Wat is uitscheuren?
Uitscheuren is niet zo eng als het klinkt. Bij een vaginale bevalling passeert de baby de baarmoedermond, de vagina, en de spieren en huid van de bekkenbodem. Als het persen begint, rekken de spieren en de huid van de bekkenbodem steeds meer uit. Zo krijgt je baby voldoende ruimte om geboren te worden. Tijdens dit proces kunnen er scheuren of scheurtjes ontstaan. Zo'n scheurtje wordt in medische termen: een ruptuur genoemd.
Tip: Bereid je voor op de bevalling met behulp van een van deze fijne boeken
Hoe kun je uitscheuren tijdens de bevalling?
Uitscheuren komt iets vaker voor bij vrouwen die van hun eerste kind bevallen dan bij vrouwen die al een of meerdere keren zijn bevallen. Dat is niet zo gek, het weefsel in het gebied van de vagina en het perineum is nog behoorlijk stug. Bij een volgende bevalling zijn de huid en de spieren al opgerekt, waardoor de kans op inscheuren iets kleiner is.
Het ontstaan van een ruptuur hangt af van een aantal factoren:
-
De huid en onderliggende lagen
Als de huid stug is omdat het de eerste bevalling is, is het risico op uitscheuren iets groter dan bij een volgende bevalling. Dan zijn de weefsels al een keer opgerekt. -
De grootte van de baby
Als het hoofd van je kind behoorlijk groot is, zal de huid en het weefsel meer moeten oprekken om je kind geboren te laten worden. De kans om in te scheuren is hierdoor groter. -
De ligging van de baby
Als je kind met zijn hoofd in een afwijkende ligging wordt geboren, is de kans op uitscheuren groter. Dat geldt ook voor een baby die bijvoorbeeld een handje bij het hoofd heeft liggen. -
Een kunstverlossing, zoals een vacuüm- of tangverlossing
Een totaalruptuur komt wat vaker voor bij een kunstverlossing en een knip kan dit niet altijd voorkomen. -
De snelheid van de bevalling
Verloopt het laatste stukje van je bevalling snel, dan krijgt de huid minder kans om rustig mee te rekken en heb je wat meer kans om in te scheuren.
Verschillende rupturen
Er kunnen verschillende rupturen ontstaan tijdens de de bevalling. De meest voorkomende ruptuur is de perineumruptuur. Hierbij ontstaat een scheurtje tussen de vagina en anus. Maar ook kun je last krijgen van een vaginawandruptuur, labiumruptuurof cervixruptuur. Een overzicht van alle soorten rupturen op een rij:
Perineumruptuur
Bij deze ruptuur ontstaat er een scheur in het perineum. Dit is het gebied tussen de vagina en de anus). De scheurtjes worden naar grootte en diepte ingedeeld. Er zijn verschillende subcategoriën van een perineumruptuur::
Eerstegraads ruptuur
-
De huid en het slijmvlies is ingescheurd.
-
De scheur hoeft niet altijd gehecht te worden.
-
Het komt voor bij ongeveer 30 op de 100 vrouwen.
Tweedegraads ruptuur
-
De huid, het slijmvlies, het onderliggende bind- en spierweefsel is ingescheurd.
-
Voor goede wondgenezing – en soms om het bloeden te stoppen – wordt deze ruptuur gehecht.
-
Het komt voor bij ongeveer 10 op de 100 vrouwen.
Derdegraads ruptuur (totaalruptuur)
-
De huid, het slijmvlies, het onderliggende bind- en spierweefsel is ingescheurd. Alleen nu is ook de kringspier van de anus (gedeeltelijk of helemaal) uitgescheurd. In het ernstigste geval (bij een vierdegraads ruptuur) loopt de scheur door tot in de darm.
-
Een totaalruptuur wordt altijd gehecht. Dit gebeurt meestal in de operatiekamer onder algehele verdoving (narcose) of met een ruggenprik.
-
Het komt voor bij ongeveer 2 op de 100 vrouwen
De vaginawandruptuur
Deze ruptuur zit aan de binnenkant van je vagina. Als je alleen een vaginawandruptuur hebt dan is dit aan de buitenkant meestal niet te zien. Vaak ontstaat een combinatie van een perineumruptuur en een vaginawandruptuur. Of de scheur gehecht wordt, hangt af van de grootte en diepte.
De labiumruptuur
De labiumruptuur is een scheur of scheurtje aan de binnenkant en soms ook de buitenkant van de kleine schaamlippen. Deze rupturen hoeven niet altijd gehecht te worden. Soms is een hechting wenselijk om bloedverlies te stoppen of te voorkomen dat de schaamlippen aan elkaar gaan plakken. Het geneest vaak snel: na drie tot vier dagen heb je er meestal geen last meer van.
De cervixruptuur
Bij een cervixruptuur is de baarmoedermond ingescheurd. Dit is een zeldzame, maar ernstige complicatie. Dat komt omdat een scheur in de baarmoedermond flink kunnen bloeden. Hechten is altijd noodzakelijk bij een cervixruptuur.
Hoe voorkom je uitscheuren tijdens de bevalling?
Je kunt er zelf weinig aan doen om een ruptuur tijdens de bevalling te voorkomen. Zeker als een bevalling heel snel gaat, is de kans op uitscheuren of zelfs totaalruptuur aanwezig. Eigenlijk geldt: hoe meer tijd de weefsels hebben om op te rekken, hoe kleiner de kans op een ruptuur. Als vrouwen tijdens het persen hun gevoel volgen, voelen ze vaak goed wanneer ze met de wee kunnen meepersen en wanneer ze even moeten 'inhouden'.
De verloskundige of gynaecoloog kan ook aanwijzingen geven. Ze kan je bijvoorbeeld vragen om niet te persen tijdens de laatste wee voordat de baby wordt geboren, maar te zuchten of te puffen. Bij vrouwen die in bad bevallen komen rupturen minder vaak voor. Dit komt waarschijnlijk doordat het warme water de huid beter laat mee rekken.
Perineum massage: wat is het?
Perineum massage is een techniek waarbij het gebied tussen de anus en de vulva, ook wel het perineum genoemd, wordt gemasseerd om de huid en het weefsel elastischer te maken. Dit kan helpen bij de voorbereiding op de bevalling, om het risico op scheuren of episiotomie (een chirurgische ingreep om de perineum te vergroten) te verkleinen.
De massage kan helpen om de spieren en huid van het perineum soepeler te maken, wat kan bijdragen aan een soepelere bevalling. Het wordt vaak aanbevolen om te beginnen met de massage tussen de 34e en 36e week van de zwangerschap. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden met behulp van een olie, zoals vitamine E-olie of amandelolie, en het kan ongeveer 5-10 minuten per dag duren.
Hechtingen na uitscheuren
Na de bevalling zal de verloskundige of gynaecoloog de schaamlippen, vagina en anus onderzoeken op scheuren en advies geven of deze gehecht moeten worden. Vaak duurt het hechten een paar minuten tot een half uur.
Vrouwen zijn vaak benieuwd hoeveel hechtingen ze hebben. Hier is meestal geen getal aan te hangen, omdat zo veel mogelijk doorlopend wordt gehecht: met een knoopje aan het begin en eind van de scheur, in plaats van allemaal losse hechtingen. Op zo'n manier heb je minder hechtdraad en knoopjes nodig waardoor de wond beter geneest en minder irriteert.
Er worden altijd oplosbare hechtingen gebruikt. Dat is fijn, want deze hoeven niet verwijderd te worden. Het duurt ongeveer tien dagen voor de hechtingen helemaal zijn opgelost. Heb je last van de hechtingen? Dan kan de verloskundige kijken of ze na een paar dagen één of meerdere hechtingen toch handmatig kan verwijderen.
Hoe snel herstel je na een ruptuur?
De meeste rupturen herstellen vaak binnen één tot enkele weken. Dat wil zeggen dat dan de huid en onderliggende lagen weer zijn dichtgegroeid. Pijnklachten na het uitscheuren kunnen nog wel wat langer aanhouden tot een maand.
Om infecties te voorkomen is het goed om de wond tijdens het douchen met de douchekop zachtjes te spoelen. Het vaak verwisselen van het kraamverband en de wond af en toe laten luchten (draag dan geen onderbroek) als je bijvoorbeeld even op bed ligt, helpt ook bij een goed herstel. Probeer de eerste week na de bevalling rustig aan te doen en ga niet in kleermakerszit zitten. Zo voorkom je dat de wond open gaat of de hechtingen te vroeg loslaten.
Tips voor plassen en poepen na uitscheuren
Plassen na een ruptuur kan een branderig gevoel geven. De scheur is een wond(je). Als hier urine langskomt, kan dit prikken. Het helpt om tijdens en na elke plasbeurt je vulva te spoelen met lauw water, zodat de urine wordt verdund en minder prikt op de wond. Na een paar dagen is de pijn bij het plassen vaak weg. Tip: spoel bijvoorbeeld met een bidon of waterflesje.
De eerste keer poepen na een ruptuur vinden veel vrouwen best eng. Je hoeft in elk geval niet bang te zijn dat de wond gemakkelijk kapot gaat of hechtingen losraken. Wel is het belangrijk dat de ontlasting zacht blijft. Drink daarom genoeg water en eet vezelrijke voeding, zoals (groene) groenten, fruit en volkoren brood. Als je een totaalruptuur hebt gehad, krijg je meestal extra vezelzakjes mee om je ontlasting zacht te houden. Deze kunnen ook helpen wanneer je bekend bent met verstopping.
De eerste keer seks na een ruptuur
En dan komt die eerste keer seks na de bevalling. Wanneer je daar zin in hebt, is natuurlijk heel persoonlijk. De verloskundige of huisarts geeft als advies mee om minimaal zes weken te wachten met seks. Het belangrijkste is dat je geen bloedverlies meer hebt en dat de wond na het uitscheuren goed is hersteld, om infecties te voorkomen.
Lees ook: Seks na de bevalling, wanneer kan het weer?
Bronnen: Diakonessenhuis, degynaecoloog.nl, Perined
