Wat is een abortuspil?
De abortuspil is een pil waarmee een zwangerschap kan worden afgebroken. Het wordt ook wel 'medicamenteuze abortus' genoemd, of de 'overtijdpil'. Anders dan de naam doet vermoeden, bestaat de abortuspil uit twee verschillende soorten tabletten, die je op twee verschillende momenten inneemt of inbrengt. Door het gebruik van de abortuspil wordt een miskraam opgewekt: de zwangerschap wordt afgebroken en het vruchtje wordt door de baarmoeder afgestoten.
Verschil abortuspil en morning-afterpil
De abortuspil is geen morning-afterpil. De morning-afterpil is bedoeld om een zwangerschap te voorkomen, bijvoorbeeld als je onveilige seks hebt gehad of als er per ongeluk sperma in de vagina terecht is gekomen. De morning-afterpil stelt je eisprong uit en is te koop bij de drogist en de apotheek. Met de abortuspil kun je een zwangerschap afbreken. Deze pil kun je dus alleen gebruiken als je al zwanger bent. De abortuspil is verkrijgbaar in een abortuskliniek en in sommige ziekenhuizen. Het verschilt per kliniek of je een verwijsbrief van je huisarts nodig hebt.
Lees ook: Dit zijn de mogelijkheden bij een ongewenste zwangerschap
Abortuspil via de huisarts
In december 2022 is er een wetsvoorstel aangenomen dat regelt dat huisartsen de abortuspil mogen voorschrijven. Het voorschrijven van de abortuspil valt niet onder de basishuisartsenzorg, wat betekent dat huisartsen zelf beslissen of zij dit in hun aanbod opnemen. Volgens een voorlopig onderzoek is zestig procent van de huisartsenpraktijken van plan de abortuspil te gaan voorschrijven. Huisartsen die dit willen, moeten daarvoor eerst een scholing volgen. Pas als het wetsvoorstel is bekrachtigd gaat de wet van kracht, en kun je voor de abortuspil mogelijk ook terecht bij je eigen huisarts. Volgens het Nederlandse Huisartsen Genootschap zal dit vanaf circa januari 2025 zijn.
Tot wanneer kun je de abortuspil nemen?
De abortuspil kan gebruikt worden om een zwangerschap af te breken tot 9 weken vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie. Ben je al langer dan 9 weken zwanger, dan zijn er twee andere opties om je zwangerschap af te breken: curettage of een operatieve abortus. Lees hier meer over deze andere manieren van abortus.
Per 1 januari 2023 is in Nederland de wettelijk verplichte bedenktijd van vijf dagen afgeschaft. Nu geldt een flexibele bedenktijd. Samen met de arts bepaal je hoe veel bedenktijd je nodig hebt. Dit kan bijvoorbeeld tien dagen zijn, maar het kan ook zijn dat je direct geholpen wilt worden en dat de abortus nog dezelfde dag plaatsvindt.
Lees ook: Overtijdbehandeling bij een prille ongewenste zwangerschap
Behandeling met de abortuspil starten
Om een behandeling met de abortuspil te starten, kun je eerst een afspraak met je huisarts maken of direct met een abortuskliniek. Bij sommige klinieken heb je een verwijsbrief van je huisarts nodig, bij andere klinieken niet. Er zijn ook klinieken waar je anoniem terecht kunt.
Bij de abortuskliniek krijg je een intakegesprek, waarin je situatie wordt besproken en wat je opties zijn. Er wordt een echo gemaakt om te bepalen hoe lang je al zwanger bent. Als je twijfels hebt, kun je deze ook bespreken. Er wordt bloed geprikt door middel van een vingerprikje, om te controleren of je geen bloedarmoede hebt. In dat geval is de behandeling met de abortuspil namelijk niet geschikt voor jou.
Hoe werkt de abortuspil?
De abortuspil werkt in twee stappen. Het eerste deel van de behandeling vindt meestal plaats in een abortuskliniek of een ziekenhuis. Daar krijg je de eerste tablet, die je inneemt met water. Deze tablet bevat een medicijn, mifepriston, dat de werking van het hormoon progesteron blokkeert, het hormoon dat nodig is om een zwangerschap voort te zetten. Na het nemen van dit medicijn stopt je zwangerschap. Ook maakt mifepriston je baarmoederhals weker.
Het tweede deel van de behandeling kun je thuis zelf uitvoeren. Je krijgt van de arts vier andere tabletten mee naar huis. Deze tabletten moet je 36 tot 48 uur later zelf vaginaal inbrengen. De arts zal je vertellen hoe dat precies in zijn werk gaat. De tabletten bevatten misoprostol, een medicijn dat ervoor zorgt dat je weeën krijgt. De 'miskraam' wordt daardoor in gang gezet, waarna het vruchtje wordt afgestoten. Dit gaat gepaard met bloedverlies en buikkrampen, die soms hevig kunnen zijn.
Bij tachtig procent van de vrouwen die hun zwangerschap afbreken met de abortuspil, wordt het vruchtje bij ruim tachtig procent van de vrouwen binnen vier tot zes uur na het inbrengen van de tabletten afgestoten. Het kan ook langer duren. Als na vier uur nog maar weinig bloedverlies is opgetreden, moet je nogmaals tabletten misoprostol inbrengen. In ongeveer twee tot tien procent van de gevallen komt de miskraam helemaal niet goed op gang, of blijf je langere tijd bloed verliezen. Dan is er naderhand nog een curettagebehandeling nodig.
Het beloop van een behandeling met de abortuspil
Een abortus door middel van een abortuspil zet een miskraam in gang. Dat kan als heftig worden ervaren. Na het innemen van het eerste tablet merken de meeste vrouwen lichamelijk niet zo veel. Het kan zijn dat er al wat bloedverlies optreedt of dat je al wat buikkrampen krijgt. Ook kunnen zwangerschapsverschijnselen afnemen.
Pas na het vaginaal inbrengen van de vier andere tabletten, komt de miskraam op gang. Je krijgt buikkrampen die hevig kunnen zijn. Je kunt het vergelijken met hevige menstruatiekrampen. Je verliest vaginaal bloed, soms in combinatie met stolsels; ook dat kan hevig zijn. Hoe het bloedverlies precies verloopt, hangt onder andere af van hoe ver je bent in de zwangerschap. Je kunt ibuprofen of paracetamol nemen tegen de pijn.
De buikkrampen en bloeding na een abortuspil kunnen een paar uur duren. Daarom wordt aangeraden om op die dag geen andere afspraken of verplichtingen te hebben, en iemand te vragen om bij je te blijven. Je kunt na het innemen van de tabletten ook last krijgen van misselijkheid, diarree, winderigheid, hoofdpijn, koorts of koude rillingen.
Na de behandeling
Meestal heb je na het inbrengen van de tabletten nog een tijdje last van bloedverlies. Hoe lang dat duurt, verschilt per vrouw. Het kan een paar dagen duren, of aanhouden tot je eerstvolgende menstruatie.
Het advies luidt om na het gebruik van de abortuspil de eerste zeven tot tien dagen geen seks te hebben of tampons te gebruiken, in elk geval zo lang je nog bloed verliest. Ook wordt afgeraden om naar het zwembad te gaan of een bad te nemen, om een mogelijke infectie te voorkomen. Douchen kan wel.
Je zwangerschap is afgebroken. Dat betekent dat ook je zwangerschapsverschijnselen en -kwaaltjes zullen afnemen, meestal binnen een week. Ongeveer vier weken na het nemen van de abortuspil kun je een zwangerschapstest doen om te controleren of die inderdaad niet meer positief is. Er wordt ook een nacontrole gedaan bij de kliniek of in het ziekenhuis, om te controleren of de zwangerschap is afgebroken en of jij goed hersteld bent.
Een abortus kan als een heftige gebeurtenis worden ervaren. Emoties na een abortus kunnen variëren van opluchting en berusting, tot verdriet, schaamte, schuld, somberheid, boosheid en spijt. Ook als je zeker weet dat je de juiste keuze hebt gemaakt, kun je erg verdrietig zijn. Bij de nacontrole is er ook ruimte om het hierover te hebben. Merk je dat veel last houdt van de impact van de abortus? Dan kun je overwegen om bijvoorbeeld via het FIOM hulp te krijgen bij de verwerking van de abortus. Dat kan online of in persoon en desgewenst anoniem.
Wat zijn de risico's van de abortuspil?
De abortuspil kan een aantal bijwerkingen hebben, bijvoorbeeld diarree, hoofdpijn en koorts. Ook kunnen complicaties optreden na een behandeling met de abortuspil, maar de kans daarop is klein. Bij ongeveer 1 op de 500 vrouwen treedt ernstig bloedverlies op, waardoor mogelijk een ziekenhuisopname nodig is. Daarnaast zou er een verband zijn tussen het gebruik van de abortuspil en een verhoogd risico op een hersenbloeding of hartinfarct voor vrouwen die roken, ouder dan 35 zijn of overgewicht hebben.
Ook bestaat het risico dat de abortus na het gebruik van de abortuspil toch niet goed op gang komt, of dat er geen complete abortus optreedt. Daarom is het belangrijk om altijd naar de nacontrole te gaan. Er wordt dan door middel van een echo gekeken of de zwangerschap is afgebroken en het embryo volledig is afgestoten. Soms is er nog een zuigcurettage nodig, omdat er geen complete abortus is opgetreden.
Waar is de abortuspil verkrijgbaar?
Een abortuspil is verkrijgbaar in een abortuskliniek of een ziekenhuis dat daarvoor een vergunning heeft. Je kunt via je huisarts doorverwezen worden naar zo'n kliniek. Maar je kunt ook bij een abortuskliniek terecht zonder tussenkomst van je huisarts, door zelf telefonisch of online een afspraak te maken. Vaak kan dit ook anoniem. Je moet wel altijd naar de kliniek toe om de behandeling te starten. De pil kan niet naar je worden opgestuurd.
Naar verwachting is de abortuspil vanaf januari 2025 ook verkrijgbaar bij veel huisartsenpraktijken.
Vergoeding abortuspil
Een behandeling in een abortuskliniek wordt vergoed door een subsidie van de overheid. Het kost jou dan dus geen geld. Een behandeling met de abortuspil in een ziekenhuis wordt vergoed door je zorgverzekering. De kosten vallen dan wel onder je verplichte eigen risico.
Twijfel over abortus
Veel vrouwen die nadenken over een abortus, hebben twijfels over wat ze moeten doen. Misschien zegt je verstand iets anders dan je gevoel. Of misschien twijfel je over andere mogelijkheden, zoals je baby afstaan ter adoptie, of misschien toch zelf opvoeden. Denk goed na over je keuze en praat erover met mensen die je vertrouwt, zoals een van je ouders of een goede vriendin. Mocht je dat niet kunnen of willen, dan kun je contact zoeken met organisaties die je kunnen helpen bij je beslissing, zoals het FIOM. Het allerbelangrijkste voor de verwerking van de abortus is dat je zélf een weloverwogen besluit neemt.
Bronnen: Vrouwen Medisch Centrum, Rijksoverheid, Nederlands Huisartsen Genootschap
