Abortus, wat houdt zo'n behandeling in?

Onbedoeld of ongewenst zwanger

In Nederland raakt 1 op de 5 vrouwen ooit onbedoeld zwanger. Een onbedoelde zwangerschap kan iedereen overkomen: tienermeisjes, vrouwen met een vaste partner, vrouwen zonder vaste partner, vrouwen die (nog) geen kinderen hebben, vrouwen die net bevallen zijn, vrouwen die al een compleet gezin hebben... Je kunt zwanger raken na onveilige seks, maar er bestaat ook een kans dat je zwanger raakt terwijl je anticonceptie gebruikt.

Ongeveer 32 procent van de onbedoelde zwangerschappen is ook ongewenst. De meeste ongewenste zwangerschappen komen voor bij vrouwen met een vaste partner (79 procent). In 95 procent van die gevallen is de vaste partner ook de verwekker. Als je onbedoeld of ongewenst zwanger bent, kun je ervoor kiezen om de zwangerschap uit te dragen of de zwangerschap af te breken. Het afbreken van de zwangerschap heet een abortus. In 2023 kozen 36.000 vrouwen in Nederland voor een abortus.

Wil je de zwangerschap uitdragen, dan kun je ervoor kiezen om de baby zelf op te voeden, af te staan voor adoptie of de baby (tijdelijk) te laten opgroeien in een pleeggezin.

Lees ook: Ongewenst zwanger, wat nu?

Wat is een abortus?

Een abortus is het afbreken van een zwangerschap. Er zijn verschillende manieren om een zwangerschap te beëindigen, afhankelijk van de duur van de zwangerschap.

Een abortus kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Voor je lichaam, maar een abortus kan ook veel emoties bij je losmaken. Een abortus is onomkeerbaar; de zwangerschap wordt definitief beëindigd. Daarom is het belangrijk om heel goed over je keuze na te denken.

Lees ook: Negatieve zwangerschapstest en toch zwanger: hoe kan dat?

Tot wanneer kan abortus?

Wettelijk gezien mag een abortus tot de 24e week van de zwangerschap. Maar in de praktijk is een abortus in Nederlandse abortusklinieken en ziekenhuizen mogelijk tot 22 weken. Een abortus na 22 weken kan alleen als er zeer zwaarwegende medische redenen zijn, bijvoorbeeld als de baby niet levensvatbaar is.

Als je nadenkt over een abortus, is het verstandig om snel een afspraak te maken met je huisarts of bij een abortuskliniek. Ook als je nog veel twijfels of vragen hebt. Hoe eerder je naar de huisarts of een abortuskliniek gaat, hoe meer opties je nog hebt. De verschillende opties die er zijn, hangen af van de zwangerschapsduur. Je kunt ook met een verloskundige overleggen.

Lees ook: Wat doet een verloskundige?

Bedenktijd

In Nederland geldt geen wettelijke verplichte bedenktijd bij een abortus. De bedenktijd is flexibel: samen met de arts bepaal je hoeveel bedenktijd je nodig hebt. Dit kan bijvoorbeeld 10 dagen zijn, maar het kan ook dat je direct geholpen wilt worden en dat de abortus nog dezelfde dag plaatsvindt.

Kan een abortus anoniem?

Wil je liever niet naar de huisarts, dan hoeft dat niet. Je kunt ook rechtstreeks een afspraak maken met een abortuskliniek. Bij abortusklinieken kun je volledig anoniem een abortusbehandeling ondergaan. Niemand hoeft te weten te komen dat je een abortus hebt gehad, ook je huisarts niet. De vergoeding gaat via een subsidieregeling die de abortuskliniek van de overheid ontvangt, dus je zorgverzekering krijgt er ook niks over te horen.

Als je een abortusbehandeling in een ziekenhuis krijgt, wordt die vergoed via de zorgverzekering en blijf je niet helemaal anoniem: je zorgverzekeraar is dan op de hoogte.

Hoe maak je een zorgvuldige afweging?

Als je onbedoeld zwanger bent, sta je voor een ingrijpende keuze. Het is belangrijk dat je die keuze zelf maakt en er goed over nadenkt. Er is geen goed of fout; het gaat erom wat de beste keuze is voor jouw persoonlijke situatie.

Het kan goed zijn om daarover te praten met anderen. Dat helpt om je gedachten op een rij te zetten. Andere mensen kunnen je helpen om de situatie meer van een afstand te bekijken, zonder dat emoties de overhand krijgen. Bespreek het met iemand die je vertrouwt, zoals je partner, vader, moeder, broer, zus of een goede vriendin. Ook een gesprek met je huisarts is een goede optie: die kan je vertellen welke mogelijkheden er zijn en wat die precies inhouden.

Hoewel je uiteindelijk zelf bepaalt of je een abortus ondergaat, is het belangrijk dat je partner (als je die hebt) ook betrokken is bij je beslissing. Gebrek aan communicatie over de abortus kan ervoor zorgen dat je het moeilijk(er) krijgt met verwerken. Ook voor je partner kan het afbreken van de zwangerschap een heftige gebeurtenis zijn, waar hij zich flink machteloos bij kan voelen.

Je kunt ook praten met iemand die je nog niet kent. Via de organisatie FIOM en het Informatiepunt Onbedoelde Zwangerschap kun je in contact komen met een gespecialiseerde hulpverlener bij jou in de buurt voor een keuzehulpgesprek. Zo'n gesprek kan anoniem. Een keuzehulpverlener begeleidt je in het keuzeproces om uiteindelijk tot een eigen keuze te komen. Op de website van FIOM kun je ook online oefeningen doen die je kunnen helpen om een goede afweging te maken.

Lees ook: Mogelijk kunnen deze adviezen helpen bij een onbedoelde zwangerschap

Hoe kan ik mijn zwangerschap afbreken?

Er zijn verschillende manieren om een zwangerschap af te breken, afhankelijk van de duur van je zwangerschap:

1. 01.

   Abortuspil
   Ben je pril zwanger – tot 9 weken vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie – dan is de abortuspil een optie. Deze behandeling bestaat uit twee stappen. Eerst krijg je een pil in een abortuskliniek of ziekenhuis. Je kunt ook bij sommige huisartsen terecht. Deze pil zorgt ervoor dat de zwangerschap stopt. Voor de tweede stap krijg je vier tabletten mee naar huis, die je een paar dagen later zelf vaginaal inbrengt. Deze tabletten zorgen ervoor dat de baarmoeder gaat samentrekken en er een miskraam optreedt. Dit gaat gepaard met bloedverlies en buikkrampen, die hevig kunnen zijn. Lees hier meer over een behandeling met de abortuspil

2. 02.

   Zuigcurettage
   Als je tussen de 6 en 12 weken zwanger bent, gerekend vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie, dan is een zuigcurettage een optie. Bij een zuigcurettage wordt de baarmoeder via de vagina leeggezogen met een dun plastic buisje. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving of onder narcose. Deze ingreep duurt ongeveer 15 minuten. Na de behandeling kun je nog een paar dagen last hebben van bloedverlies en menstruatieachtige krampen. Na de ingreep krijg je een recept mee voor antibiotica, om de kans op infecties te verkleinen.

3. 03.

   Abortus door middel van een operatie
   Als je 12 tot 22 weken zwanger bent, kan de zwangerschap met een operatieve ingreep worden beëindigd. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving of narcose. Tijdens de operatie wordt het embryo weggehaald. Deze behandeling duurt ongeveer 30 tot 45 minuten.

Na een abortus

Na een abortusbehandeling kun je de eerste dagen last hebben van:

• Bloedverlies (heviger dan een menstruatie, soms ook met stolsels).

• Hevige buikkrampen.

• Diarree.

• Misselijkheid.

• Rugpijn.

• Buikpijn.

• Verhoging of koorts.

• Heftige emoties.

Na de abortusbehandeling is je zwangerschap beëindigd. Eventuele zwangerschapsverschijnselen verdwijnen meestal binnen een week.

Je krijgt meestal een recept voor een antibioticakuur om een infectie te voorkomen. Daarnaast wordt aangeraden om de eerste twee weken na een abortusbehandeling geen seks te hebben of tampons te gebruiken, en niet in bad te gaan of te zwemmen.

Ongeveer vier weken na de abortus kun je een zwangerschapstest doen, om te controleren of je inderdaad niet meer zwanger bent. Daarnaast vindt er een nacontrole plaats, waarbij wordt gekeken of je lichamelijk goed herstelt. Ook wordt er gesproken over je emoties en de verwerking van de abortus. Die nacontrole kan bij je huisarts, maar ook bij de abortuskliniek.

Zijn er risico's bij een abortus?

Na een abortusbehandeling kunnen er complicaties optreden. De kans daarop is gelukkig klein: in 2023 was er in 2,9 procent van de gevallen een complicatie. Mogelijke complicaties zijn:

1. 01.

   Hevig of langdurig bloedverlies: Bloedverlies na een abortus is normaal, je kunt ook stolsels verliezen. Maar als je erg hevig of langdurig blijft vloeien, kan het zijn dat er weefsel in de baarmoeder is achtergebleven. Neem contact op met je huisarts bij hevig bloedverlies, of als het langer dan twee weken aanhoudt. Mogelijk moet er door middel van curettage nog wat weefsel verwijderd worden.

2. 02.

   Infectie: Je kunt na de behandeling een infectie oplopen. Heb je na een abortus langer dan een dag koorts (meer dan 38 graden), neem dan contact op met je huisarts of de abortuskliniek.

3. 03.

   Abortus is niet gelukt: In zeldzame gevallen is de zwangerschap na een abortusbehandeling toch nog niet afgebroken. De kans daarop is ongeveer 1 tot 2 procent. Er is dan nog een abortusbehandeling nodig.

In zeer uitzonderlijke gevallen kunnen er complicaties optreden waardoor je onvruchtbaar wordt. Dat komt dan meestal doordat je na de abortusbehandeling een infectie krijgt, zoals chlamydia. Om dat te voorkomen, krijg je na een abortusbehandeling antibiotica voorgeschreven.

Emoties voor en na abortus

Of je nou 100 procent achter je beslissing staat of nog twijfels hebt, een abortus kan veel emoties bij je losmaken. Het is een moeilijke beslissing en je gevoel kan iets anders zeggen dan je verstand.

Iedereen ervaart een abortus anders. Emoties na een abortus kunnen variëren van opluchting en berusting tot verdriet, schaamte, schuld, somberheid en boosheid. Dat is heel normaal. Ook als je zeker weet dat je de juiste keuze hebt gemaakt, kun je verdrietig zijn of last krijgen van schuldgevoelens. Meestal worden deze gevoelens op den duur minder, maar bij sommigen blijven de emoties altijd bestaan of kunnen er mentale klachten ontstaan. Daarom is het belangrijk om je abortus goed te verwerken, op je eigen tempo.

Hoeveel procent heeft spijt na een abortus?

Dat een abortus emoties kan oproepen, is duidelijk. Maar spijt van een abortus komt niet vaak voor. Voor een grootschalig Amerikaans onderzoek in 2019 werden meer dan zeshonderd vrouwen vijf jaar lang na hun abortus gevolgd. De conclusie: 99 procent van de vrouwen heeft na vijf jaar géén spijt van hun abortus. 1 procent ervoer na vijf jaar nog wel negatieve emoties, waaronder spijt. De meeste vrouwen voelen zich echter opgelucht.

Ook belangrijk om te vermelden: er is geen aanwijzing dat een abortus het risico op psychische aandoeningen verhoogt.

Verwerken van abortus

Het verwerken van een abortus kost tijd. Praat over je gevoelens met je partner, familie of goede vrienden. Vind je het moeilijk om erover te praten, dan kan schrijven ook helpen. Ook kan het fijn zijn om te praten met lotgenoten, bijvoorbeeld via een forum of een geheime Facebookgroep.

Als het je niet goed lukt om de abortus te verwerken, kun je hulp vragen via het Informatiepunt Onbedoelde Zwangerschap. Je kunt online begeleiding krijgen of een gesprek aanvragen met een hulpverlener bij jou in de buurt. Je kunt ook naar de huisarts gaan om je verhaal te delen. Je huisarts kan je eventueel doorverwijzen naar een gespecialiseerde deskundige. Dit geldt natuurlijk ook voor je partner.

Zwanger worden na abortus

Na een abortus kun je in principe gewoon weer zwanger worden. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen niet verminderd vruchtbaar worden door een abortusbehandeling. Alleen in zeer zeldzame gevallen kun je onvruchtbaar worden door een infectie die optreedt na een abortusbehandeling.

Kosten van een abortus

Alle abortusbehandelingen in Nederland worden vergoed. Een behandeling in een abortuskliniek of bij je huisarts wordt gesubsidieerd door de overheid. Jij hoeft hier niets voor te betalen. Als je een abortusbehandeling krijgt in een ziekenhuis, wordt die vergoed door je zorgverzekering. Deze kosten vallen wel onder je verplichte eigen risico.

Bronnen: Rijksoverheid, Noordwest ziekenhuisgroep, RIVM, Pointer, Infopuntonbedoeldzwanger.nl