze kunt vertellen)

Je zit aan tafel te ontbijten, als je kleuter uit het niets vraagt: 'Wanneer ga jij dood?' Jou overrompelt de vraag wellicht, maar voor veel kinderen rond de vier jaar is de dood een heel normaal gespreksonderwerp. Drie experts geven tips hoe je hier het beste mee kunt omgaan.

Waarom?

‘Kleuters zijn de hele dag bezig met ‘waarom’-vragen. Over van alles’, zegt kinderpsycholoog Lauren Knickerbocker. ‘Wat volwassenen soms niet beseffen, omdat we er gewend aan zijn, is dat een kind de hele tijd omringd is door de dood: stripfiguren leggen het loodje, de bladeren aan de bomen gaan dood, een mier die hij tussen vingers heeft geplet is dood. Maar hij ziet ook de schrikreactie of het ongemak van zijn ouders als hij naar de dood vraagt. En uit nieuwsgierigheid wil hij dan juist meer weten.’

Leer ook: Waarom vraagt je peuter zo vaak ‘Waarom?’

Wat begrijpt een kind van vier?

‘Psychologen hebben het wel over de vier begripsvormen van de dood,’ legt Sally Hunter uit. Ze is werkzaam aan de Universiteit van Tennessee bij de studierichting Kind en Gezin. ‘Dat zijn: non-functionaliteit (je lichaam werkt niet meer), universaliteit (alle levende wezens sterven), onomkeerbaarheid (als je sterft, kun je niet meer tot leven komen) en onvermijdelijkheid (je kunt de dood niet vermijden). Met vier jaar zullen kinderen het eenvoudigste begrip als eerste begrijpen: dat het lichaam niet meer werkt.’ Ergens tussen hun zevende en tiende jaar begrijpen kinderen alle vier de begripsvormen, zegt Hunter.

Lees ook: 5x zó zorg je ervoor dat je kind je beter begrijpt

Reageren

Stelt jouw kind veel vragen over de dood? Volgens deze experts kun je daar het beste zo op reageren:

Gebruik geen eufemisme

Kinderen van 3-6 jaar hebben een heel concreet denkvermogen, weet kinderpsycholoog Dunya Poltorak. ‘Zeg niet ‘Opa is overleden’, maar gebruik gewoon de term dood. ‘Opa is dood’, dat snapt een kind. Hiermee voorkom je verwarring.’
Reageer eenvoudig en duidelijk

Ga een vraag niet uit de weg omdat je het zelf een ongemakkelijk onderwerp vindt, zegt Poltorak. Hunter beaamt dat, maar waarschuwt ook. ‘Op deze leeftijd zijn teveel details ook niet nodig. Als je kind vraagt wanneer je dood gaat, zeg dan iets als ‘ik probeer gezond te leven en doe voorzichtig en zo hoop ik zo lang mogelijk te leven en heel oud te worden’. Als je kind dan nog vervolgvragen heeft, hoor je het vanzelf.’

TIP! Deze kinderboekjes over de dood kunnen ook helpen om je kind de dood beter te laten begrijpen
Bezoek een begraafplaats

Als je kind overmatig veel interesse toont in de dood, dan kan het volgens Hunter goed zijn om hem eens mee te nemen naar een begraafplaats. Zelf deed ze dat ook met haar kinderen. ‘We liepen daar rond en lazen de namen op de grafstenen, we keken naar de jaartallen en spraken over de leeftijd waarop deze mensen waren gestorven. Het kan een moment zijn voor je kind om antwoord te krijgen op veel van zijn vragen.’
Advertentie
Voorkom angst

Merk je dat je kind bang is voor de dood, probeer hem dan ervan te verzekeren dat dat niet nodig is. Gooi na het duidelijk beantwoorden van zijn vragen de klassieke afleidingstruc in de strijd: Laten we gaan schilderen! Of, zullen we een boek lezen? Heb je het idee dat je kind echt bang blijft, ga dan eens in gesprek met je huisarts, adviseert Poltorak. ‘Het is altijd goed om bij angsten vroeg in te grijpen.’

Lees ook: Angst bij kinderen
Kunstproject

Als je een sterfgeval hebt in de familie, raden zowel Knickerbocker als Poltorak aan om kinderen iets te laten knutselen voor de geliefde persoon die ze moeten missen. Een plakboek met foto’s bijvoorbeeld, een schilderij met heel veel kleuren of een mooie hanger.