Zijn kind, een jongen, zou nu twee maanden oud zijn. Martijn* zag hem vijf keer via een echo, voelde het kind trappelen in de buik. Maar in plaats van dat de baby nu in de ingerichte kinderkamer ligt, heeft de 37-jarige een hoop verdriet. Zijn zoon is geaborteerd en de relatie van negen jaar is kapot.
Drie jaar geleden werd hun kinderwens concreet, maar er werd PCOS geconstateerd, een syndroom waardoor er in haar geval geen eisprong is en geen menstruatie. Het stel koos ervoor dat zij hormonen ging slikken, om een eisprong te creëren. ,,Elke maand dat ze niet zwanger was, was een grote teleurstelling voor ons."
Lees ook: Vroeger had 1 op de 10 stellen moeite met zwanger worden, nu 1 op de 6: hoe zit dat?
Een ander in het spel
Na twee jaar van hormonen slikken én prikken, kreeg de vrouw eenmalig een sterkere dosis hormonen. ,,Daar krijg je een flinke tik van." Dat was volgens de Rotterdammer het moment dat zijn ex aan de relatie begon te twijfelen. ,,Ze vond mij ineens minder leuk en ze dacht dat haar lichaam kapot was. Ze zei: 'Jij wil zo graag een kind, misschien moet je maar verder zonder mij'."
Het stel ging in relatietherapie. Ondertussen liep het ziekenhuistraject door. ,,Toen bleek ze zwanger. Voor mij was dat hét moment van mijn leven. We waren acht jaar samen, zijn wel honderd keer in het ziekenhuis geweest, hebben allerlei testen ondergaan, jarenlang kreeg zij hormonen toegediend."
Maar wat bleek: er was een ander in het spel. Een vaderschapstest was nodig. ,,Ik vond het heel moeilijk, maar ik zei wel meteen: 'Als ik de vader ben, wil ik graag vooruitkijken, met jou.'" Martijn bleek de vader te zijn. Rond elf weken zwangerschap werd de familie ingelicht over het heuglijke nieuws en enkele weken later werden er blauwe cupcakes geserveerd bij een genderrevealparty.
Lees ook: Van piñata tot ballonnenregen: 8x zo deel je het geslacht van je baby op een leuke manier
Ik geloofde het niet en zei: ‘Laat je dan ons gezonde kind weghalen?’
Martijn
Slapeloze nachten
Maar bij zeventien weken zwangerschap viel het woord abortus. ,,Ze had al uitgezocht dat er maar twee klinieken in Nederland zijn die een abortus uitvoeren na achttien weken zwangerschap. Ik geloofde het niet en zei: 'Laat je dan ons gezonde kind weghalen?'"
Ze bleek tot over haar oren verliefd te zijn op die ander. ,,Ik zei: 'Anders doen we co-ouderschap. Als je dat niet wilt, doe ik het alleen en haak jij aan wanneer je dat ook wilt. En als je het helemaal alleen wilt doen en dat de enige manier is om dit kind te laten leven, wil ik wel afstand nemen.'"
Een periode van slapeloze nachten en vele gesprekken volgde. Uiteindelijk kwam het zelfs tot een afspraak in een abortuskliniek, waar Martijn niet bij was. ,,Maar ze was blijkbaar zo aan hyperventileren, dat de behandeling niet doorging." Daarmee vervloog ook de mogelijkheid om in Nederland abortus te laten doen, want de klinieken hanteren een grens van 22 weken.
Lees ook: Abortus, wat houdt zo'n behandeling in?
Patiënt beslist, partner staat erbuiten
Daarna wilde zij wat tijd voor zichzelf, dus trok Martijn een paar dagen in bij zijn moeder, aan wie hij als enige durfde te vertellen wat er speelde. In die periode reisde zijn vriendin naar Londen voor een abortus. Na 23 weken en vijf dagen zwangerschap, net voor de legale grens van 24 weken. ,,Het voelt alsof ik vader ben, maar ik ben het niet. Ik heb geen afscheid kunnen nemen, niets." Martijn was compleet 'van de wereld'. Hij was zijn kind, toekomst én vriendin kwijt, al was dat laatste zijn eigen keuze.
Het is inmiddels een half jaar later. Hij wil dat er meer aandacht komt voor de vader in een abortustraject, want één op de vijf zwangerschappen wordt een abortus; in 2022 waren dat er 35.000. ,,De vrouw bepaalt alles en in heel veel gevallen ben ik het daar helemaal mee eens. Maar in mijn geval, na een jarenlang ziekenhuistraject en vervolgens een gezonde zwangerschap, vind ik dat een abortus na twaalf weken niet zomaar kan. Tenzij er medisch iets aan de hand is." Uit cijfers blijkt dat het overgrote deel van de abortussen in Nederland vóór twaalf weken zwangerschap plaatsvindt.
Hij vindt dat er in sommige gevallen verder gekeken moet worden dan alleen naar het verhaal van de vrouw bij de intake. Vraag, zegt hij, bij twijfel het medisch dossier op, maar ook: ,,Vraag wat de partner ervan vindt." Nu kan dat niet, omdat in de Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst (Wgbo) staat dat de patiënt beslist wie wordt betrokken bij de behandeling en met wie informatie gedeeld mag worden.
Lees ook: Zorgwet moet veranderen om partner van zwangere niet buiten te sluiten, zegt deze onderzoeker
Met twijfels op vakantie
Martijn staat hierin niet alleen. Joris* uit Breda is jurist, maar belangrijker: hij is net als Martijn ervaringsdeskundige. Ook zijn ex koos tegen zijn wil voor abortus, terwijl beiden een duidelijke kinderwens hadden.
Het was de tweede date. Hij was toen 44 jaar, zij 37. ,,Ze had alles wat ik in een vrouw zocht: ze zag er goed uit, was sportief, had een goede baan, een fijn karakter. Daarom vond ik het belangrijk om op dat moment al te zeggen: 'Ik wil graag kinderen'." Het bleef even stil. ,,Toen zei ze: 'Ik wil zeker kinderen, maar dan wel met de juiste persoon'."
Weken op een roze wolk volgden. Met Valentijnsdag, de zevende date, kreeg hij de sleutel van haar huis. Ze boekten een vakantie, maar uiteindelijk wilde zij iets met hem bespreken. Hij voelde direct afstand. ,,Ze twijfelde aan de relatie, en of ik wel in haar leven paste. En toen kwam er achteraan: 'Maar ik ben wel zwanger van je.' Toen stond de wereld voor hem stil. Het moment waar hij zo lang op had gewacht, was daar, maar niet zoals hij het zich had voorgesteld.
Ze slikte al foliumzuur, had een speciaal babyboek gekocht
Joris
Allebei superblij
Een week later had het stel een echo. Volgens Joris (46) wilde zij dat hij meeging, ondanks dat hij er geen goed gevoel bij had. ,,Ze slikte al foliumzuur, had een speciaal babyboek gekocht, had uitgezocht wat ze niet mocht eten en installeerde op mijn telefoon een app waarop ik kon zien wanneer ze uitgerekend was: 7 november 2022."
Tijdens die eerste echo bleek dat ze rond de negen weken zwanger was. ,,Dat hartje zien kloppen op de monitor: dat vergeet ik nooit meer. Die beelden schieten nog dagelijks voor mijn hoofd. We waren allebei superblij. Die avond staarden we samen een half uur naar de echo." Een dag later kreeg hij, naar eigen zeggen, een appje dat ze 'keiblij' was en 'we een cool kind kregen'.
Vervelende mededeling
De week erna vertelden ze het hun families. Er waren euforische momenten, maar soms werd Joris ineens ruw uit zijn bubbel getrokken. ,,Dan zei ze: 'Niet te blij zijn, want straks gaan we alsnog uit elkaar'. Dan werd ik natuurlijk boos, waarop zij een dag later weer zei dat ze het geweldig vond."
Vlak na de tweede echo viel het woord abortus. 'Je bent het niet voor mij', kreeg de Bredanaar te horen. Hij pakte boos zijn spullen. Zij wilde nadenken, maar hij wist genoeg.
Na een week van radiostilte ging zijn telefoon. 'Ik heb een vervelende mededeling voor je, ik ga ons kind laten weghalen', klonk het volgens hem. ,,Ik zei dat ze een verkeerde beslissing nam. Ik wilde desnoods co-ouderschap, maar dat was voor haar geen optie. Iemand anders besloot voor mij dat ik toch geen vader zou worden, terwijl ook zij een kinderwens had."
Lees ook: Wel of geen kinderen: deze boeken helpen je met deze grote levensvraag
Paniekaanvallen
Tot op de dag van vandaag weet Joris niet wat er daarna precies is gebeurd. Hij vindt het belangrijk om te weten op welke datum ze abortus heeft laten doen, maar ook daar krijgt hij geen reactie op. Wel kreeg hij via de post nog wat vergeten spullen toegestuurd. ,,Ik kon moeilijk alle 22 klinieken in Nederland bellen." En als hij dat wel had gedaan, mocht de betreffende kliniek geen informatie met hem delen vanwege de wet. ,,De verloskundige mocht mij niet eens vertellen of de al geplande derde echo doorging."
Naar eigen zeggen leefde hij maanden in een waas en had hij last van paniek- en woedeaanvallen. ,,Dan liep ik in de Albert Heijn zonder dat ik wist dat ik daar was. Ik kon gewoon niet bevatten dat iemand zoiets doet." Joris bezocht een psycholoog en traumatherapeut, maar die konden hem niet helpen. Nu, twee jaar later, heeft hij het er nog altijd moeilijk mee. Het enige wat hem helpt, is het contact met lotgenoot Martijn.
Onrechtvaardig
Als een zwangerschap ongewenst en ongepland is, kan abortus een oplossing zijn. Voor de meeste vrouwen is dit een moeilijke keuze; zij gaan niet over één nacht ijs. Idealiter wordt de man betrokken bij de overweging, maar het is het recht van de vrouw om de keuze voor abortus te maken. Dat is in de wet vastgelegd; het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw heeft voorrang boven de stem van de man. Om te voorkomen dat de vrouw wordt gedwongen.
Joris ,,Maar nu kon ik er niet eens achter komen wanneer mijn kind is weggehaald. Dat soort informatie mag alleen de vrouw opvragen. Ik ben nog niemand tegengekomen die dat rechtvaardig vindt."
Richtlijn bij tegenstrijdige gevoelens
Abortusartsen moeten zich aan een richtlijn houden. Daarin staat dat als een zwangere vrouw tegenstrijdige gevoelens heeft, de abortusarts kan doorverwijzen naar een gespecialiseerde hulpverlener voor besluitvormingsgesprekken. Wat in de richtlijn staat, moet in de wet komen, is de mening van Joris. ,,Dan kan het ook afgedwongen worden. Juridisch stelt de richtlijn nu niets voor."
Wel vindt hij de normen nog te vrijblijvend. ,,Ik vind dat een arts de moeite moet nemen om ook de andere kant te horen als dat nodig is. Dat hoeft niet in strijd te zijn met het recht van vrouwen over hun eigen lichaam te beschikken, want er kan alsnog uitkomen dat abortus de keuze is."
*Uit privacyoverweging zijn de namen van Martijn en Joris gefingeerd. Hun echte namen zijn bij de redactie bekend.
Reactie van het Nederlands Genootschap van Abortusartsen:
'Voor mannen kan een abortus ingrijpend en emotioneel zijn, zeker wanneer de man een grote kinderwens heeft en al langere tijd hiernaartoe leeft. Wanneer de vrouw dat wenst, wordt de mening van de man in de afweging voor wel of geen abortus meegenomen.
Het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw heeft voorrang boven de stem van de man, om te voorkomen dat de vrouw gedwongen wordt. Artikel 11 van de Grondwet stelt dat elk individu zelf mag beschikken over zijn of haar lichaam, zo ook de vrouw bij abortus. Op het moment dat een ander gehoord moet worden, wordt per definitie het zelfbeschikkingsrecht ingeperkt. Het is dus ook niet aan de arts om hier een beslissing over te nemen.
Daarnaast stelt de Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst heel duidelijk dat de patiënt bepaalt wie betrokken wordt bij het nemen van de beslissing en de behandeling, en met wie informatie mag worden gedeeld. Ook hierover kan een arts niet buiten de patiënt om beslissen.
Een ongewenste zwangerschap brengt mogelijk ambivalente gevoelens met zich mee. Dat maakt het nemen van een beslissing complex en zelden lichtzinnig. In de abortuskliniek bespreekt de abortusarts de beslissing van de vrouw en checkt deze ook bij de vrouw. Als de zwangere vrouw na overweging kiest voor abortus, dan geeft de abortusarts daar gehoor aan, voor zover dit binnen de kaders van de wet valt. De abortusartsen werken in alle gevallen binnen de kaders van de wetgeving en de eigen professionele standaarden.'
Daphne Latour van Fiom, expertisecentrum op het gebied van onder andere ongewenste zwangerschap:
'Het maken van een weloverwogen keuze bij een ongewenste zwangerschap staat bij Fiom voorop. Goede en niet-sturende hulp is daarin essentieel. Dat kan bij de abortuskliniek, maar ook bij een gespecialiseerde keuzehulpverlener. Idealiter is de partner of verwekker bij deze gesprekken. We zien een lichte stijging in het aantal vrouwen dat met haar partner naar deze gesprekken komt, net als het aantal mannen dat alleen voor een gesprek komt.
Wanneer de gesprekken alleen met de vrouw plaatsvinden, is er altijd aandacht voor de mening van de partner of verwekker. Maar de vrouw heeft zelfbeschikkingsrecht en beslist uiteindelijk over wat er met de zwangerschap gebeurt. Dit kan zeer ingrijpend zijn en machteloos voelen voor de man.'
Heb je als man behoefte aan keuzehulp of hulp na abortus? Ga dan voor meer informatie naar: infopuntonbedoeldzwanger.nl.
