Een gemiddelde zondagochtend in huize (Niet-zo-)Weltevree. Ik probeer op de bank m'n koffie te drinken en een beetje door m'n socials te scrollen. Mijn 3-jarige dochter werkt keurig mee: ze vermaakt zich ondertussen heerlijk met een schaar en een paar velletjes papier.
Mijn 6-jarige zoon daarentegen blijft continu om me heen hangen. Ik opper Lego ('maar dan moet jíj meehelpen'), z'n kleurboek ('sáái!') en de knikkerbaan ('dat heb ik al zo vaak gedaan'), maar hij blijft maar aandacht vragen. Ondanks het voorbeeld van zijn zusje weet hij maar niet hoe hij zichzelf kan vermaken zonder vriendje, papa, mama of een scherm.
Dilemma: 'Hoe verdeel ik de aandacht tussen mijn kinderen goed?'
En dat geldt niet alleen voor deze zondagochtend. Dat geldt voor veel momenten. Hoewel onze zoon drie jaar ouder is dan zijn zus, heeft juist hij de meeste moeite met zelfstandig spelen. Als er geen vriendje over de vloer is, hangt hij vaak aan ons en vraagt om aandacht terwijl onze dochter druk in de weer is met unicorns knippen of kopjes thee zetten in haar keukentje. Ik vraag me steeds vaker af hoe het toch kan dat ze zo verschillend zijn als het gaat om zelf spelen.
Karakter en creativiteit
In mijn zoektocht naar mogelijke oorzaken probeer ik een wetenschappelijk onderbouwd antwoord te vinden. Helaas vind ik geen onderzoeken die iets zeggen over waarom het ene kind wel goed zelfstandig kan spelen en het andere niet. Volgens Valerie Ritchie, psycholoog en opvoedcoach bij The Parental Coach en Ouders van Nu-expert, is hier dan ook geen pasklaar antwoord op. De oorzaak kan in verschillende factoren gezocht worden.
,,Kinderen hebben simpelweg een verschillend karakter en temperament", legt ze uit. ,,Het ene kind heeft meer behoefte aan input en afwisseling en kan minder lang met bepaald speelgoed bezig blijven. De ander kan zich helemaal verliezen in speelgoed en heeft een creatieve geest."
Dit lijkt inderdaad het geval bij mijn kinderen. Mijn zoon vindt het geweldig om met Lego te bouwen, maar dan wel als hij het boekje als voorbeeld heeft en het kan nabouwen. Zélf een bouwwerk verzinnen vindt hij maar lastig. Mijn dochter daarentegen kan helemaal opgaan in haar eigen rollenspel.
Lees ook: Met dit rollenspelspeelgoed prikkel je de fantasie van je kind
Plek in de kinderrij
,,Daarnaast kan de plek in de kinderrij van invloed zijn", vervolgt Ritchie. ,,Je oudste is gewend om een aantal jaar in zijn eentje alle aandacht te krijgen en heeft waarschijnlijk wat minder zichzelf bezig hoeven houden. Een tweede is van jongs af aan gewend dat er ook iemand anders is waar papa en mama druk mee zijn."
Ook dat is hier zeker het geval. Wij hadden alle aandacht en tijd voor onze zoon toen hij nog alleen was. Achteraf denk ik weleens: té veel aandacht en tijd. Ook toen hij naar het kinderdagverblijf ging, kreeg ik te horen dat hij wel érg van een-op-eenmomenten hield en dat ze regelmatig worstelden met hoeveel aandacht meneer vroeg.
Hadden wij 'm in die paar maanden dat hij in ons leven was al te veel verwend? ,,Er is nou eenmaal een verschil in aandachtsbehoefte per kind. De vraag is waar dat vandaan komt. De kans is groot dat dat in het karakter van het kind zit."
Meisjes versus jongens
Als ik er nog eens over nadenk vallen me een aantal zaken op. De aandachtsbehoefte van mijn oudste heeft hij écht al van baby af aan. Daarnaast zie ik dat hij in veel opzichten, dus niet alleen bij het spelen, minder zelfstandig is dan mijn dochter. Zij wil altijd alles 'zelluf' doen, terwijl hij het liefst alles door anderen laat doen of het samen doet.
Lees ook: Zelluf doen: zo maak je je kind zelfstandig
Is het misschien een kwestie van jongen of meisje? Ik stuit op een Noors onderzoek waarin staat dat meisjes al vanaf 2 jaar zelfstandiger zijn dan jongens. Volgens de resultaten zijn meisjes op álle door de onderzoekers bestudeerde gebieden verder gevorderd zijn. Ritchie: ,,Ook dit kan inderdaad meespelen. De kans is groot dat het simpelweg een combinatie is van karakter, aandachtsbehoefte, de plek in de kinderrij en de mate van zelfstandigheid van het kind."
10 minuten samen spelen
Omdat ik nu met twee kleine ME'ers in huis heel druk ben, heb ik snel de neiging om mijn zoon af te wimpelen als hij samen wil spelen en te zeggen dat hij alleen moet spelen. Niet altijd handig, volgens de opvoedkundige. ,,Omdat hij meer behoefte aan aandacht heeft, is het wel belangrijk dat je regelmatig die een-op-eenaandacht geeft. Anders raakt zijn emmer niet gevuld en zal hij alleen maar meer gaan vragen. Als je die aandachtsbehoefte eenmaal vervuld hebt, is het ook makkelijker om hem daarna zelfstandig te laten spelen."
Ze legt uit hoe je dat het beste kunt aanpakken: speel of besteed bijvoorbeeld iedere dag tien minuten samen, en zeg dan dat hij zelf verder mag spelen en terwijl jij een boek gaat lezen. Blijf in zijn nabijheid, maar doe je eigen ding. Stel voor om een bepaalde periode zelfstandig te spelen en laat een kookwekker aflopen. Zo bouw je de tijd van zelfstandig spelen langzaam op."
Lees ook: 7 spelregels: zo leert je kind zelfstandig spelen
Iets aanbieden? Niet handig
En al die activiteiten die ik opper als hij zich verveelt? Ook dat is niet handig. ,,Probeer het niet voor je kind op te lossen. Zeg: 'Ik begrijp het. Wat kun je bedenken om te doen? Ik weet zeker dat je iets kunt bedenken.' Leg dus de verantwoordelijkheid bij je kind."
Het is volgens Valerie Ritchie in ieder geval goed dat ik me ervan bewust ben dat hij wat minder zelfstandig is dan de jongste. ,,Je kunt hier nog hartstikke veel in betekenen. Zelfstandigheid is iets wat je kunt aanleren. Neem hem bij de hand en laat hem langzaam maar zeker steeds meer, vaker en langer bepaalde dingen zelf doen. Geef hem bijvoorbeeld ook af en toe een taakje en benoem dat hij goed zijn best doet. Dat geldt voor alles waarmee je hem in de toekomst zelfstandiger wilt laten zijn."
Lees hier: Het leukste montessorispeelgoed per leeftijd
