Wat is de hielprik?
Bij de hielprik worden er een paar druppeltjes bloed afgenomen uit de hiel van je baby. Dit bloed wordt gebruikt om ernstige, zeldzame ziektes op te sporen bij pasgeboren baby's. Hoe eerder deze ziektes worden opgespoord, hoe sneller er kan worden gestart met een eventuele behandeling.
De hielprik is niet verplicht, de medewerkers vraagt altijd toestemming aan jou als ouder. Maar bijna alle ouders in Nederland laten de hielprik wel uitvoeren: meer dan 99 procent.
Waarom een hielprik bij je baby?
Dankzij de hielprik kunnen inmiddels 27 zeldzame ziektes – waarvan de meeste erfelijk zijn – worden opgespoord bij baby's. Denk aan stofwisselingsziektes, een ziekte aan de schildklier (ziekte van Hashimoto), ziekte aan de bijnieren (ziekte van Addison), erfelijke bloedarmoede (sikkelcelziekte en thalassemie) en taaislijmziekte. Deze ziektes werden vroeger pas ontdekt als er bij kinderen al veel lichamelijke schade was aangericht en er niets meer aan gedaan kon worden.
Dankzij de hielprik worden deze ziektes nu al op heel jonge leeftijd ontdekt. Zo kan een kind – als hij een zeldzame erfelijke ziekte blijkt te hebben – meteen behandeld worden. Dit kan voorkomen dat je kind ernstige schade aan zijn lichamelijke en verstandelijke ontwikkeling krijgt. Met medicijnen en/of een dieet kan het kind dan alsnog een goed leven hebben of de gevolgen van de ziekte kunnen minder ernstig zijn.
Wanneer wordt de hielprik afgenomen?
Om de ernstige, zeldzame ziektes zo snel mogelijk op te sporen, wordt de hielprik al in de eerste week na de geboorte bij je thuis afgenomen. Dit gebeurt het liefst uiterlijk binnen drie dagen na zijn geboorte.
Wie de hielprik komt afnemen, verschilt. Meestal is dit een medewerker van de Jeugdgezondheidszorg (het consultatiebureau) die naar jullie huis komt, maar soms kan het ook de huisarts of verloskundige zijn. Ligt je kind nog in het ziekenhuis, dan wordt de hielprik daar afgenomen.
Als er na zeven dagen na de geboorte nog niemand is langs geweest om de hielprik af te nemen, neem dan zelf contact op met de Dienst Vaccinvoorziening en Preventieprogramma's in jouw regio.
Gehoortest
De persoon die de hielprik bij je baby doet, voert vaak ook een gehoortest uit. Als je nog in het ziekenhuis ligt, zullen beiden testen daar plaatsvinden. Lees alles over de gehoortest.
Hoe gaat de hielprik?
Als je baby de hielprik krijgt, doet de medewerker dat heel voorzichtig. Hij of zij heeft een speciaal prikapparaatje en een hielprikkaart met filtreerpapier bij zich. Vaak wordt het voetje van je baby eerst even warm gemaakt door erover te wrijven of er handwarm vochtig washandje op te houden. Dit zorgt voor een betere doorstroming van het bloed zodat er voldoende bloed kan worden afgenomen voor het onderzoek.
Je baby krijgt een prikje in zijn hiel waar een paar druppels bloed uitkomen en dat wordt opgevangen op de hielprikkaart. De gegevens van je kind komen hier ook op te staan. De kaart wordt naar een laboratorium gestuurd en daar onderzocht.
Heeft je baby last van de hielprik?
Het prikje kan bij je baby best even pijn doen en waarschijnlijk zal hij even huilen. Dit kan ook van de schrik zijn. Je kunt je baby tijdens het baby zelf vasthouden, dan kun je je baby meteen troosten.
De pijn neemt overigens snel weer af. Zeker door de pleister, dat verzacht het prikje.
Waarom wordt er in de hiel geprikt?
In de hiel zijn kleine bloedvaten (haarvaten) het makkelijkst te vinden. De hiel is daarom een veilige en makkelijke plek om door middel van een prik voldoende bloed weg te halen voor het onderzoek. Daarom wordt het bloed bij de hiel geprikt.
De uitslag en betrouwbaarheid
Na ongeveer 5 weken is de uitslag bekend. Als de uitslag goed is, krijg je van het RIVM een brief. Als er een afwijkende uitslag wordt ontdekt, neemt de huisarts zo snel als mogelijk contact met je op. Er wordt dan een vervolgonderzoek gepland in het ziekenhuis.
Het kan ook gebeuren dat de uitslag onduidelijk is. Dan zal er opnieuw een hielprik bij je baby moeten worden genomen.
De hielprikkaarten worden een jaar bewaard in het laboratorium, zodat ze opnieuw onderzocht kunnen worden als dat nodig is. Daarna worden de kaarten nog eens vier jaar bewaard bij het RIVM (het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Kaarten die ouder zijn dan vijf jaar, worden jaarlijks vernietigd.
Bijzondere situaties
Bij de meeste premature baby's of zuigelingen wordt de hielprik op de gewone manier gedaan. In zeldzame gevallen kan dat niet, vanwege complicaties of als de hiel in het gips zit. In dat geval wordt er bloed afgenomen via een navellijn of handrugvene. Als kinderen op oudere leeftijd in Nederland komen wonen, kan een kind tot de leeftijd van zes maanden een hielprik krijgen.
Zijn er kosten?
Een hielprik is gratis. Is er een vervolgonderzoek nodig dan vallen de kosten hiervan onder je zorgverzekering. Het eigen risico van jouw zorgverzekering geldt niet voor kinderen die jonger zijn dan achttien jaar. Als je hier meer vragen over hebt, kun je het beste contact opnemen met je zorgverzekeraar.
Lees ook: Zorgverzekering baby 2025: waar moet je op letten?
Bronnen: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, RIVM, De Verloskundige
