Spelontwikkeling baby: spelen is leren

Tijdens het spelen ontwikkelt je baby niet alleen zijn motoriek, maar ook zijn hersens. Met bepaalde spelletjes kun je zijn nieuwsgierigheid extra stimuleren, zodat hij blijft ontdekken. Behalve leuk, is spelen dus ook heel leerzaam voor je kind. Alles over de spelontwikkeling van je baby.

Spelen is leren

In het eerste jaar ontwikkelt je baby zich razendsnel, op allerlei gebieden: de motorische ontwikkeling, zijn sociaal-emotionele ontwikkeling, de taalontwikkeling. Die ontwikkeling gaat spelenderwijs. Kinderen hebben een aangeboren nieuwsgierigheid en willen graag alles onderzoeken. Door te spelen, leert je baby stap voor stap de wereld om zich heen te begrijpen. Hij leert dat zijn rammelaar geluid maakt als hij ‘m heen en weer beweegt. Maar ook dat zijn knuffel geen geluid maakt als hij ermee schudt. Hij leert dat een bal gaat rollen als hij ertegen duwt. Maar als hij tegen een blokje duwt, rolt het niet weg. Het eerste jaar is zo een echte ontdekkingsreis voor je kind.

Tip! De leukste babygyms voor de ontwikkeling van je baby vind je hier

Spelontwikkeling: baby

De manier van spelen verandert steeds: ook daarin ontwikkelt je baby zich. Hoe die ontwikkeling precies verloopt, verschilt per kind. Net zoals de motorische ontwikkeling en taalontwikkeling per kind flink kunnen verschillen. Maar grofweg zijn er wel een aantal fases in de spelontwikkeling van een kind te herkennen:

Spelontwikkeling 0-3 maanden

Een pasgeboren baby speelt nog niet. Zeker de eerste weken doet hij nog niets met speelgoed. Voor de kleinste baby’s draait ‘spelen’ vooral om contact maken met de ouders. Dat doe je door hem aan te raken, met hem te knuffelen, tegen hem te praten en zingen. Praten en zingen tegen je kind stimuleert al van jongs af aan zijn taalontwikkeling.

Een speeltje vastpakken is nog moeilijk voor een kleine baby. Wel kijken ze na een paar weken graag naar speeltjes met duidelijke vormen en felle kleuren of juist zwart-wit. Iets wat beweegt of geluid maakt trekt ook hun aandacht. Speeltjes zoals een muziekdoosje of een bewegend speeltje dat boven de box hangt, zijn interessant voor deze leeftijdsfase. Het prikkelt de zintuigen van je baby. Een mobiel met veel bewegende speeltjes eraan kan trouwens ook te druk zijn voor je kind.

Spelontwikkeling 3-6 maanden

Vanaf ongeveer drie maanden kunnen baby’s zelf iets vasthouden. Je kunt je kind nu dus een knuffeltje of rammelaar in zijn handen geven. Misschien doet hij er nog niks mee en voelt hij er alleen aan. Maar misschien begint hij er wel mee te schudden of stopt hij het in zijn mond.

Als je baby vier maanden oud is, begint hij waarschijnlijk naar voorwerpen te grijpen. Ook kan hij nu zelf een speeltje pakken dat naast hem in de box ligt. In deze periode zal je baby veel in de weer zijn met het aanraken, oppakken en weggooien van dingen. Veel speeltjes stopt hij in zijn mond. Baby’s hebben namelijk een heel goed gevoel in hun mond. Met zijn lippen en tong kan hij vormen en structuren leren kennen. Let dus goed op dat speelgoed niet te klein is en geen onderdelen bevat die los kunnen raken in zijn mond, om verstikkingsgevaar te voorkomen.

Lees ook: Veilig babyspeelgoed: waar moet je op letten?

Spelenderwijs leert je baby veel nieuwe geluiden, materialen, smaken en geuren kennen. Bij alles wat hij doet, kijkt, luistert en voelt hij. Dat zorgt ervoor dat hij langzamerhand met zijn omgeving vertrouwd raakt. Alleen spelen is nog moeilijk voor een kind van drie tot zes maanden. Dat houdt een jonge baby meestal niet zo lang vol. Samen spelen en contact maken met zijn vader of moeder vindt hij leuker én is belangrijk voor zijn ontwikkeling.

Spelletjes die bij deze leeftijdscategorie passen zijn:

contact maken: gezichten trekken, tong uitsteken en geluiden maken
liedjes zingen
met je baby dansen op de arm
‘er komt een muisje aangelopen’ (zachtjes kietelen)
klapzoentjes geven
dingen laten voelen met verschillende materialen
dingen laten zien die bewegen
spelen met speeltjes met een belletje
spelen met sabbelspeeltjes met verschillende structuren, vormen en materialen

Spelontwikkeling 6-12 maanden

Als je baby iets ouder is, vindt hij het leuk om naar zichzelf te kijken in de spiegel, te kruipen, zich op te trekken, dingen te pakken. In deze fase leert je baby om zichzelf wat langer te vermaken. Geef je kind daarom ook af en toe die mogelijkheid, door hem even alleen in de box of op zijn speelkleed te leggen. Je kind kan nu ook goed zijn speeltjes pakken en ermee schudden, rollen of gooien. Je kind zal het prachtig vinden als hij zijn speelgoed in beweging kan brengen: bijvoorbeeld door aan een draaiwieltje te draaien, een deurtje open en dicht te doen of een tuimelaar te laten wiebelen door ertegen te duwen.

Je baby begint in deze fase ook te brabbelen en geluid te maken. Door goed te luisteren en kijken naar de wereld om hem heen, kan hij steeds meer dingen nadoen door geluiden en gebaren te maken. Daarom vindt je baby speelgoed dat geluid maakt nu ook erg interessant.

Samen spelen en contact maken blijft belangrijk. Je baby zal steeds meer op je gaan reageren en proberen om jouw geluiden na te doen. Het is daarom goed om samen spelletjes te doen, zoals:

naar muziek luisteren
optrekken en rechtop staan met jouw hulp
‘hop paardje, hop’
rondzwieren of vliegtuigje spelen
kiekeboe
zingen
voorlezen
gekke geluiden maken
eenvoudige zoekspelletjes
met een bal rollen

Lees ook: Kiekeboe spelen met je baby: leuk én leerzaam

Spelontwikkeling: 1-2 jaar

In deze periode wordt de fijne motoriek van je kind steeds beter. Misschien kan hij al kleine speeltjes ergens in stoppen en uithalen, of probeert je kind al wat voorwerpen op elkaar te stapelen. Stimuleer dit door hem met speelgoed als een vormenstoof of stapelblokken te laten spelen.

Je baby zal ook interesse tonen in alledaagse voorwerpen, zoals jouw tas vol spullen, een grote kartonnen doos of de pannen en pollepels. Laat ‘m lekker spelen met allerlei spullen die je in huis hebt, zo lang het veilig is voor je kind. Geen scherpe voorwerpen dus, of met kleine loszittende onderdelen. Je kind is dol op herhaling en zal waarschijnlijk eindeloos de deksel op de pan doen en er weer afhalen. Of de kartonnen doos dichtvouwen en weer openmaken.

Spelletjes die nu leuk zijn:

(oefenen met) stapelen van blokken of stapelbekers
doosjes open en dicht doen
boekjes voorlezen
voelboekjes en boekjes met flapjes
‘klap eens in je handjes’
met een pollepel op een pan trommelen
deksels op bakjes doen

Tip: dit is het leukste houten speelgoed voor je kind.

Spelontwikkeling vanaf 1 jaar

Je kind is nu geen baby meer, maar een dreumes. En die brabbelende dreumes is nog steeds op ontdekkingstocht en is gek op lopen, klimmen, praten, meehelpen. Omdat hij nu steeds beter begrijpt wat je zegt en dat combineert met wat je doet, gaat hij verbanden leggen. Je kunt dit met hem oefenen door kleine opdrachten te geven. Laat hem bijvoorbeeld een pop in de stoel zetten of zijn beker naar de keuken brengen. Of vraag hem waar zijn neus, ogen en oren zitten en laat hem dat aanwijzen.

Vanaf 1 jaar gaat je kind zijn speelgoed steeds meer gebruiken waarvoor het bedoeld is. Hij gaat met zijn autootjes heen en weer rijden, houdt zijn speelgoedtelefoon tegen zijn oor en probeert torentjes te maken van zijn blokken.

Leuke spelletjes voor dreumesen:

spelen in de zandbak
puzzelen, kleuren
uitstapjes maken naar de kinderboerderij en het bos
verstoppertje spelen
torens bouwen
voorlezen
liedjes zingen
kliederen met vingerverf
bellen blazen
rondwandelen met de loopfiets

Lees ook: Dit is geschikt babyspeelgoed vanaf 1 jaar

Alleen spelen en samen spelen

De meeste baby’s kunnen in het eerste jaar nog niet zo lang alleen spelen, al zijn er natuurlijk uitzonderingen. Vaak kunnen ze zichzelf wel eventjes vermaken met een rammelaar, maar zijn ze er toch al gauw weer op uit gekeken. Je kind speelt veel liever samen met jou. Toch is het belangrijk om je baby af en toe even zelf te laten spelen, zodat hij leert om zichzelf te vermaken. Je zult zien dat je kind dat op den duur steeds langer leuk vindt.

Het samen spelen met je kind is niet alleen leuk voor hem, maar ook belangrijk. Praat veel met je kind tijdens het spel: dat is goed voor zijn taalontwikkeling. Hoe klein je baby ook is, hij zal er toch veel van oppikken. Je baby leert taal te begrijpen, koppelt woorden aan acties en voorwerpen, allemaal ter voorbereiding op het zelf leren praten.

Je baby zal waarschijnlijk nog niet echt samen spelen met andere kinderen van zijn leeftijd. Baby’s spelen vanaf dat ze drie maanden zijn ‘solitair onafhankelijk spel’, wat inhoudt dat ze zich niet echt met elkaar bemoeien als je meerdere baby’s bij elkaar legt om te spelen. Als baby’s ongeveer één jaar zijn, vertonen ze wel ‘toekijkgedrag’ bij het spel van andere kinderen. Ze bekijken nieuwsgierig wat het andere kind allemaal aan het doen is. Maar samen spelen met leeftijdsgenootjes is nog ongebruikelijk. Vaak hebben kinderen op deze leeftijd ook moeite om hun speelgoed te delen met anderen.

Tip: zo leer je je kind beter samen te spelen.

Als kinderen rond de twee jaar zijn, spelen ze meestal ‘parallelspel’ met andere kinderen. Ze spelen met hetzelfde materiaal, terwijl ze naast elkaar zitten, maar toch spelen ze niet echt samen. Ze blijven vooral bezig met hun eigen spel. Pas als je kind een jaar of drie is, gaat hij bewuster samenspelen met andere kinderen. Ze reageren dan op elkaars spel en brengen elkaar op ideeën.

Meer tips: zo stimuleer je de taalontwikkeling van je baby.

Korte concentratieboog

Kinderen hebben een korte concentratieboog. Je kind kan snel afgeleid worden, waardoor hij maar kort met zijn speelgoed speelt. Heeft hij net de hele blokkendoos leeggegooid, is hij het na twee minuten alweer zat en wil hij liever met de bal spelen. En drie minuten later met de vormenstoof.

Een oorzaak hiervan kan zijn dat je kind te veel speelgoed heeft. Als je kind veel speelgoed heeft, kan hij daar vaak niet goed uit kiezen. Omdat er te veel afleiding is en hij zijn aandacht er niet bij kan houden, is hij het spelen na een kwartier alweer beu. Geef je kind een paar speeltjes en leg de rest uit zijn zicht. Grote kans dat hij zich met die paar items juist wel een hele middag vermaakt.

Doet je kind een spelletje dat veel concentratie vereist, zoals een puzzel of geheugenspelletje, moedig hem daar dan bij aan. Dan zal hij zijn aandacht er beter bij houden. Beloon hem als hij het goed doet en plan af en toe een pauze.

Gesponsord

Onderweg met je kleintje

Spelen stimuleren

Het mag duidelijk zijn: spelen is belangrijk voor de ontwikkeling van je kind. Stimuleer hem daarom bij het spelen. Een aantal tips:

Als jij je kind laat merken dat jij het leuk vindt als hij lekker aan het spelen is, zal hij het vaker doen. Moedig je kind daarom aan bij het spelen. Ook als het hem bijvoorbeeld niet goed lukt een puzzel op te lossen. Reageer daarna ook enthousiast, zodat hij merkt dat je trots op hem bent.
Verdeel het speelgoed van je kind over twee of drie bakken. Zet één bak klaar om mee te spelen en stop de andere bakken weg in een kast of op zolder. Zo kun je regelmatig de bakken omruilen of wat ‘nieuw’ speelgoed tevoorschijn halen. Op die manier raakt je kind niet uitgekeken op zijn speelgoed.
Weet je niet goed welk speelgoed bij je kind past? Veel gemeenten hebben een speelotheek, waar je met je kind naartoe kunt om even te spelen. Zo kun je zien welk speelgoed hij leuk vindt. Vaak kun je hier ook speelgoed lenen. Gaat je kind naar een kinderdagverblijf of crèche, dan kun je daar ook eens aan de leidsters vragen welk speelgoed je kind interessant vindt.

Ontdek hier welk speeltype jouw kind is.