Borstkanker en zwanger worden

Als je borstkanker hebt (gehad), komt er naast alle zorgen over je gezondheid nog veel meer op je af. Hoe zit het met zwanger worden na borstkanker? En kun je iets doen om tijdens je behandeling je vruchtbaarheid veilig te stellen?

In samenwerking met expert

Inge Custers

Gynaecoloog

Wat betekent borstkanker voor je vruchtbaarheid?

Zeker als je jong bent, krijg je voordat je wordt behandeld voor borstkanker waarschijnlijk al heel snel de vraag of je een kinderwens hebt. Dat is heel heftig. Je maakt je zorgen over je gezondheid en dan moet je opeens hierover gaan nadenken. Misschien weet je het meteen of misschien zit je nog in dubio. Hoe je het ook wendt of keert, het is een beladen moment in het toch al heel heftige traject waarin je terechtkomt.

Allereerst: je wordt niet onvruchtbaar van borstkanker. Wel kan de behandeling van borstkanker, met onder meer chemotherapie, invloed hebben op je vruchtbaarheid. Daarom is het belangrijk een eventuele kinderwens vóór de start van de behandeling kenbaar te maken bij je arts. Je kunt dan zo snel mogelijk worden verwezen naar een gynaecoloog of arts voorplantingsgeneeskunde, om te praten over de mogelijkheden voor fertiliteitspreservatie. Dit zijn technieken voor het behouden van de vruchtbaarheid, waaronder het invriezen van eicellen of eierstokweefsel. Dit moet namelijk gebeuren voordat de behandeling van de borstkanker begint.

In hoeverre is chemotherapie schadelijk voor de vruchtbaarheid?

Dat hangt onder meer af van je leeftijd en het type chemotherapie dat je ondergaat. Afhankelijk daarvan is de kans op onvruchtbaarheid tussen de 10 en 60%.

Een van de bijwerkingen van chemotherapie is de aantasting van de eierstokken. Je kunt tijdelijk of blijvend in de overgang komen. Kom je niet in de overgang, dan is er wel kans dat je verminderd vruchtbaar bent door verlies van en schade aan je eicellen.

Krijg je op jonge leeftijd chemotherapie (onder de 35 jaar), dan is de kans vrij groot dat je na de behandeling weer gaat menstrueren. Bij chemotherapie bij patiënten die dichter bij hun natuurlijke overgangsleeftijd zitten, stijgt de kans om definitief in de overgang te komen.

Mag je tijdens hormoontherapie zwanger raken?

Als je een hormoongevoelige vorm van borstkanker hebt, bestaat de behandeling vaak (ook) uit hormoontherapie. Tijdens die therapie, die soms wel een paar jaar duurt, mag je niet zwanger raken omdat de medicijnen het embryo kunnen beschadigen. Vaak word je zelfs in een kunstmatige overgang gebracht, zodat je (tijdelijk) onvruchtbaar bent.

Na de hormoontherapie is het mogelijk om weer uit de overgang te komen. In principe kun je dan dus weer zwanger raken, al duurt het vaak wel langer voor dat lukt.

Welke mogelijkheden zijn er voor fertiliteitspreservatie?

Als je op jonge leeftijd borstkanker krijgt, kan de arts bij de behandeling rekening houden met de vruchtbaarheid. De borstkankerbehandeling krijgt wel altijd voorrang op de fertiliteitspreservatie. De gynaecoloog beslist samen met jou en de oncoloog welke vorm van fertiliteitspreservatie mogelijk is in de tijd die je hebt voordat je met de kankerbehandeling moet beginnen. Momenteel worden de volgende technieken aangeboden:

• Invriezen van eicellen
• Invriezen van embryo’s
• Invriezen van eierstokweefsel

Als je beter bent en graag zwanger wilt worden, kan de kans dat dit lukt met deze technieken worden vergroot. Zo kunnen de ingevroren eicellen later worden gebruikt bij een ICSI-behandeling. Het terugplaatsen van eierstokweefsel kan ervoor zorgen dat je menstruatiecyclus weer op gang komt. Welke optie voor jou mogelijk is en wat wenselijk is, bespreek je met de arts voordat de behandeling van de borstkanker start. De behandeling voor fertiliteitspreservatie, vaak een versnelde IVF-behandeling, volgt zo snel mogelijk nadat je hierover een besluit hebt genomen.

Ingewikkelde vragen

Als je de diagnose borstkanker krijgt, staat je wereld op z’n kop. Je krijgt veel informatie te verwerken over je ziekte en de behandeling en daar komen allerlei heftige emoties bij kijken. Beter worden, dat is vast het allereerste en belangrijkste waar je aan denkt. Daarbij komt de schok van het nieuws dat dit mogelijk invloed heeft op je vruchtbaarheid. Voor vragen over je kinderwens heb je misschien helemaal geen ruimte.

De overgang… dat was toch iets voor later? Zul je nog (opnieuw) moeder worden? Wil je dat eigenlijk? En wat als je het nu niet wilt, maar later wel? Wat betekent dit voor je (toekomstige) relatie? Ineens word je gedwongen om over deze grote vragen na te denken. Je moet daar ook nog snel over beslissen. Wil je het traject voor fertiliteitspreservatie in, dan moet dit met spoed gebeuren. En dat traject op zich is al heftig.

Psychische begeleiding

Het verdriet om je plotseling zo andere beeld van moeder worden en de zorgen daarover, komt bovenop het verdriet en de zorgen om de borstkanker. De psychische impact ervan is groot. Ook kun je je er eenzaam in voelen, omdat het voor anderen nauwelijks voor te stellen is waar je doorheen gaat. Je kunt je arts vragen naar de mogelijkheden voor psychische begeleiding, als dit nog niet met je is besproken. Veel ziekenhuizen bieden hulp aan door een medisch maatschappelijk werker of psycholoog. Ook kun je kijken op de website van Aya-zorg, dit is een zorgnetwerk dat mensen met kanker tussen de 18 en 39 jaar op allerlei manieren ondersteunt tijdens hun behandeling.

Bronnen: Amsterdam UMC Locatie AMC – Voortplantingsgeneeskunde, MUMC, LUMC, Kanker.nl, NNF

Dit artikel is tot stand gekomen en goedgekeurd door artsen en andere (medische) deskundigen van het Ouders van Nu expertteam.